22
cəmiyyətin hərəkətverici qüvvələrinin inkişafından, onun mədəniyyətindən asılı
olaraq dəyişir və formalaşır.
Geyim dekorativ – tətbiqi incəsənət obyektidir və eyni zamanda insanın
şəxsi istifadə əşyasıdır. Buna görə də o, həm bütövlükdə cəmiyyətin estetik
tələblərinə, həm də fərdi estetik tələblərə cavab verməlidir.
Geyimlərin estetik tələbinə moda və üslub böyük təsir göstərir. Bədii üslub
insan cəmiyyətinin uzun bir dövrünü əhatə edir və həmin dövrün zövqünü özündə
əks etdirir. Ona görədə də o vəişət əşyalarının və geyimlərin xarici formasının
köklü dəyişilməsini təyin edir.
Üslub cəmiyyətin maddi- iqtisadi həyat şəraitinin xüsusiyyətlərinin özündə
cəmləşdirir. Üslub eymi zamanda cəmiyyətin bədii mədəniyyətin vəziyyətini,
həmin xalqın adət və ənənələrinin xüsusiyyətini və inkişaf dərəcəsini də müəyyən
edir.
Geyimdə modanın dəyişməsinə müxtəlif amillər təsir göstərə bilər. Bu
zaman geyimə olan perspektiv tələbat da nəzərə alınmalıdır. Geniş yayılmış
modaya məmulatın hazırlandığı materialın qiyməti və yararlılığı da təsir ğöstərir.
Geyimdə yayilmış bu və digər formasında ideoloji amillər də təsir edir. Müxtəlif
ölkələrin özlərinə məxsus modakarı vardır. Bu və ya digər səbəbdən moda bir
ölkədən digər ölkəyə kecir. Moda düzgün istiqamətləndirildikdə kütlə tərəfindən
geniş yayılır. Bir sira hallarda modanın dəyişməsini psixoloji amillərlə də izah
etmək olar. Qeyd etmək lazımdır ki, moda özü də müəyyən istiqamətdə məqsədə
uyğun inkişaf etdirilməlidir. Belə ki, paltarların forma və ayri-ayri
hissələrininölçülərini dəyişilməsi də müəyyən hədd daxilində olmalıdır. Belə
olduqda moda hamı tərəfindən qəbul edilir və istehlakcını bəzəyir. Paltarlar üçün
qəbul edilmiş moda insanların səhhəti, əmək fəaliyyəti, istirahəti,rahatlığı və digər
cəhətlər üçün yararlı, əl verişli olmalıdır.
Geyimlərə verilən estetik tələblər və onların xassələri hər şeydən əvvəl,
geyimin təyinatına vəistismar şəraitinə tamamılə uygun olmalıdır. Dagha doğrusu,
geyimin estetik tərtibi və xassəsi onun təyinat və istismar şəraitinə təsir edən əsas
amillərdəndir. Məsələn, şübhəsiz ki, rəqs, ev işi və digər təyinatlı geyimlərin
23
formaları tamamilə müxtəlif olacaqdır. Göstərmək lazımdır ki, belə məsələlərin
həllində paltarlar üçün tətbiq edilən parca və digər materialların rənginin,
codluğunun, yumşaqlığının,forma saxlamasının draplaşmasının, istismar zamanı
qısalmasının, əzilmə və çirklənmə dərəcəsinin, naxışının və üz səthinin
quruluşunun, habelə digər xüsusiyyətlərin də böyük rolu vardır.
Geyimlərin estetik xassələri yalnız modadan deyil onların hazırlandığı
materialın xassəsindən, məmulatın konstruksiyasından, həmçinin texnoloji
emaldan və digər amillərdən asılıdır.
Geyimlərin verilən istismar tələbləri – Yuxarıda göstərdiyimiz tələblərdə
yanaşı geyimlərəverilən ən mühüm tələblərdən biri də onlara verilən istismar
müddəti və ya xidmət müddətidir.
Geyimlərdən xidmət müddəti dedikdə məmulatın dağılana qədərki istismar
müddəti başa düşülür. Məmulatın istismar müddəti saat, gün, ay və illər təyin
edilir.
Məmulatın yararsız hala düşməsimüxtəlif səbəblərdən ola bilər. Xalis xidmət
müddəti məmulatın fiziki cəhətdən istismar müddətini başa vurmasıdır.
Geyimlərin köhnəlməsi və yaxud dagılması müxtəlif amillərin təsiri altında
baş verir. Bu təsirlər ayrılıqda və yaxud da kompleks ola bilər. Geyimlərin
dağılmasında kompleks təsirlərə mexaniki-bioloji, foto-kimyəvi və başqa təsirlər
daxildir. Bundan başqa materialların sürtünməsinin də dagılmaya böyük təsiri
vardır.
Geyimlərin istimar tələbindən danışarkən uzunömürlülüklə istismar
müddətini bir-birindən ayrimaq lazımdır. Uzunömürlülükdə geyimin istismar
edilmədiyi, yəni “istirahətdə” olduğu vaxt da hesablanır. Əgər məmulat müəyyən
səbəbdən istismardan kənarlaşdırılmışdırsa onda üzünömürlülük istismar
müddətindən çox olacaqdır.
Beləliklə də məmulatın istismar müddətinə iki səbəb təsir edə bilər-
məmulatın dağılması və yaxud istismar şəraitinin ilə əlaqədar olaraq həmin
məmulata istehlakçı tələbatının azalması. Bununla əlaqədar olaraq fiziki və mənəvi
köhnəmlə bir-birindən fərqləndirilir.
24
Mənəvi köhnəlmədə məmulat xarici görünüşünə görə artıq müasir modaya
uyğun gəlmir və bəzən də məmulatın forma və ölçüşü tələbi ödəmir. Mənəvi
köhnəlmənin nəticəsində məlum olur ki, məmulat istifadə edilmədən köhnəlmişdir.
Fiziki köhnəlmədə geyim istismar edilməklə ömürünü başa vurur. Daha
doğrusu kompleks təsirlərin nəticəsidə geyim köhnəlir və sıradan şıxır. Bu
təsirlərin dərəcəsi məmulatın təyinatında və onun istismar şəraitindən asılı olaraq
müxtəlif ola bilər. Üst geyimlərinin köhnəlməsi üçün əsas səbəb təkrar
qatlanmalar, sürtünmə, dartılma, havanın təsiri və mexanıkı təsirlər hesab olunur.
Fiziki köhnəlmə prosesində ümumi fiziki köhnəlmə ilə yerli fiziki
köhnəlməni fərqləndirmək lazımdır. Ümumi fiziki köhnəlmədə məmçulatın bütün
sahəsində müəyyən zəiflik yaranır. Belə halda məmulat istismar üçün tamamilə
yararsız olur. Yerli fiziki köhnəlmədə məmulatın müəyyən hissəsi sıradan çıxa
bilər, müəyyən hissəsi hələlik istismar üçün yararlılıq qabiliyyətini saxlaya bilər.
Geyimlərin forma saxlanması parçanın ipruqluyundan, emal keyfiyyətindən.
Istismar şəraitindən və s. asılıdır. Son dövrlərdə yaxşı forma saxlama qabiliyyətinə
malik məmulatlar buraxmaq üçün əzilməyən materiallardan və müasir texnoloji
əməliyyatlardan istifadə edilir.
Qadıngeyimlərinin keyfiyyətini formalaşdıran amillər
Qadın geyimlərinin formalaşmasına bilavasitə təsir edən amillərə materialın
keyfiyyəti, lahiyyəti (məmulatın modeli və konustruksiyası) və məmulatın
hazırlanma keyfiyyəti (biçilmə, tikilmə və bəzəndirilmə) aiddir.
4.Qadın üst geyimlərinin biçmə və hazırlanma əməliyyatlarının
keyfiyyətinə təsiri
Biçilmə əməliyyatı-geyim məmulatlarının keyfiyyətinin formalaşmasında
mühüm rol oynayır. Geyim məmulatlarının bütün biçim əməlyyyatlarını iki yerə
bölürlər: hazırlıq əməliyyatları və əsas əməliyyatlar.
Biçilmə
prosesində
aparılan
hazırlıq
əməliyyatlarına
materialların
keyfiyyətcə qəbulu, konfeksiyalaşdırma, parçaların nastildə sortlaşdırılması, parça
kəsiklərinin hesablanması, içarələnmənin və trafaretlərin hazırlanması aiddir.
Dostları ilə paylaş: |