B a L o ğ L a n q u L i y e V
Yüklə 3,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
Fiziki tərbiyədən tədris materialları həyatla sıx əlaqələndirilməli, yəni keçmiş, bu günki və proqnozlaşdırılmış gələcək mühiti əhatə etməli, yaşadığımız quruluşun reallıqları ilə birbaşa uzlaşdırılmalıdır. Tədris işinin faktik materiallara istinad olunaraq görülməsi, şagirddə təlimə marağı artırır, idrak fəallığın yüksəlməsini təmin edir və hərəki, psixomotor fəaliyyətlərin (qaydalara uyğun fəaliyyət, sərbəst fəaliyyət, yaradıcılıq fəaliyyəti) məqsədəuyğunluğunu tənzimləyir, onun dəyərliliyini xeyli artırır, həyatyönümlülüyünü yüksəldir. Fiziki tərbiyə təliminin müxtəlif növ maraqlı nümunələr əsasında və inandırıcı faktlara istinad edilməklə tədrisi bu sahədə mənimsənilmiş bilik, bacarıq və vərdişlərin uzun müddət yadda qalmasına səbəb olur. Habelə, hərəki qabiliyyətlərin (güc, qüvvə, cəldlik, çeviklik, sürət, iradə möhkəmliyi və s.) möhkəm və davamlılığını daha da artırır, onların uzunömürlülüyünü təmin edir, dərkini asanlaşdırır. Unutmamalı ki, müəllim və şagirdlərin fəaliyyətinin tənzimlənməsində yalnız təlimin məzmunu və vəzifələrinin uyğunlaşdırılması ilə heç də kifayətlənməməli, onların yaş xüsusiyyətləri, fiziki qabiliyyətləri, cinsi əlamətləri, fiziki hazırlığı və fiziki inkişafı, səhhət sağlamlığı, əhval-ruhiyyəsi və emosionallığı diqqətdə olmalıdır. Bu və ya digər fiziki hərəkətlərin və oyunların təlimində vaxtilə öyrənilmiş bilik və bacarıqların, aşılanmış vərdişlərin də müvafiq şəkildə nəzərə alınması fəaliyyətlərin uzlaşdırılmasında özünəməxsus əhəmiyyətə malikdir. Çünki, bütün bunlar fiziki tərbiyə təliminin optimal təşkilinə zəmin yaradır. Əks halda bədən tərbiyəsi müəllimləri və şagirdlər müəyyən çətinliklərlə üzləşirlər. Belə ki, nəticədə müəllimlər tədris prosesinin optimallaşdırılmasına nail ola bilmir. Şagirdlər isə tədris tapşırıqlarını az vaxt içərisində, yüksək keyfiyyətlə və daha sürətlə icra edə bilmir, boş dayanmalar yaranır, vaxt itirilməklə vaxta qənaət etmək normaları pozulur. Digər tərəfdən isə şagirdlər ruhdan düşür, dərslərə o qədər də maraq və həvəslə yanaşmır, fəallaşmaq əvəzinə daha da çox passivləşmək mövqeyində durur. Heç şübhəsiz ki, bunlarda təlimdə mənimsəmə səviyyəsinin minimuma enməsinə şərait yaradır. Fiziki tərbiyə təliminin məzmunu və vəzifələrinin düzgün qoyuluşu şagirdlərin tədris fəallığının yüksəlməsinə, bu prosesin intensiv təşkilinə səbəb olur. Bir cəhəti də yadda saxlamalıyıq ki, tədris prosesi əlverişlilik prinsipinə də əsaslanaraq təşkil olunmalıdır. 22
Bu da təhsilalma və təhsilvermənin imkanlarının daha da genişlənməsinə və təhsilin səviyyəsinin yüksəlməsinə əlverişli şərait yaradır. Qeyd etmək lazımdır ki, fiziki tərbiyə üzrə tədris materiallarının müvafiq tempdə öyrədilməsi təlimin müsbət nəticələnməsinə öz təsirini göstərir. Müxtəlif növ yeriş, qaçış və gimnastika hərəkətlərinin musiqinin müşayəti ilə müvafiq tempdə yerinə yetirilməsi şagirdlərin fəallığını artırmaqla, onların dərsə marağını da yüksəldir. Hərəkətlərin icraolunma tempi tədris materialının məzmunundan onun icrasının asan və mürəkkəb olmasından, nə məqsədlə yerinə yetirilməsindən də mühüm dərəcədə asılıdır. Hərəkətlər yüksək, orta və aşağı tempdə icra oluna bilər. Lakin burada sinifin orta təlim tempi mütləq nəzərə alınmaqla hərəkətlərin yerinə yetirilməsi daha faydalıdır. Gimnastika, atletika hərəkətləri, idman oyunları üzrə fəndlərin orta təlim tempinə yaxınlaşdırılaraq həyata keçirilməsi daha önəmli və təsirliliyi müşahidə olunmuşdur. Tədris prosesinin səmərəliyinə zəmin yaradan amillərdən biri də təlim zamanı bərabər hüquqluğun təmin olunmasıdır. Yəni şagirdlərin idrak fəallığı, təlimə şüurlu və düşüncəli yanaşması təmin edilməklə, onların müstəqilliyinə, sərbəst hərəkət etmələrinə də üstünlük verilməlidir. Bu öyrətmə və öyrənmənin vahidliyinin gözlənilməsilə sıx əlaqədar olmaqla müəllimin və şagirdlərin fəaliyyətinin tənzimləməsini stimullaşdıran mexanizmlərdən hesab olunur. Qeyd etməliyik ki, müxtəlif növ, rəngarəng fiziki hərəkətlər, mütəhərrik və əyləncəli oyunlar lazımi templərdə, reallıq və tədris şəraiti nəzərə alınmaqla təlim olunsa da bu prosesdə hər bir şagirdin məsuliyyət hissinin olmasıda vacibdir. Öyrədən və istərsə də öyrənənlər olsun onlar da məsuliyyət hissi olmasa həmin təlim çox çətinki uğurla nəticələnə bilər. Çünki, təlimdə məsuliyyət daşıdığını anlamaq idrak fəallığının da yüksəlməsinə səbəb olur. Bu isə birbaşa təlimə şüurlu yanaşmanı, düşünərək təhlillər aparmanı, müəyyən qənaətə gəlməni təmin edir. Beləliklə, şərh olunanlar daha yaxşı qavranılır, yadda saxlamağa ciddi səy göstərilir. Əks halda şagirdlər passivlik göstərir, diqqətlərini cəmləşdirib təlimə yönəltməkdə çətinlik çəkirlər. Sonda istənilən təlim nəticələrini əldə etmək mümkün olmur. Buna görə də təlimin təşkili üsulunu seçərkən ayrı-ayrı sinifin ümumi fiziki hazırlığını, anatomik-fiziolji və psixoloji xüsusiyyətlərini də nəzərə almaq zəruridir. Bu şərtlə ki, dərsin təşkili Yüklə 3,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|