B a L o ğ L a n q u L i y e V
Yüklə 3,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
səhər gigiyenik gimnastikası, fasilələrdə təşkil olunan oyun və əyləncələr və s. daxildir. Məqsəd isə sağlamlığı möhkəmləndirmək və fiziki inkişafı təmin etməkdən ibarətdir. Ümumtəhsil məktəbləri şagirdlərinin fiziki tərbiyə işləri əsasən dərs formasında yerinə yetirilir. Konkret desək, qarşıya qoyulmuş başlıca məqsəd və vəzifələr bədən tərbiyəsi dərsi formasında həyata keçirilir. Bu sahədəki nailiyyətlərin də mərkəzində durur. Şagirdlərə dərs zamanı mühüm fiziki bilik, bacarıq öyrədilir, vərdişlər aşılanır. Bədən tərbiyəsi dərsləri isə frontal, yarım qrup, potok və s. formalarda təşkil olunur. Frontal formada sinif şagirdləri hərəkətləri və yaxud fəndləri eyni vaxtda birlikdə icra edirlər. Şagirdlər yarım qruplara bölünmək üsulu ilə də tapşırıqları yerinə yetirirlər. Dairəvi üsulda isə qurulmuş alət və avadanlıqlar üzərində hərəkətlər şagirdlər tərəfindən növbə ilə icra olunur. Yəni hər hansı bir alət üzərində hərəkətlər icra olunduqdan sonra şagird dəstələri növbə ilə digər alətlər üzərində dairəvi üsulla bir- birini əvəz edirlər. Fərdi üsulla da isə müəllimin tapşırığı ilə şagirdlər müvafiq hərəkətləri yerinə yetirirlər. Potok üsuli ilə (axın) şagirdlər hərəkət və ya fəndləri dəstələrə bölünərək növbə ilə icra edir, əvvəlki yerinə qayıdır öz növbəsini gözləyir. Dərsin hansı formada təşkilindən asılı olmayaraq onun tənzimlənməsində bədən tərbiyəsi müəlliminin rolu əvəzedilməzdir, məsuliyyəti isə daha yüksəkdir. Bədən tərbiyəsi dərslərində bu və ya digər formalardan ustalıqla istifadə etmək çox vacibdir. Fiziki təhsil və tərbiyə məsələlərinin həllində frontal və dairəvi məşq üsulundan daha geniş şəkildə istifadə olunması faydalı hesab olunur. Materialların məzmunu və qarşıda qoyulmuş didaktiv vəzifələr hər hansı bir formanın tətbiqini tələb edirsə ola bilsin ki, digər tədris materialının məzmunu və vəzifələri başqa bir təşkili formadan istifadə edilməsini məqsədyönlü hesab edir. Hər hansı təlim metodu və vasitələri yarım qruplara bölünmə və fərdi icra etməni tələb edirsə, digəri isə dairəvi məşq üsulunun tətbiqinə, frontal formada dərsin təşkilinə daha üstünlük verir. Müşahidələr göstərir ki, hətta hər hansı bir qrupda tətbiq olunan formalardan, metod və vasitələrdən paralel siniflərdə eyni ilə istifadə edilməsi qənaətləndirici olmur. Buna gərə də təlimin formalarından düzgün istifadə etməli, əsas diqqəti şagirdlərin fiziki hazırlığına, inkişafına, sağlamlığının möhkəmliyini təmin etməyə, hərəki qabiliyyətlərin yüksəlməsinə, bilik, 26
bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsinə yönəldilməlidir. Belə olduqda həmin prosesdə ideya-siyasi, mənəvi və vətənpərvərlik hissləridə inkişaf edir, şagirdlərin fəal həyat mövqeyi və elmi dünyagörüşünün formalaşmasına imkanlar açılır, onlar şəxsiyyət kimi tədricən formalaşır, zehni, fiziki baxımdan təkmilləşirlər. Müəyyən
olunmuşdur ki,
bədən tərbiyəsi təliminin
fəaliyyəti yüksələn xətt üzrə gedir, şəxsiyyətin qavrama, diqqət, yaddaş, təfəkkür, iradə, emosiya və digər psixoloji qabiliyyətləri inkişaf etdirmiş olur. Başqa halda «inkişaf» dar və psixoloji mənada nəzərdə tutulur. Şəxsiyyətin hərtərəfli və harmonik inkişafı mənasında başa düşünülmür, bu da təhsil, tərbiyə və psixoloji inkişaf və bunların birliyinin dərk edilməsini təmin etmir. Unutmamalı ki, bədən tərbiyəsi müəllimi fiziki tərbiyənin təlimində vəzifələrin lazımi səviyyədə yerinə yetirilməsi üçün kompleks yanaşmanı xüsusən diqqətdə saxlamalıdır. Bütün dərslərdə qarşıya qoyulmuş vəzifələr məqsədəuyğun bir-biri ilə koordinasiya olunmalıdır. Yəni fiziki tərbiyə prosesində hər hansı bir vəzifə icra olunarkən o digər vəzifələrin yerinə yetirilməsinə mane olmamalı, əksinə onun icrasının daha da təkmilləşdirilməsinə şərait yaratmalıdır. Məsələn, müəllim müxtəlif növ hərəki qabiliyyətləri inkişaf etdirən gimnastika hərəkətlərini öyrədərkən bu keyfiyyətlərin inkişafına dolayı yolla kömək göstərən mütəhərrik oyunlardan istifadə etməli, oyunların mahiyyəti, insan orqanizminə göstərdiyi təsirin şərhini verməli onun hərəki xüsusiyyətlərinin gimnastika elementlərinin icrasında nə dərəcədə oynadığı rolu izah etməlidir. Bir sözlə, fiziki tərbiyə vasitələrinin (oyun, gimnastika və s.) sonda müqayisə etmə yolu ilə eyni məqsədə xidmət etmələrindən bəhs etməli bütün bunları şagirdlərə mənimsətməlidir. Müşahidələrdən aydın olur ki, tədrisdə ümumi təlimin nəticələrinə nail olmaqda yalnız ayrı-ayrı hərəkətlərin texnikasına yiyələnmək, oyun bacarığına malik olmaq tam tutarlı sayılmır. Bədən tərbiyəsi dərslərini «idmanlaşdırmaq» (bir qrup uşaqları yarışa hazırlaşmaq üçün məşq etmək), yeknəsəkliyə, eyni tipli hərəkətləri həddən artıq təkrar etmək təlim üçün kifayət qədər effektli, dəyərli olmur.
Göründüyü kimi, «texnikaya yiyələnmək», bir qrup şagirdlə məşğul olmaq, eyni hərəkətləri ehtiyac olmadan dəfələrlə Yüklə 3,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|