BabəK-İ XÜRRƏMDİn toplusu
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
155 larımızsınız və on gündür ki çox çətinliklərə dözübsünüz və bilirəm ki yeməli tapmayıbsız və bizim hasarda bundan artıq bir şey yoxumuzdur..... * İmadəddin Kəsir: Əfşin Babəkin yanına bir elçi yolladı ta onunla danışsın və ona dedi: Babəkə de hər başlanışın bir qurtuluşu vardır, mənim çox qoşunum qırılmışdır və hər on kişidən biri qalmayır, və sənində halın məndən yaxşı deyil, gəl barışıq edib və sən öz ölkənə razilaşmaqla, məndə gedib Əmirəlmöminin-dən səninçin bu vilayəti istəyim və mənşur “aman məktubu” göndərim ......və əyər mənim verdiyim söz qəbulun deyil, gəl bir yolluq bulanıb ta durulaq və görək baxt dövləti kimlə olacaqdır. * Xoca Nizamülmülk: Elə ki o elçi Babək yanına getdi Əfşin iki min savar və beş min piyada nizam, dağlarda yayıb və köhüllərdə gizlətdi ta qərar qoyulmuş saata dək, pusquda əyləşsinlər....Babək elçisindən Əfşin-çin söz verdi ki üç gündən sonra onla bir yolluq döyüşəcəkdir. * İmadəddin Kəsir: Babək üçüncü gün, yüz min kişidən artıq piyada nizam bir yarğandan çıxarıb və Əfşinin qoşununun qarşısına çıxdı və çün Əfşin qoşunu gözlərinə az gəldi, Babək Xürrəmdinlərə buyruq verdi ki Əfşinin işini qurtarmamış işini qurtarmamış döyüşdən əl götürməsinlər, Xürrəmdinlər Əfşin qoşununa yürüyüb və böyük bir qırğından sonra Əfşin qoşunu dalı oturdu və birdən Əfşin bayraqçılarına fərman verdi qara ələmləri dikəldib və qaçanları dövrələrinə yığsınlar.....və bir ayrı iyirmi minlik Ərəb qoşunu ki o həndəvərdə pusqu tutmuşdular Xürrəmdinləri arxadan yaxalayıb və hər iki qoşun ara qanlı bir təhlükə üz verdi ki səksən mindən artıq Xürrəmdin o döyüşdə aradan getdi. 156 * Əbu Hənifə Diynəvəri: Əfşin iki həftədən sonra ara gün (həftə arası, şə`banın iyirmi yeddisində), min nəfər oxçunu Bəz qalanın yaxınlığına aparıb və Bəzə doğru ox yağdırdılar və özü ilə Cə`fər Xəyyat və başqa sərhənglər birgə Bəzə sarı yeridilər, elə ki qoşunun hamısı o dağın həndəvərinə yetişdilər, yeddi min kişi Xürrəmdinlərdən Azin başçılığıyla onlara sarı axıb və ox atanlar birdən dağlardan enib və Xürrəmdinlərin başlarının üstündə olan hündür daşları, onların üstünə dığırladıb, daha da ərsəni onlara təng etdilər.....və Babək onların canını qorumaq-çın, Əfşindən aman “zinhar” istədi..... bu döyüş şəvval ayında, hicrətin 222h = 836.m üz verdi. * Fəransənin kəlman evar xavərşünasları: Əfşin, son günlərdə, Babəkin Azin adlı sərdarıyla döyüşüb və ağır təhlükədən sonra, onu aradan aparıb və qalan qoşununu yığıb və nizam verəndən sonra, ayaq dərə- dərə, Bəzə doğru yeridi və hər zaman ki yerə otururdu, ordugahın həndəvərinə bollu qarmaq dəmirlər tökməklə öz canlarını qəfil axından qoruyurdu və nəhayətdə Cuma günü,(216/06/06 h.ş) orucluğun on doqquzu avrilin iyirmi səkkizi, hicrətin 222=837 miladda Bəz qalası alınıb və talandı. * Amollu Məhəmməd Cərir Təbəri: Gecə gözü, Babək Bəz qaladan beş nəfərlə ki biri, qardaşı və ikinci, Müaviyə və üçüncü bir qulam və dördüncü anası və beşinci qadınıydı çıxıb və meşələrlə bir dağa ki savar oraya çıxanmazdı getdi, sonra Babək, Sənbat oğlu Səhl-in qalasına ki onun tabe`lərindən idi getdi. * Məhəmməd Mir Xund Bəlxi: Babəkin, Sənbat oğlu Səhlin qalasında olmaq xəbəri Əfşinə yetişcəyin, bir sərhəngini dörd min qoşunla oraya 157 göndərdi, ta Babəki və Səhli onun yanına gətirsinlər .....Əfşin, Səhl-çin hörmət göstərib və onunçün bahalı xalatlar və nəmərlər bağışladı. * Nədim oğlu Əbülfərəc Məhəmməd (İbnəl Nədim): Bir gün Səhər çağı, Səhl; Babəkə dedi: sən çox yorğun və tutqunsan, və bu yaxınlıqda bir şikargah vardır ki orada bir çox ov görsənir və mənlə qartal və tazı vardır, istəsənsə oraya gedək ta bir az ürəyin şad olsun... sonra Babək Səhl ilə şikara gedib və bir neçə şikardan sonra, Səhl; sərhənglərə elçi yollayıb və onlar şikargahı araya aldılar və çün Babəkin gözü qoşuna düşdü, Səhlə üzünü tutub dedi: məni çox ucuz satdın! Və o gün şəvvalın on yeddisi idi və sonra Səhl bir nəfər yolladı ta Yusif oğlu İsa, İstəfanus qalasından Babəkin qardaşını gətirdilər. * Əbu Əli Məhəmməd Təbəri: Bir çox qadın və uşaq- böyük, Əfşinin çevrəsinə toplanmışdılar və deyirdilər ki biz Babəkin əsirlərindənik, və bu gün Əfşin əli ilə azad olunmuşlardanıq, lütlərdən və əkinçilərdən,... və elə ki istədilər Babəki Əfşinin önünə gətirsinlər, Əfşinin sözüylə o camaat iki sırada durdular və Əfşin dedi, Babəki ata mindirib və onların arasından aparsınlar, bir halda ki Babəki qadın və uşaqlar duran yerdən aparırdılar, onların gözü Babəkə düşən kimi, Elligən qeyha çəkib və üzlərinə vurub ağladılar və səsləri ucaldı.....və Əfşin onlara dedi: siz deyirsiz Babək əsirlərindənik və bu gün onunçün ağlayırsız! ....- tanrının sizə qarğışı “lənəti” gəlsin ...........dedilər: - bizlərə yaxşılıq edirdi. * Məhəmməd Mir Xund Bəlxi: Babəklə Əfşin, Samiranın beş ağaclığında düşdülər və Mötəsəm dəstur verdi Əşhəb adlı yığan “yağan/fil”, ki Hind padişahlarının birisi onunçün yollamışdı qırmızı, yaşıl və başqa boyalarla bəzəyib və Babəki onun üstündə oturtsunlar- 158 və qardaşı Atabəy(Atabək, Abdullah) i-də bir dəvəyə mindirib və başlarına tac qoyub Samiraya gətirdilər. * Əsir oğlu İmadəddin (İbnələsir): o il hicrətin 223 və səfər ayının üçü, Cuma axşamı günü-idi. * Dr. Şəhindoxt kamran-i Müqəddəm: Döyüşlərin sonunda, sınmış bir sərdar; bu nümayişlər, tarixdə sabiqəsizdir, gerçək söz, zəfər ya ni, bu!....... ölüm çağı o qədər işkəncəyə və dərdə dözdü və bir söz dilə gətirmədi və bir ölümü özünə bəyəndi ki hima`sələrin ən üstünü... və yaşayışın özüydü. * Corci Zeydan: Mötəsəm oğlu Vasiq və xilafətin digər üzvləri Əfşinin qabağına çıxdılar və inanna bilmirdılar ki Babəkin xətərindən nicat tapıblar, çünkü başdan başa İslam imperatorunu ağır dehşətə salmışdı........... Mötəsəm, və xilafət əhli Əfşin qabağına çıxmaqda, həqiqətdə: Babəkin görüşünə getdilər. * İmadəddin Kəsir: Mötəsəm, Babəkin gəlməyinə iki gün qalmış Bərid atına minib ta Babəkə yetişsin, və bir halda ki Babək onu tanımayırdı, Babəki görüb və Samiraya qayıtdı. * Əsir oğlu İmadəddin (İbnələsir): Babək Cuma günü rəbiüləvvəldən iki gün qalmış, Mötəsəmin önündə qərar tapdı. * Əbülhəsən Məsu`di: o gün ki, Babəki Mötəsəmin hüzuruna gətirdilər (3 səfər= 223 h.q = 216/10/17h.ş = 837/01/07m) ona dedi: Babək sənsən? Bir söz danışmadı! Və neçə yol o sözü təkrar etdi və Babək eləcə dinməz durmuşdu, Əfşin ona sarı əyilib dedi: vay olsun sənə, Əmirəlmöminin sənə üzünü çevirib və sən hələ sakitsən!. * Nurəddin Məhəmməd Ofi: Səyyah oğlu (İbni Səyyah) deyir ki mən və bir neçə nəfər, onun vəkili olmuşduq... və dedilər, çün səni xəlifənin 159 qulluğuna apardılar və səndən soruşdu ki Babək sənsən, denən ya Əmirəlmöminin, sənin bəndən; suçlu, Babək mənəm... və umudum var, Əmirəlmöminin məni bağışlayıb və qanından keçsin.......elə ki Babəki bu qeyd ilə Mötəsəm hüzuruna gətirdilər heç danışmadı və qaş- qabaq, tökdü; elə ki, üzünündə boyası heç dönmədi.. * Əbülhəsən Məsu`di: Çün Babək Mötəsəm qarşısında durdu, Mötəsəm bir zaman fikirə cumub və bir zad danışmadı, sonra ona dedi: Babək sənsən? Dedi: hən, Mötəsəm səcdəyə düşüb və şükür elədi. 24 * Əlcozi oğlu Əbülfərəc (İbnəlcozi): Babəkin qardaşı, onunçün dedi: Babək, sən dünyada bir iş görübsən ki bu günədək bir kimsə görməmişdi və bu gün özündən bir dözüm göstər ki yenə də səndən sonra bir kimsənə eləyə bilməsin və o cəsarətə malik olsun, Babək Atabəy “Əbdülləh”çin dedi: tezlikcə görəcəksəBir çox tarixçilərin yazılarından, eyni sözlər: .......daha Mötəsəm buyruq verdi hər iki əlini və ayaqlarını kəssinlər....və çün sağ əlini kəsdilər, sol əli ilə qanını ovcuna yığıb və bütünlükdə üzünə yaxdı öylə ki üzündən bir yer qalmadı, Mötəsəm dedi: ondan soruşun, bu işi nəyə görür!....... soruşdular dedi: mənim üzümdə sarılıq görsəz fikr edərsiz, sizdən, yada ölümün qorxusundan saralmışam......... Sonra hər dörd üzvünü kəsib və köksünün altına “ürəyinə ” qəmə taxıb və dilini kəsdilər və boynunu vurdular.......həmin işi qardaşına da gördülər...........və onlar ağlamadılar ............... Mötəsəm dedi: əyər son işləri, onun qanından keçməyinə və bağışlanmağına səbəb olurdu, həqiqətdə yaşamağa layiq qoçağ-ıdı, sonra...... əmr etdi işini qurtarsınlar. 160 Səyyah oğlu, deyir: Mötəsəm mənə buyruq verdi ki Babəkin qardaş- ınıda Bağdada aparıb və onuda Babək kimi öldürüm, çün onu Bağdada apardım, əllərini kəsən halda mənə dedi: filan əkinçiyə məndən yetirərsən ki biz bu haldada sizi yaddan çıxarmadıq, elə ki səfərdən qayıtdım... və Mötəsəm-çin ma`cəranı dedim, onun ölümündən peşman olub dedi: qudrətli bir qoçaqları öldürdüm ki çox siyasət və farasat- liydilər; ancaq: nə edim ki xilafət rəhm etməklə və qohum qardaşlıqla bir əla`qəsi yoxdur............ 25 Babəkin peykərini dara çəkildiyi uzun bir ağaca bu gün Babəkin dar ağacı “Xəşəbe-i Babək” deyirlər və o yerədə, Babək Körpüsünə “Cesr-i Babək” adlanır, ki o zaman, o ağac və o yer Samira şəhərinin abadlığının ətəklərində vaq`e olurmuş. * Həmdüllah Mostofi: Babəki 223 h.q ili səfər ayının üçüncü günündə (216/10/17h.ş = 838.01.07m, dara çəkdilər və uzun müddət heykəli orada varıydı. * Əbülhəsən Məsu`di: Sonra: onun başını xorasana aparıb və şəhər bə şəhər və el bə el dolandırdılar çünkü ürəklərdə böyük yer açmışdı və qudrəti o qədər çoxalmışdı ki az qalırdı xilafəti aradan götürüb və ..... * Xoca Nizamülmülk:, Tahir Zülyəminin dilindən, Babəkin ölümü münasibətilə: (ölümdə də qoçaqlıq gərək) * Nasir Nəcmi: Böyük qoçaqlar içində ........Xürrəmdin Babəkin siması iyidlik baxımı ilə o inanılmaz fədakarlıqlar - dözüm - iradə və qayım durumluluq nəticəsində, tarixdə bir uca və geniş yeri vardır, əlbətdə əyər yaşayışın son günlərini və yaman kökdə ölməsini və o halda ağır 161 bir dözümə və cəsarətə qatlanmasını onun üstünə artırsaq, İran qəhrəmanlarının bir kişisi də onunla tarixdə cinaq- cinaq dura bilməz. 26 * Xoca Nizamülmülk: Mötəsəm oğlu Vasiq xilafətində, Xürrəmdinlər qiyam etdilər (841-846.m) .....və otuz neçə il sonra onların fitnəsi ayaq tutdu. * Nurəddin Məhəmməd Ofi: Müstərşəd Billah xilafətində (529-512) Xürrəmdinlər Azərbaycan ölkəsində durmuşdular ...............Müstərşəd cihad hökmü verib və öz rəyi ilə ağır qoşun götürüb Azərbaycana getdi və bir tayfa, ansızın başının üstünü alıb və xəlifəni tutub öldürdülər. O gün, uma axşamı ziqədə ayının on yeddisi üz verdi. * Dr. Mustafa Rəhimi: və bu sayaq, tarixin qanlı həma`səsi, qoçaqların basılmasıyladırsa, ancaq camiə`nin zəfəri onlardadır....... 821.m ilində, ki Babək varıydı İranın yatmış bayrağı, iki yüz ildən sonra yenə də qalxır...... 868.m ilində, Sistandan Misgər Oğlu, İranın siyasi istiqlal bayrağını ucaldır....... 874.m ilində, balıq tutan Buyənin oğlanları ayağa qalxır..... son 162 Göstərici UNVAN YAZİ TARİXİ SƏHİFƏ Ön söz 1988/03/24 3 Şafaq 1984/07/25 5 Qadisiyyə 1995/12/26 6 Yaşıl varlıq 1995/12/30 7 Bəz 1995/12/30 8 Sükut 1995/12/26 9 Qürurlu nisgil 1995/12/26 10 Təa`li xəlsə 1995/12/26 11 Başsız sürü 1986/07/28 12 Köhnə dəyirman 1984/02/25 13 Söz övladı 1988/05/11 14 Kəlmə və insan 1985/05/16 15 Ə l əl üstə 1989/08/11 16 Qısır ləhzələr 1987/01/14 17 Qamışlıq 1986/12/29 18 Düyün 1989/07/16 19 Ana vətən 1988/09/01 20 Nağıllar ağzı 1992/01/17 21 Dönüb gəlmə 1990/05/15 22 Ağrılı körpü 1993/01/25 23 Xatıralar cəmil 1992/07/16 24 163 malı Yetim diyar 1996/01/01 25 Gözəlliklər dərbarı 1996/06/24 26 Başarıq 1992/11/30 27 Ümüd bağı 1995/12/27 28 Həyat canı 1995/12/28 29 Çənli dağlar 1996/01/01 30 Ulu Meyxana 1996/12/26 31 Dağ vüqarlı qürur 1997/04/30 32 Yaz həvəsi 1989/07/27 33 Xürrəm baba 1995/12/22 34 Gözlər işığı 1995/12/22 35 Mənəmliklər sarayı 1993/12/23 36 Varlıqdan bir üzv 1995/12/25 37 Odlu qılış 1995/12/28 38 Aydın ayna 1995/12/29 39 Varlıq, varıq 1995/12/29 40 Qürur boyu 1988/10/25 41 Axın 1995/12/27 42 Yadındamıdır? 1987/09/11 43 Meyməz 1995/12/29 44 Birlik əli 1995/12/28 45 El ürəyi 1995/12/31 46 Dan güzgüsü 1996/06/22 47 164 Günəş xan 1995/12/29 49 Ürək ərişəsi 1995/12/24 50 Bəz gənci 1995/12/30 51 Göz aydınlığı 1992/08/02 52 Xilqət günü 1995/12/31 53 Hüsnün dünyası 1991/10/22 54 Can gülüşü 1994/10/12 55 Haçaq 1992/11/29 56 Gözlərimdə, səni gördü 1992/07/05 57 Günəş payı 1995/12/31 58 Gecə ilahəsi 1996/01/21 59 Düşüncə yaylağı 1996/03/12 60 Həsrət ləpələri 1995/07/05 61 Sönük şam 1986/09/12 62 Gələcəyim,gəlir özü 1991/10/30 63 Döyüntü 1993/12/01 64 Tellər şüa`sı 1994/11/17 65 Ağrı 1986/12/20 66 Qoca qartal 1996/01/01 67 Suyacaq 1991/11/20 68 Quzğun külək 1996/01/01 69 Yorğun yolcu 1995/05/10 70 Ürəklər qonşuluğu 1994/11/17 71 Görənə minnət 1985/11/09 72 165 Şəhadət gecəsi 1996/01/18 73 Dönməzin inam 1996/01/25 74 Uzun səfər 1989/12/12 75 Alınmazın ucalıq 1996/01/25 76 Ə brəştəveym 1996/02/24 77 Şomiker ulduzu 1994/07/17 78 Atəş oğlu 1996/02/25 79 Dərin düşüncə 1986/05/31 80 Eşq ayağı 1989/12/24 81 Heyrətlər ağzı 1996/08/25 82 Yaxınlıq 1993/04/30 83 Ac susuz, ılğım 1992/12/22 84 El gücü 1996/05/18 85 Tam, arzu 1996/06/23 86 E`tibarlı ixtiyar 1996/05/19 87 Gizli gizilti 1996/06/23 88 Dərindən bax 1996/06/08 89 Dəyişiklik 1989/07/26 90 Qara pencə 1996/06/08 91 Vulkanlı ürək 1996/06/22 92 Başqa həyat 1989/08/28 93 Yaşıl qan 1989/04/30 94 Şum qasırğa 1996/06/23 95 Müqəddəs ocaq 1996/09/01 96 166 Ağır tufan 1996/09/01 97 Mehriban ocaq 1992/07/11 98 Yaslı baxış 1996/06/25 99 Qalarğı quvvə 1993/12/01 100 Ürəklər yolu 1996/06/29 102 Yeni başlanış 1996/06/20 103 Ürəklər istəyi 1996/06/26 104 Eşq süzgəci 1996/07/24 105 Ağ dirçəliş 1996/06/30 106 Şirin xəlsə 1996/01/29 107 Ömür axşamı 1994/06/16 108 Sınıq camal 1988/05/12 109 El məsihi 1996/07/01 110 Azadlıq tacı 1992/07/02 111 Dönər gələr 1994/06/15 114 Diri bağırtı 1991/11/12 115 Ürək ağrısı 1993/01/15 116 ADALAT 1986/06/05 117 Könül mülkü 1994/10/23 118 Hərəkət 1991/08/10 119 Hop 1992/07/23 120 Ürəklər hıçqırtısı 1991/10/15 121 Yaşayış 1994/11/20 122 Can sevgili 1991/11/11 123 167 İlk addım 1991/11/30 124 Yeni doğuluş 1989/05/01 125 Kimlik 1991/10/03 126 Başlanış 1993/12/01 127 Pay bölüş 1993/07/29 128 Axtarış 1993/05/24 129 Hakim məhkum 1993/05/24 130 Açın qanadı 1991/06/11 131 Qaynaq - 132 Açıqlamalar - 133 ���������������������������������������������������� ����������������������� ��������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|