BağIŞlayan və mehriban allahin adi iLƏ
Yüklə 2 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Tərcüməçinin qeydi.
152 Məsələ 392. Evlənən cütlük şifahi evlilik anlaşmasını bilavasitə və ya vəkalət yolu ilə həyata keçirə bilərlər. Bu anlaşmaya kiminsə şahidlik etməsi vacib deyil. Həmçinin, ruhani və ya ilahiyyatçı alimin də iştirakı anlaşmanın doğruluğu üçün şərt hesab edilmir. Məsələ 393. Şifahi anlaşmanı ərəb dilində ifadə edə bilməyənlər hətta ərəb dilini bilən vəkil tutmaq imkanı olduğu halda belə anlaşmanın mətnini tərəflərin hər ikisinin başa düşdüyü bir dildə ifadə edə bilərlər. Məsələ 394. Müsəlman kişilərə yəhudi və ya xristian qadınla müvəqqəti evliliyə icazə verilir. Lakin vacib ehtiyata əsasən, müsəlman kişilər qeyri- müsəlman qadınlarla daimi nikaha daxil olmamalıdırlar. Kitab əhli olmayan (heç bir səmavi kitaba inanmayan) kafir qadınla evliliyə isə heç bir vəchlə (nə daimi, nə də müvəqqəti) evliliyə icazə verilmir. Həmçinin, vacib ehtiyata əsasən, məcusi qadınla da hətta müvəqqəti evlilikdən də imtina etmək lazımdır. Müsəlman qadınların isə qeyri-müsəlman kişilərlə evlənməsi qətiyyən yolverilməzdir. Məsələ 395. Şəriətimizə görə müsəlman olub-olmamasından asılı olmayaraq müstəqil həyata addım atmayan, şəxsi həyatı ilə bağlı qərarları müstəqil surətdə qəbul və icra edə bilməyən bakirə qızların nikaha daxil olması üçün atalarının, yaxud ata tərəfdən babalarının razılığı şərtdir. Vacib ehtiyata əsasən, hətta onların himayəsində yaşamayan, müstəqil qərarlar qəbul edə bilən qadınlar da onlardan (ata və babasından) birinin razılığını əldə etməlidir. Qardaş, ana, bacı kimi digər qan qohumlarının razılığı isə şərt hesab edilmir. Məsələ 396. Həddi-buluğa çatan, yetişkin, lakin bakirəliyini itirməyən qızın evlənməsi üçün onu şəriət və ictimai baxış etibarilə özünə tay (uyğun hayat yoldaşı) ola biləcək bir şəxslə evlənməsinə mane olduqları, yaxud onun evliliyinə ümumiyyətlə qarışmaq niyyətində olmadıqları və ya itkin düşmə kimi hallarla əlaqədar olaraq icazələrini, razılıqlarını əldə etməyin mümkün olmadığı halda ata və ya ata tərəfdən olan babanın razılığı şərt hesab edilmir. Məsələ 397. Bakirə olmayan, daha öncə şəriətin məqbul hesab etdiyi bir evlilik həyatı yaşayan və həmin evlilik əsnasında cinsi əlaqə nəticəsində 153 bakirəliyini itirən qadınla evlənmək üçün isə onun atasının və ya ata tərəfdən olan babasının razılığını almağa gərək yoxdur. Bakirəliyini zina, yaxud başqa bir yolla itirən qadınlar üçün isə bakirələrin evliliyi ilə bağlı hökm (ata və ya ata tərəfdən olan babanın razılığı şərti) qüvvədədir. Məsələ 398. Əhalisinin əksəriyyətini ateistlərin və kitab əhli olan digər dinlərin ardıcıllarının təşkil etdiyi ölkələrdə müsəlmanlara vacibdir ki, evlənmək istədikləri qızlardan, qadınlardan onların etiqadı haqqında məlumat alsınlar və onlarla evlənməyin doğru olub-olmadığını aydınlaşdırmaq üçün Tanrının varlığına inanıb-inanmadıqlarını öyrənsinlər. Bu xüsusda onların etiqadları il bağlı verdikləri şəxsi məlumatlar əsas götürülür. Məsələ 399. Müsəlman qadınla evli olan müsəlman kişiyə həyat yoldaşının razılığı olmadan kitab əhli sayılan yəhudi və xristian bir qadınla ikinci ailə həyatını qurmasına icazə verilmir. Vacib ehtiyata əsasən, müsəlman kişi kitab əhli olan qadınlarla hətta müsəlman həyat yoldaşının razılığı olsa belə, müvəqqəti evlilikdən də çəkinməlidir. Bu hökm həyat yoldaşının onunla birgə (yanında) yaşayıb- yaşamamasından asılı olaraq dəyişmir. Məsələ 400. Müsəlman kişilərə hətta müsəlmanlarla müharibə vəziyyətində olan dövlətlərin vətəndaşı olan kitab əhli olan yəhudi və xristian qadınlarla belə nikahdankənar cinsi əlaqədə olmağa icazə verilmir. Məsələ 401. Vacib ehtiyata əsasən, zinakarlıqla məşhur olan qadınla tövbə etməyincə evlənməkdən çəkinmək lazımdır. Həmçinin, vacib ehtiyata əsasən, zina edən kişi zina etdiyi qadınla da yalnız onun tövbə etməsindən sonra evlənə bilər. Məsələ 402. Müsəlman olmayan cütlüyün izdivacı onların öz din və ənənələrinə əsasən doğru sayılarsa, sözügedən nikah bizim şəriətimiz tərəfindən də məqbul hesab edilir. Bu məsələdə onların hər ikisinin xristian və yəhudi kimi kitab əhli, yaxud kitab əhli olmayan fərqli etiqadın mənsubları olmasının və ya cütlüyün bir üzvünün kitab əhli olmasının, digərinin isə kitab əhli olmamasının heç bir fərqi yoxdur. Hətta onların hər ikisi eyni anda İslamı qəbul etsələr, nikahları qüvvədə qalır və nikah anlaşmasını dinimizə, şəriətimizə müvafiq qaydada yeniləməyə də ehtiyac yoxdur. 154 Məsələ 403. Avropa, Amerika və eləcə də bir sıra digər ölkələrdə müşahidə etdiyimiz ənənəyə uyğun olaraq ata 18 yaşına çatdıqda qəyyumluq haqqını qızının üzərindən götürərək ona həyatı ilə bağlı müstəqil surətdə qərarlar qəbul etməyə, eləcə də bu qərarları icra etməyə icazə verərsə, qəyyumluq qüvvədən düşmüş sayılır və həmin qız onun izni və razılığı olmadan da nikaha daxil ola bilər. Məsələ 404. Ər və arvad bir-birinin bütün daxili və xarici bədən üzvlərinə, hətta cinsiyyət orqanlarına belə istər şəhvət hissi ilə, istərsə ehtirassız baxa və toxuna bilər. Məsələ 405. Daimi evlilikdə arvadın yaşayış ehtiyaclarının (nəfəqəsinin) təmin edilməsi kişinin vəzifəsidir. Belə ki, şəriət tərəfindən ərinə itaət etməsi (burada: onunla razılaşması) vacib edilən məqamlarda ona qarşı çıxmazsa, ər də öz növbəsində maddi durumunun (rifah səviyyəsinin) həyat yoldaşını qida, geyim, habelə kondisioner, xalça və mebellə təchiz edilmiş ev kimi zəruri yaşayış ehtiyacları ilə təmin etməyə imkan verdiyi çərçivədə onu sadalananlarla təmin etməyə borcludur. Qeyd emək lazımdır ki, şəriətdə nəzərdə tutulan nəfəqə təminatının məzmunu zaman, ictimai mühit və mövcu iqtisadi-sosial münasibətlər kimi amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələ 406. Ər onunla birgə səfərə çıxan həyat yoldaşının da səfər xərclərini ödəməlidir. Həmçinin, arvadın təkbaşına gerçəkləşdirdiyi zəruri və yaşayış ehtiyaclarının tərkib hissəsi olan səfərlərin, məsələn müalicə məqsədilə gerçəkləşdirdiyi zəruri səfərin, habelə müalicə prosedurunun da bütün xərclərini ödəmək kişiyə vacibdir. Məsələ 407. Gənc həyat yoldaşı ilə dörd aydan artıq müddət ərzində cinsi əlaqədən imtina etmək üzürlü səbəblər, o cümlədən cinsi əlaqənin onlardan biri və ya hər ikisi üçün zərərli olması, yaxud həyat yoldaşının cinsi əlaqənin baş verməməsinə razı olması və ya bunun nikah anlaşmasının şərtlərindən biri olması kimi hallar istisna olmaqla, yolverilməzdir. Ehtiyata əsasən, bu hökm yalnız daimi evliliyə şamil olunmayaraq müvəqqəti evliliyi də əhatə edir. Həmçinin, ehtiyata əsasən, bu hökm yalnız öz vətənində olanları əhatə etməyərək səfərdə olanlara da şamil olunur. Beləliklə, ər şəriətin üzürlü hesab 155 etdiyi hallar istisna olmaqla, həyat yoldaşının hüquqlarının pozulması ilə nəticələnəcəyi halda xüsusilə də ürfün nəzərincə zərurətdən irəli gəlməyən uzun müddətli səfərlərdən, o cümlədən əyləncə və gəzinti məqsədlərilə gerçəkləşdirilən turist səfərlərindən imtina etməlidir. 1 Məsələ 408. Müsəlman qadının kafir kişi ilə nə daimi, nə də müvəqqəti nikaha daxil olmasına icazə verilmir. 2 Məsələ 409. Ər arvadına şəriət tərəfindən dözülməz hesab edilən şəkildə əziyyət edərsə, zorakılığa məruz qoyarsa, o, ərinə onunla xoş davranmalı olduğunu xatırlatması üçün şəriət hakiminə müraciət edə bilər. Şəriət hakiminin tənbehləri təsir etmədiyi halda o, əri cəzalandıra bilər. Cəza tədbiri də nəticə vermədiyi halda isə qadın boşanma tələbi ilə çıxış edə bilər. Nəhayət, əri onu boşamaq istəmədiyi və bütün tədbirlərin də nəticəsiz qaldığı halda şəriət hakimi qadını ərindən boşaya bilər. 3 Məsələ 410. Süni mayalanma əməliyyatlarında haram hesab olunan hallara yol verilməzsə, o cümlədən qadınların baxılması haram olan bədən üzvlərinə baxılmazsa, qadının yumurtahüceyrələrinin öz ərinin sperması ilə süni yolla mayalandırılmasına icazə verilir. Məsələ 411. Ərinin razılığının olub-olmamasından asılı olmayaraq qadına onun sağlamlığı üçün ciddi təhlükə törətməməsi şərtilə hamiləliyin qarşısını alan dərman preparatlarını qəbul etməyə icazə verilir. Məsələ 412. Qadın sağlamlığına qarşı ciddi təhlükə riski daşımadığı halda uşaqlıqdaxili vasitə (UDA) və eləcə də digər kontrasepsiya (hamiləliyin qarşısını alma) vasitələrindən istifadə edə bilər. Lakin spiralın yerləşdirilməsi prosesində kişi həkimin qadının onun tərəfindən görülməsi haram olan bədən üzvlərinə baxması və toxunması, eləcə də qadın həkim pasientin cinsiyyət orqanına birbaşa baxması və əlcəksiz toxunması haram hesab olunur. Həmçinin, spiral döllənmədən 1 Minhac əs-salihin, əl-Muamilat, 2-ci cild, səh.10-11. 2 Öncəki mənbə, səh.67. 3 Öncəki mənbə, səh.109. 156 sonra embrionun məhvinə (özbaşına abort, düşmə və s. nəticəsində) səbəb olmamalıdır. Məsələ 413. Qadın bətnindəki körpəni ruh onun bədəninə daxil olduqdan sonra heç bir vəchlə abort yolu ilə saldıra bilməz. Lakin hamiləliyin davam etdirilməsinin qadının sağlamlığı üçün ciddi təhlükə və ya dözülməz çətinliklər törədə biləcəyi hallarda ruhun daxil olmasından öncə abort etdirmək olar. Məsələ 414. Uşaqsalma qadının özü tərəfindən həyata keçirilərsə, onun diyə ödəməsi vacibdir. Həmçinin, abort gələcək körpənin atası və ya üçüncü bir şəxs (o cümlədən həkim) tərəfindən həyata keçirildiyi halda da onlar diyə ödəməlidirlər. Bu mövzu ilə bağlı əməliyyə risalələrində və eləcə də digər fiqh ədəbiyyatında müfəssəl surətdə öz əksini tapan bir sıra hökmlər vardır. 1 Yüklə 2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|