13
baş verməməsi üçün hər hansı bir gördüyün işin anlaşıqlı tərəfin-
dən istifadə et.
İnsan öz fiziki quruluşunun imkanları daxilində onu əhatə edən
maddi aləm haqqında müəyyən məlumatlara malikdir. Bu imkanlar
daxilində əldə edilən məlumatlar isə heç vaxt insanı tam təmin edə
bilməyib və edə də bilməz. Ümumiyyətlə, insan hələ indiyə qədər
özü-özünü tamamilə dərk edə bilməmişdir. Bəlkə də hələ müəyyən
zaman həddinə qədər beləcə olacaqdır. Ancaq aydınlaşdırılmalı bir
çox
şeylər var ki, biz onları bilməliyik.
İnsan bədən və ruhdan ibarətdir. Elektrik sahəsini öyrənərkən
biz materiyanın xüsusi bir növünə, hərəkətin Nyuton mexanika-
sının qanunlarına tabe olmayan növünə təsadüf edirik. Elektrik
sahəsinin kəşfi ilə əlaqədar olaraq elm tarixində ilk dədə dərin bir
ideya meydana gəlir: – materiyanın müxtəlif növləri mövcuddur və
onların öz qanunları vardır.
Ümumiyyətlə götürdükdə isə, dünya varlıqları iki yerə bölünür:
– onların bəzilərində mövcudluğun bir növ xassəsindən artıq imkan
yoxdur və onlar mövcudluğun digər növləri ilə birləşə bilmir, yalnız
öz-özü ilə birləşə bilir. Digərlərində isə yenə də mövcudluğun bir
xassəsi var, ancaq onlar bir-biri ilə birləşmək iqtidarına malikdirlər.
Bu cür birnövlü xassəyə malik olan mövcudluqlar çox olduğu üçün
onlar ən müxtəlif şəkildə birləşib bizi əhatə edən rəngarəng maddi
aləmi yaratmışlar. Ancaq burada ikinci bir tərəf də var, bu çoxcinsli
birləşmələrə ümumi halda mövcudluğun bir növ xassəsindən artıq
imkanı olmayan mövcudluq nüfuz edə bilər. Bir sözlə, ondan özü
üçün bir örtük qatı kimi istifadə etməklə o, çoxcinsli birləşmələrin
tutduğu formaların imkanlarından vasitə kimi, bir alət kimi istifa-
də edir. İnsanda bu çoxcinsli birləşmə bədən, bir növ xassədən ar-
tıq imkanı olmayan isə ruhdur. Ruh əbədi olduğu üçün insan həyatı
əbədi ruhun müəyyən zaman həddində keçdiyi yolda istifadə etdiyi
bir vasitədir. Ola bilsin ki, ruh sonra başqa bir bədəndə qərarlaşıb
məskunlaşsın. Əslində burda ruh kimi işlətdiyimiz ifadə ən ali varlı-
ğın zərrəsi, parlaq nur, ruhun mayasıdır. Hər hansı bir varlığın ruhu
isə artıq şəxsiləşmiş bir formadır. Yəni insanın bədəninə ilkin daxil