Бакы университетинин хябярляри
Yüklə 216,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
| ÁÀÊÛ ÓÍÈÂÅÐÑÈÒÅÒÈÍÈÍ ÕßÁßÐËßÐÈ ¹4 Ùóìàíèòàð åëìëÿð ñåðèéàñû 2007
ØßÐÃØÖÍÀÑËÛÃ
BIR AYßNIN QURANÛN AYRÛ-AYRÛ SURßLßRINDß TßKRARLANMASÛ N.N.MßMMßDOV Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè
×ox tez-tez olmasa da eyni ayÿnin möxtÿlif surÿlÿrdÿ tÿkrarlan- masû gþzÿ÷arpan bir hadisÿdir. Buna gþrÿ dÿ burada Quranûn möxtÿlif surÿlÿrindÿ tÿkrarlanan ayÿlÿrè tÿdqiq etmÿk, bu ayÿlÿrin baøqa surÿ- lÿrdÿ nÿdÿn tÿkrarlandûüû mþvzusuna bir aydûnlûq gÿtirmÿk istÿyirik. Bu ayÿlÿrdÿn ilk olaraq ayrû-ayrû hÿðflÿrin (ÿë-hurufu-l-muqattaanûn) tÿkrarû özÿrindÿ durmaüû faydalû hesab edirik. Qeyd etmÿk lazûmdûr ki, Qurandakû baølanüûc hÿrflÿrin tam bir ayÿ olub- olmadûüû möbahisÿ mþvzusudur. Bununla baülû Köfÿ alimlÿri ilÿ Bÿsrÿ alimlÿri arasûnda ixtilaf mþvcuddur. Köfÿlilÿr bÿzi hÿrflÿri ayÿ hesab etdiklÿri halda, bÿñrÿlilÿr bunlardan he÷ birini ayÿ kimi qÿbul etmÿmiølÿr. [1, c.1, 220] " ﻢﻟا "
Qurandakû mþvcud tÿrtibÿ gþrÿ ilk tÿkrar edilÿn hÿrflÿr hÿrflÿridir. Bu hÿrflÿr “ÿl-Bÿqÿrÿ” vÿ “Ali Èmran” surÿlÿrinin ÿvvÿlindÿ mþvcuddur. Mÿdinÿdÿ endiyi qÿbul edilÿn bu iki surÿ, ÿlimizdÿki Mös- hÿfdÿ ardûcûl olaraq tÿrtib edilmiødir. Eyni hÿrflÿr “ÿl-ßnkÿbut”, “ÿr- Rum”, “Loüman” vÿ “ÿs-Sÿcdÿ” surÿlÿrinin ÿvvÿlindÿ dÿ qeyd edilmiødir ki, bu surÿlÿr nözul etibarû ilÿ ìÿkki olub Quranda ardûcûl vÿziyyÿtdÿ mþvcud olmaqdadûr. Bu hÿrflÿr
øÿklindÿ “ÿl-ßraf” vÿ
øÿklindÿ “ÿr-Rad” surÿlÿrinin ÿvvÿlindÿ dÿ bir qÿdÿr fÿrqli formada iølÿnmiødir. Èkinci
olaraq " ﺮﻟا " hÿrflÿrinin tÿkrarûna nÿzÿr sala bilÿrik. Bu hÿrflÿr “Yunus”, “Hud”, “Yusif”, “Èbrahim” vÿ “ÿl-Hicr” surÿlÿrinin ÿvvÿlindÿ iølÿnmiødir. “Yusif” surÿsindÿn sonra gÿlÿn “ÿr-Rÿd” surÿsi dÿ bunlara daxil edilÿrsÿ bu hÿrflÿrin altû surÿsinin ÿvvÿlindÿ qeyd olunduüu möøahidÿ olunur. “ßr-Rÿd” surÿsinin ÿvvÿlindÿ gÿlÿn hÿrflÿr- dÿ “lam” ilÿ “ra” arasûna “mim” hÿrfi daxil edilmiø vÿ
øÿklini almûødûr.
Ö÷öncö isÿ “ÿø-Øóÿra” vÿ “ÿl-Qÿsÿs” surÿlÿrinin ÿvvÿlindÿ gÿlÿn " ﻢﺴﻃ " hÿðflÿrinin iølÿnmÿsidir. Bu iki surÿ arasûnda mþvcud olan “ÿn- Nÿml” surÿsinin ÿvvÿlindÿ dÿ
hÿrflÿri yer alûr. Sÿbÿb vÿ hikmÿtlÿri bÿøÿr tÿrÿfindÿn tam olaraq qavranûlmayacaq tÿrzdÿ bir ösluba malik olan Quran, surÿ ÿvvÿlindÿ gÿlÿn bu hÿrflÿrlÿ bir daha orijinallûüûnû vÿ mþcözÿvi xösusiyyÿtini söbut etmÿkdÿdir.
Bunlardan son tÿkrar edilÿn “ha mim” hÿrflÿridir. Bu hÿrflÿr “ÿl-Mumin”, “Fussilÿt”, “ÿø-Øura”, “ÿz-Zuxruf”, “ÿd-Duxan”, “ÿl-
164
Casiyÿ” vÿ “ÿl-ßhqaf” surÿlÿrinin ÿvvÿlindÿ mþvcuddur. Bu hÿrflÿr eniø sûrasûna gþrÿ hÿmin yeddi surÿnin ÿvvÿlindÿ gÿlmiødir. Bu surÿlÿrdÿn yalnûz “ÿø-Øura” surÿsindÿ hÿmin hÿrflÿrdÿn sonra ayrûca “ayn, sin, qaf”
hÿrflÿri dÿ ÿlavÿ edilmiødir. " ﻢﻟا " ﺮﻟا " ﻢﺴﻃ "
Ömumilikdÿ isÿ baølanüûc hÿrflÿrindÿn altû, beø,
iki vÿ
" ﻢﺣ " yeddi dÿfÿ tÿkrar edilmiødir. Bunlarûn ardûcûl olaraq tÿkrar- lanmasûnûn möxtÿlif hikmÿtlÿri ola bilÿr. Lakin bu hikmÿtlÿr barÿsindÿ qaynaqlarda hÿr hansû bir mÿlumata rast gÿlinmir. Bu mþvzuda nÿ Hz. Peyüÿmbÿrdÿn (s.) bir hÿdis nÿql edilir, nÿ dÿ tÿfsirlÿr belÿ bir mþvzuya geniø yer verir.
Bÿzi surÿlÿrin ÿvvÿlindÿ mþvcud olan bu kimi hÿrflÿrin an- lamlarûnûn bilinib-bilinìÿmÿsi ilÿ baülû alimlÿr ÿsasÿn èêè qrupa bþlön- möølÿr. Birinci qrupa aid olan alimlÿr, bu hÿrflÿrin mÿnasûnûn bilinmÿz olduüunu, bunlarûn, Allahûn kitabûnda bir sirð olaraq mþvcudluüunu vÿ anlamlarûnû Allahdan baøqa kimsÿnin bilmÿyÿcÿyini iddia etmiølÿr. Onlarûn, özÿrindÿ dayandûqlarû ÿn þnÿmli cÿhÿt isÿ Hz. Peyüÿmbÿrdÿn (s.) bu barÿdÿ hÿr hansû bir rÿvayÿtin nÿql edilmÿmiø olmasûdûr.
Èkinci qrupa aid alimlÿr isÿ bu hÿrflÿrin mÿnasûnûn aydûn ola bilÿcÿyini iddia edirlÿr. Onlarûn ÿn þnÿmli dÿlili isÿ Allahûn kitabûnda gizli bir øeyin olmayacaüû iddiasû ilÿ Quranûn a÷ûq bir ÿrÿbcÿ ( " ﻲﺑﺮﻋ نﺎﺴﻠﺑ ﻦﻴﺒﻣ " ) gþndÿrilmiø olmasûdûr.
Lakin bu ikinci qrupa aid alimlÿr, hansû hÿrfin hansû anlama gÿldiyi barÿdÿ eyni fikrÿ gÿlÿ bilmÿdiklÿri kimi bu mþvzudakû gþröølÿrini dÿ saülam dÿlillÿrlÿ ÿsaslandûra bilmÿmiølÿr.
Bu baxûmdan bu hÿrflÿrin nÿdÿn þtrö tÿkrarlandûüûnû, nÿyÿ gþrÿ eyni qrup hÿrflÿrin ard-arda gÿlÿn surÿlÿrdÿ qeyd edilib baøqa surÿlÿrdÿ xatûrlanmaüûnû anlamaq vÿ bu kimi suallara cavab vermÿk olduqca ÷ÿtin gþrönör. (
⌦
⌫
⌦
⌫ ⌦
“Mÿhz onlar þz Rÿbbi tÿrÿfindÿn (gþstÿrilmiø) doüru yoldadûrlar. Nicat tapanlar (axirÿt ÿzabûndan qurtarûb Cÿnnÿtÿ qovuøanlar) da onlardûr.” (ÿl-Bÿqÿrÿ:5) " ﻚﺌﻟوا "
Bÿqÿrÿ vÿ Loüman surÿlÿrindÿ yer alan bu ayÿ, iøarÿ ÿvÿzliyi ilÿ áèð qisim insanlarûn nicat tapdûqlarûnû bÿyan edir.
Qeyd etmÿk lazûmdûr ki, “Loüman” surÿsi ilÿ “Bÿqÿrÿ” surÿsi bÿzi möøtÿrÿk xösusiyyÿtlÿri ehtiva edir. Belÿ ki, hÿr iki surÿ " ﻢﻟا " hÿrflÿri ilÿ baølayaraq Kitaba (Qurana) iøarÿ edir vÿ bu kitabûn bir hidayÿt qaynaüû olduüunu vurüulayûr.
Bir ayÿnin möxtÿlif surÿlÿrdÿ tÿkrarlanmasû mþvzusunu araødûr- maq ö÷ön surÿnin nözul zamanû, dþnÿmini bilmÿk hÿmin surÿni anlamaq ö÷ön baølanüûc vÿ giriø mÿlumat verÿ bilÿr.
“Loüman” surÿsindÿ Rÿbbi tÿrÿfindÿn (gþstÿrilìèø) doüru yolda olanlarûn nicata yetiøÿcÿklÿrini bildirÿn ayÿ, uzun bir zamandan sonra nazil olan “Bÿqÿrÿ” surÿsindÿki ayÿ ilÿ bir mÿna daøûmaqdadûr. Gþröndö- yö kimi, eyni ayÿnin bu iki surÿdÿ tÿkrarû ilÿ nicata yetiøÿnlÿrin tam tÿrifi verilir. ٣
☺ ⌦ ⌦
165
⌦ ⌫
⌫
⌦
“Ya Peyüÿmbÿr! Kafirlÿrÿ vÿ mönafiqlÿrÿ qarøû vuruø! (Kafirlÿri qûlûncla, mönafiqlÿri isÿ dÿlili-söbutla, sþzlÿ mÿhv et!) Onlara sÿrt davran! Onlarûn mÿskÿni Cÿhÿnnÿmdir. Ora nÿ pis yerdir!” (ÿt-Tþvbÿ:73)
Bu ayÿ “ÿt-Tþvbÿ” vÿ “ÿt-Tÿhrim” surÿlÿrindÿ iølÿnmiødir. Möfÿssirlÿr hÿr iki surÿdÿ dÿ xatûrlanan ayÿnin bir-biri ilÿ olan mönasibÿtinÿ toxunmamûø, bu ayÿlÿri mþvcud olduqlarû surÿdÿ möstÿqil øÿkildÿ tÿdqiq etmiø, bir-birilÿri ilÿ olan ÿlaqÿsindÿn bÿhs etmÿmiølÿr. Bu sÿbÿbdÿn dÿ iki ayÿ arasûnda mÿna baxûmûndan nÿ kimi fÿrqliliklÿrin mþvcud olduüunun tam øÿkildÿ tÿsbit edilmÿmÿsi gþz þnönÿ gÿlir. ßslin- dÿ isÿ, möfÿssirlÿrin bu iki ayÿni tÿdqiq edÿrkÿn, onlarûn arasûndakû fÿrqliliklÿrÿ nÿzÿr salmalarû ÷ox þnÿmli bir mÿsÿlÿdir. Ancaq, tÿfsir÷i- lÿrin belÿ bir qÿnaÿtÿ gÿlmÿlÿrinin øahidi olmadûq. Buna gþrÿ dÿ bu iki ayÿ arasûnda hÿr hansû fÿrqliliyin olmasûnû iddia etmÿyin ÷ÿtin bir mÿsÿlÿ olduüunu bildirmÿk mÿcburiyyÿtindÿyik.
( ⌦
⌦
“(Kafirlÿr): “ßgÿr doüru danûøûrsûnûzsa, (bir xÿbÿr verin gþrÿk) bu vÿd etdiyiniz qiyamÿt (vÿ ya ÿzab) nÿ vaxt olacaq?”-deyÿ soruøarlar” (Yunus:48)
Bu ayÿ “ÿl-ßnbiya-38”, “ÿn-Nÿml-71”, “ÿs-Sÿbÿ-29”, “Yasin-48” vÿ “ÿl-Mölk-25” surÿlÿrindÿ tÿkrar edilmiødir.
Altû fÿrqli surÿdÿ qeyd edilÿn bu ayÿlÿrdÿ inkar÷ûlarûn imaí et- mÿlÿri istÿnilir, iman etmÿyÿnlÿr isÿ möxtÿlif øÿkillÿrdÿ dönya vÿ axirÿt ÿzabû èëÿ tÿhdid edilir. Lakin onlar þçëÿðèíÿ yþnÿlmiø bu tÿhdidlÿrin tezliklÿ ger÷ÿklÿømÿsini istÿyirlÿr. Ènanmadûqlarû ö÷ön belÿ bir ÿzabûn ger÷ÿklÿømÿsinÿ ÿhÿmiyyÿt vermirlÿr.
Uca Allah, onlarûn bu sorusuna möxtÿlif øÿkillÿrdÿ cavab verÿðÿk, hÿr dÿfÿ dÿ onlara ÿzabûn ÷ox yaxûn olduüunu bildirir. Bu surÿlÿrdÿ on- lara verilÿn cavablarûn mahiyyÿti özÿrindÿ qûsaca durmaq mömköndör.
Bu surÿlÿrdÿn nözul sûrasûna gþrÿ birinci olan “Yasin” surÿsindÿ onlarûn, qÿflÿtÿn gÿlÿn bir sÿs ilÿ hÿlak edilÿcÿyi, o zaman nÿ bir vÿ- siyyÿò edÿ bilÿcÿklÿri, nÿ dÿ ailÿlÿrinÿ dþnÿ bilÿcÿklÿri bildirilir. Daha sonrakû ayÿlÿrdÿ isÿ Sura öförölöb qÿbirlÿrindÿn þzlÿrinin Rÿbbinÿ tÿrÿf gedÿrkÿn onlara vÿd olunanûn baølarûna gÿldiklÿrini gþrÿcÿklÿri ifadÿ edilir.
“ßn-Nÿml” surÿsindÿ inkar÷ûlarûn tÿlÿb etdiklÿri ÿzabûn bir qis- minin, bÿlkÿ dÿ onlarû yaxaladûüû ifadÿ edilir. Tÿlÿsÿrÿk tÿlÿb etdiklÿri ÿzabûn bir qisminin onlarû yaxalamasû, onlarûn dönyada bÿzi cÿzalara dö÷ar olmalarû kimi izah olunur. Zÿmÿxøÿri bunu Bÿdr mÿülubiyyÿti ilÿ ÿlaqÿlÿndirir. [2, ñ.3, 158]
Ènkar÷ûlaðûn sorusuna “Yunus” surÿsindÿ Hÿzrÿt Ïeyüÿmbÿrin (ñ.) cavab vermÿsi istÿnmiø, o da hÿr ömmÿt ö÷ön bÿlli bir hÿyat tÿqdir edildiyini, bunu dÿyiømÿnin mömkön olmadûüûnû bildirmiødir.
Kafirlÿrin tÿlÿb etdiklÿri tÿhdidÿ “ÿs-Sÿbÿ” surÿsindÿ tÿk bir ayÿ ilÿ cavab verilmiødir. Bu ayÿdÿ o tÿhdidin elÿ bir göndÿ gÿlÿcÿyi bildirilmiødir ki, o zaman onlara nÿ bir saat mþhlÿt verilÿr, nÿ dÿ bir
166
saat þncÿ canlarû alûnar. Bu ifadÿlÿrlÿ onlarûn hÿr an ÿzaba ÷ata bilÿcÿklÿri ifadÿ edilmiødir.
ayÿlÿr cavab verir. Bu ayÿlÿrdÿ onlara ÿzab gÿldiyindÿ ona mane ola bilmÿyÿcÿklÿri vÿ þzlÿrinÿ yardûm÷û tapa bilmÿyÿcÿklÿri, hÿmin ÿzabûn qÿflÿtÿn gÿlÿrÿk onlarû øaøqûn vÿziyyÿtÿ salmasû vurüulanûr. [3, 418]
Kafirlÿrin, þzlÿrinÿ vÿd edilÿn ÿzabûn gÿlmÿsini istÿmÿlÿrinÿ “ÿl- Mölk” surÿñindÿ dÿ iki ayÿdÿ (26-27-ci ayÿlÿr) cavab verildiyi gþz þnönÿ gÿlir.
Altû ayrû surÿdÿ qeyd edilÿn ayÿnin, mþvcud olduüu yerèídÿ möxtÿlif ösullarla baülû olaraq kafirlÿrÿ cavab tÿøkil etmÿsi gþrönör. ۵ ( ⌦
“Sizÿ nÿ olmuødur, necÿ möhakimÿ yörödörsönöz?” (ÿs- Saffat:154)
Bu ayÿ “ÿl-Qÿlÿm” surÿsindÿ (36-cû ayÿdÿ) qeyd olunmuødur. Mþvcud olduqlarû yer etibarû ilÿ hÿr iki ayÿ fÿrqli hþkmlÿrdÿn bÿhs etdiyi ö÷ön tÿkrar sayûlmamûødûr. (
⌧
⌫ ⌦
“O gön vay (peyüÿmbÿrlÿri) yalan÷û (vÿ ya qiyamÿti) yalan hesab edÿnlÿrin halûna!” (ÿt-Tur:11)
Bu ayÿ “ÿl-Mursilat” surÿsinin 15, 19, 24, 28, 34, 37, 40, 45, 47 vÿ 49-cu ayÿlÿrindÿ, “ÿl-Mutaffifin” surÿsinin isÿ 10-cu ayÿsindÿ tÿkrar edilmiødir.
Ö÷ ayrû surÿdÿ qeyd olunan bu ayÿ, hÿr bir yerdÿki mþvqeyi nÿzÿrÿ alûndûqda daùà yaxøû anlaøûlûr.
“ßt-Tur” surÿsindÿki hÿmin ayÿnin ÿvvÿlindÿ Tur daüûna, yayûlmûø bir vÿrÿqÿ yazûlan kitaba, beytölmÿmura, yöksÿk tavana, dolub daøan (alovlanan) dÿnizÿ and i÷ilÿrÿk Allahûn ÿzabûnûn mötlÿq gÿlÿcÿyi, onu ÿngÿllÿyÿcÿk he÷ bir göcön tapûlmayacaüû ifadÿ edilmiø, o gön sÿmanûn ÷alxalanacaüû vÿ daülarûn yerindÿn qopub hÿrÿkÿt edÿcÿyi bildirilmiødir.
Bundan sonra da o gönö inkar edÿnlÿrin yalan hesab etdiklÿri atÿøÿ atûlacaqlarû vurüulanmûødûr.
“ßl-Mutÿffifin” surÿsindÿki eyni ayÿnin ÿvvÿlindÿ isÿ þl÷ö vÿ ÷ÿkidÿ aldadanlar qarüûnmûø, bunlarûn da bir gön digÿr insanlar kimi Allahûn hözurunda qiyam edÿcÿklÿrindÿn sþhbÿt a÷ûlmûø, áundan sonra isÿ o gönö (qiyamÿti) inkar edÿnlÿrin aqibÿtinin ÷ox pis olduüu bildirilmiødir.
Aid olduüu surÿdÿki yerinin mÿnasûndan da anlaøûldûüû kimi sþzö gedÿn ayÿ bir nþv Allahûn hÿmin yalan÷ûlarû lÿnÿtlÿdiyini vurüulamaqdadûr. “ßl-Mursilat” vÿ “ÿt-Tur” surÿlÿrindÿ yalan÷ûlarûn qiyamÿt gönönö, þldökdÿn sonra dirilmÿyi vÿ Allahûn hözurunda hesab vermÿyi inkar etdiklÿri gþrölör.
Ancaq nözul tÿrtibi etibarû ilÿ son nazil olan “ÿl-Mutÿffifin” surÿsindÿki ayÿdÿ inkar÷ûlarûn nÿyi rÿdd etdiklÿri a÷ûqca bÿyan edilmÿkdÿ, onlarûn din gönönö (qiyamÿt gönönö) yalan hesab etmÿlÿri bildirilmÿkdÿdir. [4. 277] Buna gþrÿ dÿ, bir ayÿnin Quranûn möxtÿlif surÿlÿrindÿ tÿkrarlanmasûnû tÿkrarlanan ayÿnin mþvcud olduüu surÿlÿri
167 nözul etibarû ilÿ xronoloji ardûcûllûüa uyüun tÿdqiq etmÿk vacibliyini ortaya qoyur. Belÿ ki, bu ardûcûllûüa uyüun tÿdqiqat aparmaq bÿzi ayÿlÿrin anlaøûlmasûnû daha da asanlaødûrûr.
Bir ayÿnin möxtÿlif surÿlÿrdÿ tÿkrarlanmasû ilÿ baülû verilÿn mÿlumatlardan aydûn olduüu kimi hÿmin ayÿlÿrin tÿkrar olmadûüû, bunlarûn kontekstdÿ mÿna daøûüû, yalnûz nözul etibarû ilÿ onlarû xronoloji ardûcûllûüa uyüun tÿdqiq etmÿnin bu ayÿlÿrin anlaøûlmasûnû asanlaødûra bilÿcÿyi vÿ bÿzi þnÿmli nÿticÿlÿrÿ gÿtirib ÷ûxaða bilÿcÿyini özÿ ÷ûxarûr. [5. 18]
Bu mþvzu daxilindÿ Quranûn iki ardûcûl ayÿñinin iki ayrû surÿdÿ tÿkrarlanmasûnû tÿdqiq etmÿyi þnÿmli hesab etdiyimizdÿn bununla baülû bÿzi misallara möraciÿt etmÿyi lazûmlû bilirik: ⌫
⌧
⌫
⌦
“Yoxsa (Ya Peyüÿmbÿr! Risalÿti tÿbliü etdiyinÿ gþrÿ) sÿn onlardan bir öcrÿt, mökafat istÿyirsÿn vÿ onlar aüûr borc yökö altûndadûrlar?! Yoxsa onlar qeybi bilir vÿ (orada olanû) yazûrlar?! (Qiyamÿtin, axirÿt hÿyatûnûn olmadûüûnû oradan þyrÿnib Mÿhÿmmÿd ÿleyhissÿlamla möbahisÿ edirlÿr?) (ÿt-Tur:40-41)
Bu iki ayÿ eyni tÿrtiblÿ “ÿl-Qÿlÿm” surÿsinin 46-47-ci ayÿlÿrindÿ tÿkrar olunmuødur. Qeyd etmÿk lazûmdûr ki, Qurani-kÿrimdÿ iki ayÿnin tÿkrar edildiyi tÿkcÿ bir misal vardûr.
Nözul etibarû ilÿ daha ÿvvÿl enmiø “ÿl-Qÿlÿm” surÿsindÿki bu ayÿlÿr inkar÷ûlarûn tÿÿssubkeøliklÿri ifadÿ edildikdÿn sonra xatûrlanûr. Bu iølÿrinÿ gþrÿ dÿ onlarûn dÿhøÿtli ÿzaba dö÷ar olacaqlarû bildirilir.
“ßt-Tur” surÿsindÿ dÿ bu ayÿlÿrin mÿnasû inkarda israr edÿn øÿxslÿrëÿ baülûdûr. Burada uca Allahûn möxtÿlif ösullarla onlarûn aüûllarûnû baølarûna yûümalarûnû vÿ inkar÷ûlûqdan ÿl ÷ÿkmÿlÿrini tÿlÿb etdiyi nÿzÿrÿ ÷arpûr.
Hÿr iki surÿdÿ imanû þnÿ ÷ÿkmÿk, inkar÷ûlûüû rÿdd etmÿk, Peyüÿmbÿrin kimliyini bildirmÿk vÿ s. mÿqamlarla baülû bÿzi ömumi xösusiyyÿòlÿr mþvcuddur. Bu xösusiyyÿtlÿri aøaüûdakû øÿkildÿ tÿsbit etmÿk mömköndör:
1. Hÿr iki surÿ andlarla baølayûr, ancaq andlarûn sayû “ÿt-Tur” surÿsindÿ daha ÷oxdur.
2. Hÿr iki surÿdÿ inkar÷ûlarla yanaøû möttÿqilÿrdÿn dÿ bÿhs edilir, lakin “ÿt-Tur” surÿsindÿ möttÿqilÿr haqqûnda daha uzun sþhbÿt gedir.
3. Hÿr iki surÿdÿ Peyüÿmbÿrin (ñ.) divanÿ olmadûüû bildirilir, lakin “ÿt-Tur” surÿsindÿ onun (s.) eyni zamanda kahin olmadûüû da ifadÿ edilir.
" مأ "
4. Hÿr iki surÿdÿ ÿdatû tÿkrarlanmûødûr, yalnûz “ÿl-Qÿlÿm” surÿsindÿ bunun sayû 4, “ÿt-Tur” surÿsindÿ isÿ 15-dir.
5. Hÿr iki surÿdÿ Hÿzrÿt Peyüÿmbÿrÿ sÿbrli olmaq tþvsiyÿ olunur. “ßt-Tur” surÿsindÿ isÿ bununla yanaøû “øöbhÿsiz ki, sÿn Bizim gþzömözön qabaüûnda, himayÿmiz altûndasan.” (ayÿ-48) ifadÿsi ilÿ onun Allahûn nÿzÿri altûnda olduüu bildirilÿrÿk ona tÿsÿlli verilir.
Tÿkrar edilÿn ayÿlÿrin birincisindÿ Mÿhÿmmÿd (s.) peyüÿmbÿrÿ, etdiyi tÿbliüÿ gþrÿ inkar÷ûlardan öcrÿt tÿlÿb edib-etmÿdiyi vÿ onlarûn bu
168 yökön altûnda qalûb qalmadûqlarû mÿnasûnda bir sual öívanlanûr. ßslindÿ bu sual ilÿ, Hÿzrÿt Peyüÿmbÿrin onlardan he÷ bir ÿvÿz gþzlÿmÿdiyi, sûrf Allahûn ÿmrini yerinÿ yetirmÿk ö÷ön tÿbliülÿ mÿøüul olduüu mÿqsÿdi gödölör. Bu mÿna, inkar bildirÿn " مأ " ÿdatûndan vÿ digÿr ayÿlÿrdÿn anlaøûlûr. Èkinci ayÿdÿ isÿ, onlarûn qeybi bilÿrÿkmi hþkm verdiklÿri sual olunmuø vÿ bu sual ÿsasûnda onlarûn qeybi bilmÿyÿcÿklÿri anladûlmûødûr. ×önki qeybi Allahdan baøqasûnûn bilmÿsi mömkön deyildir.[6, 74]
Nözul sûrasû etibarû ilÿ nÿzÿr saldûqda gþrönör ki, “ÿl-Qÿlÿm” su- rÿsindÿ vÿhyin qÿbulu, risalÿtin vÿ axirÿtin tÿsdiqi kimi mþvzular an- ladûlmûø, “ÿt-Tur” surÿsindÿ isÿ bu tÿmÿl prinsiplÿrinin özÿrindÿ daha ÿtraflû vÿ möfÿssÿl øÿkildÿ dayanûlmûødûr. “ßl-Qÿlÿm” surÿsindÿ anla - dûlan mþvzulara “ÿt-Tur” surÿsindÿ daha bir aydûnlûq gÿtirilmÿsini sþylÿmÿk mömköndör. ГЕЙДЛЯР ﻲﺸآرﺰﻟا : نﺁﺮﻘﻟا مﻮﻠﻋ ﻲﻓ نﺎهﺮﺒﻟا . م I . ص ٢٢٠ توﺮﻴﺑ ٢٠٠٢ 1. يﺮﺸﺨﻣﺰﻟا : ﺮﻴﺴﻔﺘﻟا . م III . ص ١۵٨ ةﺮهﺎﻘﻟا ١٩٩٧ 2. ﻰﻃﻮﻴﺴﻟا : نﺎﻘﺗﻻا . توﺮﻴﺑ ١٩٧٢ 3.
يﺮﺸﺨﻣﺰﻟا : فﺎﺴﻜﻟا . داﺪﻐﺑ ١٩٧٧ 4.
M.Tayyib Oki÷. Qurani-kårimin öslubu vÿ qiraÿti. Ankara, 1963. 5. 6. Emiroülu, Hasan Tahsin. Quran ayÿlÿrinin iniø sÿbÿblÿri. Konya , 1965.
Н.Н.МАМЕДОВ РЕЗЮМЕ
Статья посвящзена повторению одного аята в различных сурах, относящемуся к стилю повторов Корана. Несмотря на то, что из повторов наибольшее распространение получило повторение начальных букв, существуют противоречивые мнения о том, яв- ляются ли эти буквы аятами. Кроме того, повествуется о повторе нескольких аятов по- добным образом и вносится ясность в причину повторов указанных аятов. Затем дается объяснение, связанное с повтором двух последовательных аятов в двух различных сурах и приводятся примеры сур, в которых всятречаются указанные аяты.
Article is devoted to repetition of one ayat in various suras, concerning to style of repetitions of the Koran. In spite of the fact that from repetitions the greatest distribution has received repeti- tion of initial letters, there are inconsistent opinions on, whether these letters are ayats. Besides is narrated about repetition of several ayats in a similar way and is brought clearness in the reason of repetitions specified ayats. Then is given the explanation connected with repetition two consecutive ayats in two various suras and are cited examples of the suras in which meet mentioned ayats.
Yüklə 216,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|