Baki universitetiNİn xəBƏRLƏRİ №2 Sosial-siyasi elml



Yüklə 239,47 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix15.07.2018
ölçüsü239,47 Kb.
#56058


BAKI UNİVERSİTETİNİN XƏBƏRLƏRİ 

№2 

 

 

Sosial-siyasi elml

ər seriyası   

 

2014 

 

 



 

 

 

UOT: 343.93/94 

 

AR CM-N

İN 21.3 VƏ 78.1 MADDƏLƏRİNƏ UYĞUN OLARAQ 

MƏCBURİ MÜALİCƏ TƏDBİRİ TƏTBİQ OLUNMUŞ ŞƏXSLƏRİN 

TƏKRAR İCTİMAİ TƏHLÜKƏLİ ƏMƏLLƏRİNİN MÜQAYİSƏLİ 

TƏHLİLİ 

 

T.Z.RZAYEV, G.Ç.

GƏRAYBƏYLİ  

 

Az

ərbaycan Tibb Universiteti 

dr.rzayev@hotmail.com 

 

M

əqalədə son 10 ildə Azərbaycanda əvvəllər barəsində AR CM-nin 21.3 və 78.1 mad-

d

ələrinə uyğun olaraq məcburi müalicə tədbirləri tətbiq olunmuş şəxslərin təkrar ictimai təhlü-

k

əli əməllərinin müqayisəli təhlilinin aparılmasıından bəhs olunur. Bu araşdırma üzrə 16 şəxs 

öyr

ənilmişdir ki, onlardan da 13 nəfəri əvvəllər barəsində AR CM-nin 21.3 maddəsinə, 3 nəfər 

is

ə AR CM-nin 78.1 maddəsinə uyğun olaraq məcburi müalicə tədbirləri tətbiq olunmuş şəxslər 

idi. T

əkrar cinayət  əməlləri  zamanı  təyin olunmuş  məhkəmə-psixiatrik  ekspertizanın  analizi 

göst

ərir ki, tədqiq olunmuş şəxslərin hamısında əvvəlki cinayət əməlindən sonra yaranmış psixi 

po

zuntuların müxtəlif dərəcəli əlamətləri aşkarlanmışdır. Eyni zamanda müəyyən olunmuşdur 

ki, h

əmin şəxslərin əvvəlki cinayəti anlaqlı vəziyyətdə törətməsinə baxmayaraq, 25% təkrar ci-

nay

ət əməlinə görə anlaqsız hesab olunmuş şəxslər idilər. Eyni zamanda məcburi müalicə təd-

birl

əri keçmiş və təkrar cinayət əməli törətmiş şəxslər arasında 25% -i anlaqlı sayılmış və məc-

buri müalic

əyə ehtiyacı olmayan şəxslər də olmuşdur. 

 

Açar sözl

ər: anlaqsızlıq, məcburi müalicə, təkrar ictimai təhlükəli hərəkətlər, məhkə-

m

ə-psixiatrik ekspertizası 



 

M

əcburi müalicə dövründə psixi pozuntudan əziyyət çəkən şəxslərin təkrar 



cinay

ət törətməsinin səbəbləri bu günə  qədər tam öyrənilməmişdir.  Lakin sosial 

t

əhlükəli əməllərin profilaktikasına həsr olunmuş ədəbiyyatlarda, psixi pozuntudan 



əziyyət çəkən şəxslərin kriminal hərəkətlərinin mexanizminə xüsusi yer ayrılmışdır. 

Bu mövzuya aid yet

ərincə  elmi  iş  və  tədqiqatlar aparılmışdır.  Həmin tədqiqatlar 

birm


ənalı  olaraq  göstərir ki, sosial təhlükəli  əməllərin mexanizmi, təkrar cinayət 

əməlinin törədilməsində proqnostik rol oynayır. Hər bir halda təkrar ictimai təhlükəli 

əməllərin profilaktikası üçün məcburi müalicə tədbirlərinin effektivliyinin artırılma-

sında  xüsusi  reabilitasiya  proqramları  işlənib  hazırlanmalıdır.  Bu  mexanizmlərin 

öyr

ənilməsi sistemli profilaktika proqramının əsasını təşkil edir. 



52 

 



Lakin bu bar

ədə aparılmış tədqiqatlar zamanı xəstəxanadaxili gündəlik 

müşahidələrin nəticələri, təkrar işlənən ictimai təhlükəli əməllərin səbəbləri tək 

tibbi göst

əricilərin zəif  olması  deyil,  eyni  zamanda  onlar  üzərində  qurulmuş 

t

əhlükəsizlik tədbirlərinin və nəzarətin kifayət qədər aşağı olması barədə fikir 



söyl

əməyə əsas verir [2]. 

M

əcburi müalicə  stasionarlarında  aparılan  tədqiqatlar psixi xəstələrin 



x

əstəxanadaxili aqressiyaların bir psixoloji faktor kompleks olmasını təsdiq edir. 

Buraya daxildir: ünsiyy

ətdə aqressivlik; qəzəbin tənzimlənməsi; güzəştin aşağı 

olması;  şəxsiyyət və  sosial  dayağın  çatışmamazlığı;  yeni  keçirilmiş  stress,  xü-

susil


ə  də  itki və  ya itirmə  qorxusu;  şübhəlilik;  emosianal  şəraitin enik olması; 

maraqların itirilməsi; cəza tədbirlərinin olmaması; affektiv pozuntular və s. [1]. 

Cinay

ət və psixiatriya yardımı haqqında qanunvericilikdə "psixi pozuntulu 



sosial t

əhlükəli şəxs" anlayışının istifadə olunması, hüquqi və psixiatrik qərarların 

verilm

əsində  özünəməxsus yer tutur.  S.N.Şişkovun  fikirincə  psixi pozuntudan 



əziyyət çəkən  şəxsin ictimai təhlükəliliyi, həmin  şəxslərin yeni təhlükəli  əməl 

tör


ətmə dərəcəsinin yüksək olma ehtimalı kimi izah oluna bilər. Beləliklə gərgin 

z

əminyaradıcı faktorlar cinayət törətmə ehtimalının çox olması, xəstənin ictimai 



t

əhlükəlilik dərəcəsinin yüksək olması ilə düz mütənasibdir [4; 5]. 

Xarici məhkəmə-psixiatrik ədəbiyyatlarda "ictimai təhlükəlilik" anlayışı 

çox  da  istifadə  olunmur.  Daha  çox  "zorakılıq,  təcavüz  riski"  termini  istifadə 

olu

nur ki, bu da rus ədəbiyyatlarında "aqressiv hərəkətlər törətmə riski" kimi 



is

tifadə olunur. İstifadə olunan terminlərin fərqinə baxmayaraq ictimai təhlükə-

li

lik məsələsi bir sıra problemlərin analizinin aparılmasını tələb edir: təhlükəli-



li

yin qalması, psixi pozuntudan əziyyət çəkən şəxsin ictimai təhlükəli hərəkət-

lərində risk faktorlarının proqnozlaşdırılmasını müəyyən edir [3; 6; 7]. 

Son 10 il 

ərzində ölkəmizdə CM-nin 21.3 və 78.1 maddələrinə uyğun 

olaraq m


əcburi müalicə tədbiri tətbiq olunmuş şəxslərin təkrar ictimai təhlükəli 

əməllərinin müqaisəli təhlilinin aparılmasıdır. 

M

əqalədə istifadə olunmuş materiallar əsasən Azərbaycan Respublikası 



S

əhiyyə  Nazirliyinin 1 nömrəli Respublika Psixiatriya Xəstəxanasının “Ciddi 

v

ə Gücləndirilmiş Müşahidə Altında” və “Adi Rejimli” məcburi müalicə şöbə-



l

ərində müalicədə olan xəstələr və həmin xəstəxananın arxiv məlumatlarından 

türülmüşdür. Ümumilikdə 16 şəxs tədqiq olunmuşdur. 



T

ədqiqat  zamanı  əsasən anamnezin analizi, kliniki-psixopatoloji və 

m

əhkəmə-psixiatrik ekspertiza qiymətləndirilmə metodlarııdan istifadə olunub. 



Araşdırmalarda stasionarda olan xəstələrdən toplanmış anamnestik məlumatlar-

dan 1 nömr

əli Respublika Psixiatriya Xəstəxanasının  və  Məhkəmə  Psixiatrik 

Ekspertiza M

ərkəzinin arxiv materiallarından istifadə olunub. 

Ara


şdırılması aparılmış 16 nəfərin hər birində təkrar ictimai təhlükəli hə-

r

əkət, əvvəlki cinayət əməlinə görə təyin olunmuş məcburi müalicə tədbirlərindən 



sonra rast g

əlinmişdir. Həmin şəxslərin müayinəsi aşağıdakı: anamnestik, kliniki 

diaqnostik, m

əhkəmə psixiatrik və sosial-kriminoloji analizləri aparılmışdır. 

53 

 



Müayin

ə grupundan olan 16 nəfərin (25 yaşdan 52 yaşa kimi) anamnes-

tik analizi göst

ərir ki, cinayət törətməmişdən  əvvəl  bu  şəxslərdən 10 nəfəri 

(62,5%) 

əvvəllər məhkum olunmuş, 10 nəfəri (62,5%) hər hansı bir psixi po-

zuntudan 

əziyyət çəkmiş,  7  nəfəri  (43,7%)  dispanser  qeydiyyatında  olmuş,  7 

n

əfəri (43,7%) alkoqoldan, 4 nəfəri (25%) narkotik maddələrdən istifadə etmiş, 



8 n

əfəri (50%) anamnezində kəllə-beyin travması olan şəxslərdir. Əsas qrupdan 

6 n

əfərdə  (37,5%) isə  psixi pozuntu məhs ilk dəfə  aşkarlanmışdır.  Bütün  bu 



anamnestik göstr

əricilər sonuncu cinayət  əməlindən öncə  məcburi müalicəyə 

c

əlb olunana qədərki dövr üçün götürülmüşdür. 



Bu qrup üzr

ə müayinəsi aparılmış şəxlərin 16 nəfəri də (100%) əvvəlki 

cinay

ət  əməlinə  görə  məhkəmə-psixiatrik  ekspertizası  zamanı  anlaqlı  hesab 



olun

muş şəxslər olmuşdur. Lakin anlaqlı vəziyyətdə cinayət törətdikdən sonra 

psixi x

əstəlik  aşkarlanmış  şəxslər də  2  qrupa  bölünür.  Bunlardan  13  şəxs 



(81,2%) m

əhkəmə  tərəfindən  hökm  çıxarılanadək psixi xəstəlik  aşkarlanmış 

şəxslər (AR CM-nin 21.3 mad.), 3 nəfəri (18,8%) məhkəmə tərəfindən hökm 

çıxarıldıqdan  sonra  cəzaçəkmə  müddətində  cəzasının  çəkilməsinə  mane olan 

psixi pozuntuya tutulmuş şəxslər olmuşdur (AR CM 78.1 mad.).  

Eyni zamanda qeyd etm

ək lazımdır ki, yuxarıdakı hallarda, yəni istintaq 

v

ə ya cəzaçəkmə dövründə yaranmış gərgin psixoloji amillər həmin şəxslərdə 



bir sıra psixi pozuntuların yaranmasına səbəb olmuşdur. Həmin şəxslər törət-

dikl


əri cinayət  əməlinə  görə  müəyyən müddət məcburi müalicə  tədbirləri 

keçmişdilər. Belə ki, bunlardan 4 şəxs (25%) əvvəlki cinayət əməlinə görə 1 ilə 

q

ədər, 8 şəxs (50%) 2 ilə qədər, 4 şəxs isə (25%) isə 3 ilə qədər məcburi müali-



c

ə tədbirlərindən keçmişdir. Beləliklə, məlum olur ki, təkrar cinayət əməli törə-

d

ənlərin 12 nəfəri (75%) 2 ildən çox müddət məcburi müalicə  kursu  keçmiş 



şəxslər  olmuşdur.  Bu  isə  bir  çox  tranzitor  (qısa  müddətli) psixi pozuntunun 

müalic


əsi üçün kifayət qədər olan müddətdir. 

M

əcburi müalicə  tədbirlərindən sonra təkrar cinayət hadisəsi törədənə 



q

ədər keçən vaxtın analizi aşağıdakı diaqramdakı kimi olmuşdur. 

 

Diaqram 1. Sonuncu cinay



ət əməli ilə əvvəlki məcburi müalicə müddəti 

arasında olan müddət 

Məcburi müalicə 

dövründə


(2 şəxs)

1 ilə qədər

(4 şəxs)

2 ilə qədər

(5 şəxs)

3 ilə qədər

(5 şəxs)

 

54 



 


Diaqramdan da görünür  ki, müayin

əsi  aparılmış  şəxslərdən 2 nəfəri 

(12,5%) 

əvvəlki cinayəti anlaqlı vəziyyətdə törətməsinə baxmayaraq, həmin iş 

üzr

ə  təyin  olunmuş  stasionar  tipli  məcburi müalicə  dövründə  təkrar cinayət 



əməli törətmişdir.  Həmin  şəxslərin də  təkrar məhkəmə-psixiatrik  ekspertizası 

zamanı  ikinci  cinayət  əməlini psixi xəstəliyinin kəskinləşmə  mərhələsində 

tör

ədildiyinə görə, onlar ANLAQSIZ hesab olunmuşdur. Qalan bütün hallarda 



is

ə təkrar sosial təhlükəli əməllər "məcburi ambulatoriya müşahidəsi və psixiatr 

müalic

əsi" dövründə, yəni stasionardan kənar şəraitdə müşahidə olunmuşdur. 



T

əkrar törədilən cinayət hadisələri arasında ən tezi, şəxs məhkəmə qəra-

rı  əsasında  məcburi  ambulatoriya  müşahidəsi və  psixiatr müalicəsinə  keçiril-

dikd


ən cəmi 11 gün sonra törədilmişdir. Həmin şəxs 1 ildən artıq "Yüngül də-

r

əcəli kəmağılıq, davranış pozuntuları ilə" (Xəstəliklərin Beynəlxalq təsnifatına 



gör

ə F-70.1) stasionar tipli məcburi müalicə tədbirində olmasına baxmayaraq 

qısa müddət  ərzində  təkrar eyni əməli  (oğurluq)  törətmişdir. Fikirimizcə  bu 

fakt şəxsin psixi pozuntusu və ya aparılmış məcburi müalicə tədbirlərinin nata-

mam

lığı ilə deyil, şəxsin cinayətə meylli xarakterli olması ilə əlaqədardır. Onu 



da qeyd etm

əlyik ki, bu cür şəxslərə məcburi müalicə tədbirləri cəza ilə yanaşı 

t

əyin olunması daha məqsədə müvaffiqdir. 



T

əkrar törədilən cinayət əməllərinin xarakteri və ya ağırlıq dərəcəsi isə 

aşağıdakı cədvəl üzrə müəyyən olunmuşdur. 

 

C



ədvəl 1. Əvvəlki və sonuncu cinayət əməllərinin xarakteroloji müqaisəsi 

Cinay

ət əməlini xarakteri 

I cinay

ət işi 

üzr

ə 

II cinay

ət işi 

üzr

ə 

Quldurluq v

ə oğurluq 

10 şəxs 


9 şəxs 

Ölüm v


ə ya ölümə cəhd, sağlamlığa zərər vurma 

4 şəxs 


4 şəxs 

Narkotik madd

ə istifadəsi və ya satışı 

2 şəxs 


2 şəxs 

Xuliqanlıq 

 

1 şəxs 


 

C

ədvəldən də göründüyü kimi, təkrar törədilən cinayət əməllərinin xa-



rakteri 

əvvəlkilər ilə müqaisədə kəskin fərqlənmir. Cəmi 1 halda həmin şəxslər 

ara

sında yeni cinayət əməli, xuliqanlıq halı müşahidə olunmuşdur (6,2%). Qa-



lan 15 halda is

ə təxminən eyni cinayət əməlləri təkrarlanmışdır (93,8%). 

T

əkrar cinayət  əməli törədən  şəxslərin hər iki cinayət  əməlinə  görə 



M

əhkəmə Psixiatrik Ekspertizasının qiymətləndirilməsində fərqli hallar müəy-

y

ən olunmuşdur. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi tədqiq olunmuş şəxslərdən (16 



n

əfər) əvvəlki cinayət üzrə 13 nəfəri (81,2%) AR CM-nin 21.3 maddəsinin, qa-

lan 3 n

əfəri (18,8%) isə AR CM-nin 78.1 maddəsinin təsiri altına düşən şəxs-



l

ərdir. Təkrar cinayət hadisəsinin məhkəmə psixiatrik qiymətləndirilməsi isə 2-

ci c

ədvəldəki kimidir. 



 

55 


 


C

ədvəl 2.  Məhkəmə  Psixiatrik  Eksperizanın  AR  CM-nin müvaffiq maddələri üzrə 

qiym


ətləndirilmə cədvəli 

AR CM 

21.1 mad. 

(Anlaqsız) 

AR CM 

21.3 mad. 

(Anlaqlı) 

AR CM 22 mad. (anlaqlılığı istisna 

etm

əyən hal) 

Anlaqlıdır m/m 

ehtiyac yoxdur 

(lakin psixi 

pozuntu var) 

M/m* ehtiyacı 

olan şəxslər 

M/m ehtiyacı 

olmayan şəxslər 

4 şəxs 


3 şəxs 

5 şəxs 


1 şəxs 

3 şəxs 


M/m* - m

əcburi müalicə tədbirləri 

 

C

ədvəldən də  göründüyü kimi, tədqiq  olunmuş  şəxslərdən 4 nəfərin 



(25%) t

əkrar cinayət hadisəsini törədən zaman ANLAQSIZ vəziyyətdə olması 

əyyən edilmişdir. 3 şəxs (18,8%) isə təkrar cinayət hadisəsini  ANLAQLI 



v

əziyyətdə törətsə də yenə də məhkəmə tərəfindən hökm çıxarılanadək əvvəlki 

psixi x

əstəliyinin kəskinləşməsi səbəbindən məcburi müalicəyə  ehtiyacı  olan 



şəxs kimi qiymətləndirilmişdir. 6 şəxs (37,5%) təkrar cinayət hadisəsini anlaqlı 

v

əziyyətdə törətməsinə baxmayaraq həmin şəxslərdə psixikanın pozulması nə-



tic

əsində öz əməlinin (hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) faktiki xarakterini və ic-

timai t

əhlükəliliyini tam həcmdə dərk etmək və ya həmin əməli tam həcmdə 



idar

ə etmək imkanından məhrum edən psixi pozuntu aşkarlanmışdır. Bu şəxs-

l

ərin də 5 nəfəri barəsində məhkəmə tərəfindən hökm çıxarılarkən müxtəlif növ 



m

əcburi müalicə tədbirlərinin tətbiqinin nəzərə alınması məsləhət görülmüşdür. 

Qala

n 3 şəxs (18,8%) isə təkrar cinayət əməlini ANLAQLI vəziyyətdə törət-



m

əsinə və məcburi müalicə tədbirlərinə ehtiyacı olmasına baxmayaraq, həmin 

şəxslərdə də əvvəllər müşahidə olunmuş psixi pozuntular inkar edilməmişdir. 

Ümumilikd

ə 4 şəxsin (25%) psixi pozuntusunun olmasına baxmayaraq məcburi 

müalic


əyə ehtiyacının olmaması müəyyən olunmuşdur. Həmin şəxslər barəsin-

d

ə təkrar məcburi müalicə tədbirlərinin məsləhət görülməməsinin səbəbi həmin 



şəxslərin psixi vəziyyətlərinin terapevtik davamlı remissiya və ya kompen-

sasi

ya halında olması kimi qiymətləndirilmişdir. 

N

əticələr:  Beləliklə,  aparılan  analizlər  aşağıda  göstərilən nəticələrə 

g

əlməyə əsas verir. 



 

Əvvəllər Anlaqlı vəziyyətdə cinayət törətdikdən sonra psixi xəstəliyə tutulmuş 

(v

ə ya kəskinləşmiş) və buna görə barəsində məcburi müalicə tədbirləri tətbiq 



olunmuş şəxslər təkrar sosial təhlükəli əməl törədərkən əksər hallarda (93,8%) 

eyni cinay

ət əməlini törədirlər.  

1.

 



T

ədqiq olunan şəxslərdə aşkar olunmuş psixi pozuntular həmin şəxslərdə 

əvvəlki cinayət əməlini anlaqlı vəziyyətdə törətdikdən sonra yaranmış (və 

ya k


əskinləşmiş)  psixi  pozuntularla  eynilik  təşkil  etmiş  və  12 nəfərində 

(75%) müxt

əlif növlü məcburi müalicə  tədbirlərinin tətbiq  olunması 

m

əsləhət görülmüşdür.  



2.

 

T



ədqiq olunan şəxslərdə müşahidə olunan pozuntular cinayət hadisəsini tö-

r

ədərkən anlaqlı və ya anlaqsız vəziyyətdə olmasından və tibbi xarakterli 



m

əcburi müalicə  tədbirlərinə  ehtiyacın  olub-olmamasından  asılı  olmaya-

56 

 



raq, ümumilikd

ə psixi xəstəliklərin uzunmüddətli - xroniki xüsusiyyətli ol-

ma

sını istisna etmir.  



3.

 

T



əkrar sosial təhlükəli əməl törətməyə meylli - risk qrupu sayılan şəxslərin 

müxt


əlif istiqamətdə digər cinayətlərə "həvəs" göstərməməsi həmin şəxslə-

rin psixi c

əhətdən tam sağlam olmadığı kimi də izah oluna bilər. Buni isə 

əvvəllər yaranmış xroniki psixi pozuntunun şəxsin psixikasında həmin isti-

qam

ətdə buraxdığı bir iz kimi də qəbul etmək olar. Hər bir halda təkrar so-



sial t

əhlükəli  əməllərin  profilaktikası  üçün  məcburi müalicə  tədbirlərinin 

ef

fektivliyinin artırılmasında xüsusi reabilitasiya proqramları işlənib hazır-



lan

malıdır. 

4.

 

Bütün bunlar dem



əyə əsas verir ki, qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qay-

da

da anlaqlı vəziyyətdə cinayət törətdikdən sonra psixi xəstəliyə tutulmuş 



(v

ə ya kəskinləşmiş) şəxslər barəsində istintaq işinin onlar sağalanadək da-

yan

dırılması və AR CM-nin 78.4 maddəsində (Maddə: 78.4. Bu Məcəllə-



nin 78.1 v

ə  78.2 maddələrində  gostərilən  şəxslər  sağaldıqları  halda,  bu 

M

əcəllənin 75 və 80-ci maddələrində müəyyən edilmiş müddətlər keçmə-

mişdirsə, cinayət məsuliyyətinə və cəzaya məruz qala bilərlər)  göstərilən 

halların məhs psixi pozuntusu olan şəxslərə şamil edilməsi daha diferensial 

xarakter daşımalıdır. 

 

ƏDƏBİYYAT  

1.

 



Булыгина В.Г., Кузнецов Д.А. Учет гендерной специфики криминального поведения в 

судебно-психиатрической  профилактике  /  Электронный  журнал  Психологическая 

наука и образование. М., 2012, №2, c. 25, 

2.

 



Воронин  В.С.,  Булыгина  В.Г.  Проблема  оценки  риска  внутрибольничной  агрессии  // 

Проблемы  профилактики  общественной  опасности  психически  больных:  Сб.  науч. 

трудов / Под ред. Т.Б.Дмитриевой, В.П.Котова. М., Троицкое 2007, c. 62, 

3.

 



Мальцева  М.М.,  Котов  В.П.  Опасные  действия  психически  больных.  М.:  Просвеше-

ние1995, c.88-90, 

4.

 

Полубинская  С.В.  Опасность  лиц,  страдающих  психическими  расстройствами,  при 



назначении принудительных мер медицинского характера: понятие «социальный прог-

ноз»  //  Проблемы  профилактики  общественной  опасности  психически  больных:  Сб. 

науч. трудов / Под ред. Т.Б.Дмитриевой, В.П.Котова. М., Троицкое, 2007, c.56-57, 

5.

 



Шишков С.Н. Правовые аспекты применения принудительных мер медицинского ха-

рактера  //  Принудительное  лечение  в  системе  профилактики  общественно  опасных 

действий психически больных. М., 1987, c. 22, 

6.

 



Grann M., Långström N., Yourstone J. SBU-report. Risk Assessment of Violence in the Psy-

chiatry //Is it Possible to Make Risk Assessments? A Methaanalyzis. Social Governmental 

Department, Sweden, 2005, p. 18, 

7.

 



Monahan J. Developing a Clinically Useful Actuarial Tool for Assessing Violence 

Risk Advan // Psychiatr. Treat. 2007, p. 13. 



 

57 


 


СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ПОВТОРНЫХ ОБЩЕСТВЕННО ОПАСНЫХ 

ДЕЙСТВИЙ ЛИЦ, РАНЕЕ ПРОХОДИВШИХ ПРИНУДИТЕЛЬНОЕ ЛЕЧЕНИЕ 

ПО СТАТЬЯМ 21.3 И 78.1 УК АР 

 

Т.З. РЗАЕВ, Г.Ч. ГЕРАЙБЕЙЛИ 

 

РЕЗЮМЕ 



 

Целью  данной  статьи  является,  сравнительный  анализ  повторных  общественно 

опасных деяний лиц, у которых психические расстройства были обнаружены после со-

вершения правонарушения за последние 10 лет в Азербайджане (УК АР ст. 21.3 и 78.1). 

Были изучены 16 лиц, из которых 13 человек ранее проходили принудительное лечение 

по  ст.  21.3  УК  АР  и  3  человека  по  ст.  78.1  УК  АР.  Как  показал  анализ  судебно-

психиатрической экспертизы, после повторного правонарушения у всех указанных лиц в 

той  или  иной  степени  отмечались  признаки  психического  расстройства,  выявленного 

после первого правонарушения. Также выявлено, что несмотря на то, что после первого 

правонарушения эти лица были признаны вменяемыми, 25% указанных лиц были при-

знаны  невменяемыми  после  повторного  правонарушения.  Примечательным  является 

также то факт, что, несмотря на прохождение принудительного лечения, ранее 25% изу-

ченных лиц после повторного правонарушения были признаны вменяемыми и не нужда-

лись в принудительном лечении. 

 

Ключевые  слова:  невменяемость,  принудительное  лечение,  повторные  общест-

венно-опасные деяния, судебно психиатрическая экспертиза. 



 

COMPARATIVE ANALYSIS OF REPEATED SOCIALLY DANGEROUS ACTS  

OF PEOPLE UNDERGONE COMPULSORY TREATMENTS ACCORDING  

TO THE ARTICLES 21.3 AND 78.1 OF CC OF AR. 

 

T.Z.RZAYEV, G.Ch.GARAYBAYLI  

 

SUMMARY 



 

The  article  presents a comparative analysis of repeated  socially dangerous acts by the 

people, who had psychological breakdown after violating laws in Azerbaijan during the last 10 

years. (Criminal Code of AR, Articles 21.3 and 78.1). 16 persons were examined, 13 of whom 

were earlier undergone compulsory treatment according to the Article 21.3 of CC of AR and 3 

were earlier undergone compulsory  treatment according to the Article 78.1 of CC of AR. The 

analysis of forensic-psychiatric examination showed that after a repeated offense all mentioned 

persons  had  symptoms of psychological breakdown revealed after the first offense. It is also 

revealed that in spite of the fact that after the first offense these persons were recognized con-

scious, after a repeated offense 25% of specified persons were recognized unconscious.  

 

Key words:  unconsciousness, compulsory treatment, repeated socially dangerous acts, 

forensic-psychiatric examination. 



 

58 


 

Yüklə 239,47 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə