5
BAKI UNİVERSİTETİNİN XƏBƏRLƏRİ
№3
Humanitar elmlər seriyası
2013
DİLÇİLİK
UOT 81’28;81’286
Dialektologiya və linqvistik coğrafiya
MƏHDUD DAİRƏDƏ İŞLƏNƏN DİALEKT SÖZLƏRİN
LEKSİK MƏNALARI
S.ƏLİYEVA (ƏSGƏROVA)
Bakı Dövlət Universiteti
kansan70@mail.ru
Dialekt leksikasının özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Ədəbi dilin lügət tərkibi ilə
müqayisədə dialekt leksikasında mühafizəkarlıq nəzərə çarpır. Son vaxtlar məhdud işlənmə
dairəsi olan dialekt sözlərinə bədii əsərlərdə tez-tez rast gəlinir. Məqalədə həmin sözlərin bədii
mətnlərdə çoxalmasına müsbət münasibət bildirilir. Qeyd edilir ki, dialekt sözlərin lügət
tərkibini zənginləşdirməklə yanaşı, həm də milliləşmə prosesini gücləndirir.
Açar sözlər: məhdud, leksika, dialekt sözlər, bədii əsər, lügət
Məhdud dairədə işlənən dialekt sözləri müxtəlif leksik qruplara aid olur.
Ey
ni fonetik tərkibli sözlər ayrı-ayrı dialekt və şivələrdə bəzən eyni məna bil-
dirmir. Məsələn, bibi sözü Qazax dialektində forma və mənaca fərqlənir. Yəni
həmin leksem büvü formasında əmi və ya dayının arvadı mənasını ifadə edir.
Etimologiyasını türk dilləri materialları əsasında izah etmək mümkün deyildir.
Belə hal yarananda Qafqaz-iber dilləri materiallarından istifadə etmək lazım
gəlir. Buna səbəb bir sıra dialekt və şivələrimizin Qafqaz-iber dilləri əhatəsində
olmasıdır. Ona görə də, Zaqatala-Qax şivəsində işlənən: aoiy (ana), beteley:bab
(əmiarvadı), Gəncə rayon şivələrində rast gəlinən dodu (ana) sözləri nümunə
göstərilə bilər. Adiy zaxurca nənəyə deyildiyi, ləzgi dilində də dide, du anaya
deyilir. Yəqin ki, Gəncə dialektindəki dodu sözü də buradandır. Beteley avar
dilində əmi arvadı deməkdir.
Məhdud dairədə qohumluq əlaqələrini ifadə edən sözlərin bir hissəsinin
işlənmə imkanları indi gənclərin mənalarını anlaya bilmədikləri səviyyədə da-
ral
mışdır. Belə sözlərin mənasını ancaq təsviri yolla ifadə etmək mümkündür:
6
güni, quda, yengə, elti, göm, bacanax, yeznə dediyimizə nümunə ola bilər. Mə-
sələn, guni – bir kişinin iki arvadının bir-birinə verdiyi addır. Quda – qız və
oğlan ata-analarının bir-birinə verdiyi ad kimi başa düşülür. Yengə-gəlini bəyin
evinə ötürən qadın və ya qardaş arvadına deyillər. Elti-iki və ya bir neçə
qardaşın arvadları mənasını bildirir. Göm
ərləri, yeznə - bacının əri.
Artırılan əlavə edilən şəkilçilərin artıq işləkliyini itirməsi həmin sözlərin
daha qədimliyindən xəbər verir.
Quda sözünə quda (türkmən dili), küda (qırğız, qazax dilləri) kuda,
kudajı (tura, oyrat dilləri) şəklində, göyü//göm, kürəkən sözlərinə küyey (qazax
dili), küdəə (tuva dili), küyöö (qırğız dili) formasında bir sıra türk dillərində
təsadüf edilir. Yengə, elti sözləri türk dilində, elti sözünü isə türkmən dilində
də görə bilirik. Yeznə sözünə qırğız dilində, başqırd dilində yeznə şəklində də
rast
gəlmək mümkündür. Başqırd dilində geyəu sözünün kiçik qızın ərinə,
yeznənin isə böyük qızın ərinə deyilməsi də maraqlıdır. Daha qədim dövrlərlə
səsləşən köhnə təsərrüfat, həyat və məişət qaydalarını əks etdirən bir sıra
sözlərin dialekt və şivələrimizin lüğət tərkibində mühüm yer tutduğunu görə
bilirik. Köhnə ölçü, ay, gün adları və s. belə sözlər sırasına daxildir.
Qədim tarixli sözlər sırasına alət anlamlı xış, cüt, ulama, cəhrə, kirkirə
(qaz), əldegirmanı (B.), şadara (Qaz., G., Qaz.).
Köhnə ölçü və ölçü ilə bağlı adlar da maraq doğurur: batman, mağar (ək-
sər dialekt və şivələrimizdə), ismil, uruf, arva (ağırliq ölçüsü), çərəx, qulac
(Qaz, Tov.
), şəkləm (yarısına qədər doldurulmuş çuval (Mər), çanax, daqqa
(Z., Qax.).
Köhnə təsərrüfatla bağlılığı qeyd edilən gün, ay adları da diqqət cəlb edir.
Azərbaycanda sovet hakimiyyətindən əvvəl həm ədəbi dil, həm də dialekt və
şivələrimizdə islam dininə uyğun əmələ gəlmiş ay adları – şaban, ramazan,
məhərrəm və s. sözlər işlənmişdir. – Gün adlarının müəyyən hissəsini isə
farsdan keçmə sözlər təşkil edirdi: seşənbə, yekşənbə, düşənbə, pəncşənbə və s.
Lakin islam dininin qəbulundan əvvəl dilimizdə təsərrüfatla bağlı bir çox ay,
gün adlarından istifadə edilmişdir. Sonralar isə bu sözlərin bir qismi islam dini-
nin təsiri ilə dilimizdən çıxmışdır. Belə vəziyyətin yaranmasına baxmayaraq
haq
qında söhbət açılan sözlərdən indi də dialekt və şivələrimizin lüğət tər-
kibində açılan işlənməkdədir. Onlara çillə (böyük, kiçik), keciqıran, qorabi-
şirən, quyruğ doğan (B.Muğ.)// quyruğ doğan (Qaz), payız// ceyran kölgəyə
gələn ay (payızın 2-ci ayı), kələvəz ayı (payızın 3-cü ayı) (Muğ), gilas ayı
(gilas yetişən ay), leysan ayı (yaz fəsli), mədaxil ayları, oğlaxqıran ay (mart),
xəzan ayları (payız) (Ord.) adına//adna (Qaz, Şal, g, A) sözləri daxildir.
Keçmiş köçəri həyatı ilə əlaqəli gün adlarına duz günü (mala duz verilən
gün), süt günü (süd verilən gün), həmçinin Bakının Novxanı kənd şivəsində
rast gəlinən həftənin bütün günlərinin adını göstərmək mümkündür. Məsələn: I
gün – süt gün, II gün –
süt gününün dannası, III gün – dannasının dannası, IV
7
gün qatlığı aş pişən gün, V gün – kiçik cümə düşən gün, VI gün – oba bırdan
köçən gün, VII gün – gənə gəldi süt günü.
Qazax dialektində də məhdud dairədə işlənən dialekt sözləri mühüm bir
siste
m təşkil edir. Azərbaycan dilinin digər dialektlərində olduğu kimi burada
da məhdud dairədə işlənmələri ilə seçilən dialekt sözlərini müxtəlif leksik-
semantik, yaxud tematik dil vahidləri qrupuna aid etmək mümkündür. Məsələn,
maldarlığa aid sözlər bunlardır: peşqurt (beçindən sonra dağa getmə), mal
damnan çıxan vaxtı, mal dama girən vaxdı (payızın son ayı), yayılan vaxtı
(yaz
da səhər-səhər mal-qaranın örüşə aparılması vaxtı), malyellənən vaxtı
(səhər-səhər mal-qara ota daraşan vaxtı) döl vaxtı, mal-qara örüşdən dönən
vaxtı (axşam saat 6-7 radələri), mal-qara sağını vaxtı (səhər saat 8-9 radələri),
mal sağını vaxtı (səhər 8-9 radələri), qoyun sağını vaxtı (gündüz saat 1-də)
quzu əmişə gələn vaxtı (gündüz saat 2-3 radələri), gündüz vaxtı (qoyun
gündüzə, yəni payızlıq taxılın gövşəməyə gətirildiyi vaxt.
Dialekt və şivələrimizdə vergi ilə bağlılığı müəyyənləşdirən sözlər: bidəx
(A), dinmə vər (B), vaxtı (torpaq vergisi), çənbaşı (mal-qaraya görə alınan ver-
gi), mənzil (gira qoyma) (Ord) salat puli// əsgər puli, biyar, su vergisi, tüstü ver-
gisi, torpaqbasdı, qəllə (B), (beşdə bir), töycü// məvci, bəhrə, canpulu// başpulu,
yer pulu, desetin pulu, otbaşı (otlaq üçün alınan vergi), mesref (kəndin özünə sərf
olunmaq üçün yıgılan vergi), rəyin (torpaq sahibinə muzdsuz xidmət) (Qaz).
Vəzifə, rütbə, təbəqələri bildirən sözlər: xan, bəy, bəg, bed (B), ağa, rənc-
bər, nökər, nökərçilik, kətxuda, darğa, koxa, yüzbaşı, çovuş, mugrug (Muğ),
mu
rov (K.,Qaz., A), dərəbəyi, qalabəyi, meşəbəyi (Qaz), bəylərbəyi, qomur-
nat// qub
ernat, nəçənnik, pristav, qaradovoy, uradnik və s.
Keçmiş zamanlar kəndə olan təbəqələr: 1) varlı, 2) orta, 3) əyax (B);
1)baş, 2) orta, 3) əyax (Boz).
Seçkilərlə bağlılığı olan sözlər: şarcaldı (B), daşsaldı (Nax), qozatdı (sal).
Türk xalqlarının qədim və zəngin tarixi vardır. Asiya və Avropanın böyük bir
hissəsində müxtəlif coğrafi şəraitində müasir türk xalqlarının və onların dillərinin
formalaşması mümkündür. Quruluş baxımından bir-birinə çox yaxın olmaları
türk dillərini başqa dillərdən fərqləndirən xüsusiyyətdir. Çuvaş və yakut dilləri
istisna olmaqla türk dillərinin lüğət tərkiblərinin müəyyən təbəqələrinin oxşarlığı
müşahidə edilir. Bu məhdud işlənmə dairəsi olan dialekt sözlərinə də aiddir.
Xüsusən, Türkiyə türkcəsinin ədəbi dili ilə Azərbaycan dilinin dialekt-
lərini tutuşdurduqda, qarşılaşdırdıqda müəyyən maraqlı oxşarlıqlar üzə çıxır.
Azərbaycan Balakən, Şəki, Zəngilan, Cəbrayıl, Biləsuvar, Şirvan adlanan
bölgələrində yayda mal saxlamaq üçün ətrafı hasarlanmış üstü açıq yer Ağıl
adlanır. Türkiyə türkcəsində də “qoyun, keçi və s. heyvanların daldalanacağı
üçün üstü açıq, ətrafı çevrili yer” Ağıl adlanır (1, 4).
Ağıl-mal-qara saxlanan yer (7, 18). Bu leksik “Kitabi-Dədə Qorqud”un
mətnində qoyun saxlanan yer mənasını bildirir. Ağılın qapusını bərkitdi; Dəli
Qarçarı yalıncıq eylədi, aqıla qoydu. Alçax – (Qazax) – sadə Türkiyə türkcəsini
8
ədəbi dilində bu söz gönüllü sözü ilə birlikdə işlədilən eyni mənanı ifadə edir.
Urusdamın yaxşı xasiyyəti var, alçax adamdı (1, 4).
Tabun – Zaqatala-
Qax şivələrində tayfa, əqraba mənalarını ifadə edən
sözdür. Məsələn, Qaxın İlisu kəndində olan tabunlar bunlardır: 1) Baş tabun; 2)
Begin tabun; 3)
sarılan tabun; 4) Qala tabun; 5) Dabağ tabun; 6) Bucağ tabun;
7)
səngər tabun; 8) Tamla tabun.
Şaqqa. Zaqatala şivələrində tayfa, əqraba mənalarında işləndiyi mü-
şahidə edilir. Şaqqa sözünə ədəbi dildə də, eləcə də digər dialekt və şivələrdə
də rast gəlinir. Ədəbi dilimizdə, həmçinin dialekt və şivələrimizdə həmin söz
kəsilmiş malın, qoyunun yarı hissəsi mənasını bildirir.
Göbəklər, göbəylər, coğalar. Şamaxı dialektində tayfa əqraba mənalarını
ifa
də edir. Ədəbi dildə, eləcə də dialekt və şivələrdə yeni doğulmuş uşaq məna-
sını bildirən çağa müasir türkmən dilində çaqa formaları coğa sözünə yaxındır.
“Əqrəblər, göbəylər, məbehlər. Şirvan rayonu şivələrində mirzələr, oy-
maxlar. Ağdam rayonu şivələrində tayfa, əqraba mənalarında işlənir.
Bu sözlərə bir sıra türk dillərində də təsadüf edilir. Türkmən dilində tire
(9, 282), tuva dilində törel (9, 511), oyrot torel (6, 156) formasında, tayfa
mənasında işlənir. Oymax sözünə türk dilində oymak, tuva dilində aymax (9,
511)
şəklində təsadüf edilir.
Qan qohumluğu ilə bağlılığı göstərən bu tayfa adlarının artıq bir çox
yerlərdə territorial anlayışlarla bağlı olan məhəllə sözü ilə əvəz edilməsini qeyd
etmək lazımdır. Məsələn, Bakı şəhərində ağşalvarlılar məhləsi, toyuxyiyənlər
palanı, cuddar məhləsi və s.
Azərbaycan dilinin lüğət tərkibinin müəyyən hissəsini məhdud işlənmə
dairəsi olan dialekt sözləri təşkil edir. Bunlar müxtəlif leksik-semantik-tematik
söz qruplarına aid olur. Məhdud işlənmə dairəsi olan dialekt sözlərinə
aşağıdakıları nümunə göstərmək olar:
Abay –
ləzgi arvadı – Bizim evə abaylar gəlmişdi (4, 234).
Ağnax (kəl və camışların yatdığı göl, bataqlıq – Ağnağın süyü çox çixli
o
lur (Qşl); Kəllər ağnaxda yatır (BG).
Ağıl – tövlə - İneyi ağıla bağliyıf qavağına ot töhdü (BG)
Ağız (bütün kəndlərdə) – təzə doğmuş malın ilk südündən bişirilmiş ye-
mək. –Bi qazan ağız bişirmişdim, hamısını payladım (Qşl). Aylıxmı (BD – Bö-
yük Dəhnə) – bir ayda 30 əməkgünü alan. Ayna (Qşl) // (BG., O – Baş Göy-
nük, Oxud) 1-
pəncərə; 2 -şüşə, 3- güzgü. – Aynədən bax, gör yağış yağıymı?
(BG); -
Aynə alan gələndə mana dinə (BG); - Ayniyə bax, yaxa düzəlt (O).
Ayna (Qşl) // (BG) II - əhvl – Xəstənin aynası açıxdı (Qşl.).
Ayrası (Qşl) – təəccüb – Sözün işinə mən lap ayrası qalmışam.
Ala (Qşl.) – 1.göyərti, göy, tərəvəz. 2.dirrik və ya bostanda bitən
ziyanverici ot, alaq. –
Bazara gerəm ala almağa (Qşl)
Alakeş (Qşl) – dirrik və bostanı ziyanverici otlardan təmizləmək üçün
alət. Həmin söz Nuxanın – Şəkinin Baş Zəyzid kəndində də işlədilir. Məsələn:
9
Elnən çıxmiyən otu alakeşnən çıxardılar (BZ). Alaf (BG, Qşl.AG – Aşağı
Göynük). –
Qış gəliy, malların da bi çengə yox.
Alafa (Qşl.) – gəlinin üzünə salınan nazık ipək örtük. Üzünə alafa örtən
də olur, kəlayğa örtən də.
Məsələn: Ay ciji-bajım, mən nəvillim, olar hər gün bir-birinən sözdəşel-
lər (5, 250). Yengə leksemi də uzaq keçmişlərdən işlənən dialekt sözüdür.
Məhdud işlənmə dairəsi olan bu dialekt sözünə “Kitabi-Dədə Qorqud”da rast
gəlinir. “Dastan”da “qardaş arvadı” mənasını ifadə edir. Qarındaşım Qıyanı
öldürmüşəm. Ağca yüzli yengəmi tul eləmişəm.
Yengə dilin inkişafının ilk çağları ilə bağlı sözlərdəndir. İlk çağlarda
“böyük qardaş arvadı” mənasında işlənən yengə dialekt sözü sonralar məna
dəyişikliyinə uğramışdır. Daha doğrusu, onun mənası genişlənmiş, toy günü
gəlini oğlan evinə aparan qadın mənasında işlənmişdir. Toy zamanı boyük
gəlin, yəni böyük qardaşın, əminin və ya dayının arvadı icra etdiyi üçün yengə
sö
zünün mənası genişlənmişdir (43, 246-247).
“Qədim Türk Lüğəti”ndə (7, 256), İbn Mühənnanın lüğətində “böyük
qardaşın arvadı” yengə adlandırılmışdır (4, 86).
Yengə Azərbaycan dili şivələrində həm “toy günü gəlini ər evinə aparan
qadın”, həm də qardaşın, əminin və dayının arvadı” mənalarını bildirir. Tovuz,
Qazax, Borçalı şivələrində “qardaşın və əmioğlunun arvadına yengə deyirlər.
Böyük Qarakilsə, Basarkeçər, Şəki, Zaqatala şivələrində “qardaşın, əminin və
dayının arvadı” yengə adlandırılır.
Dialekt leksikas
ının özünəməxsus fərqləndirici xüsusiyyətləri vardır.
Ədəbi dilin lüğət tərkibi ilə müqayisədə dialekt leksikasında mühafizəkarlıq
var
dır. Məlum olduğu kimi dilin leksik qatları müxtəlif yaranma tarixləri olan
söz
lərdən ibarətdir. Ümumxalq dilinin tərkib hissələri bir-birindən fərqli təbə-
qələrdən təşkil edilmişdir. Bu təbəqələr – qatlar arasında şivələr fərqlənir. Belə
ki, dilin qədim qatının elementləri – sözlər şivələrin lüğət tərkibində daha çox
qorunub saxlanılır.
Azərbaycan dili dialekt leksikasının mühüm bir hissəsini arxaik sözlərin
təşkilinin səbəbi də budur.
Tolazlamaq -
atmaq, tullamaq deməkdir. Lələ məhdud işlənmə dairəsi
olan dialekt sözü olsa da, ayrı-ayrı zonalarda, bölgələrdə müxtəlif mənalar
ifadə edir. Azərbaycan dialektoloji lüğətində (1, 361) eyni fonetik tərkibin bir
neçə anlayış bildirdiyi göstərilmişdir:
Lələ I - (Ağdaş, Bolnisi, Borçalı, Çəmbərək, Gədəbəy, Göyçay, İsmayıllı,
Kürdəmir, Lənkaran, Masallı, Mingəçevir, Saatlı, Salyan, Tovuz, Yevlax) –
ata. –
Bilmirəm bu lələm də hara getdi (İsmayıllı); - Ay lələ, naxax gedəjən
qıçdağa (Gədəbəy).
Lələ II - (Ağdaş, Balakən, Gədəbəy, Gəncə, Kürdəmir, Qazax, Quba,
Zərdab) – böyük qardaş. – Mən lələmi çox isderim (Gədəbəy); - Lələm bizi çox
isdiyir (Zərdab).
Lələ III (Quba, Salyan) – nökər.
10
Lələ IV (Tovuz, Zərdab) – baba. – Lələm savah to:uza gedəjəx (Tovuz).
Faktlardan göründüyü kimi, Tovuzda lələ ata, baba, Ağdaş, Gədəbəydə
ata, böyük qardaş, Salyanda ata, nökər, Qubada böyük qardaş, nökər mənaları-
nı bildirir. Sadaladığımız sözlər ayrı-ayrı müstəqil anlayışları bildirir. Yəni on-
lar eyni deyil, müxtəlif mənaları ifadə edirlər. Buna görə də, ata, baba, böyük
qardaş və nökər mənalarında işlənən lələ sözünü omonim adlandırmaq olar.
Qafar qapını arxasınca örtəndə Fəridə özünü saxlaya bilməyib qaramat
atdı (S.A). Qafar üşənir, dayanıb yan-yörəsinə baxirdı. Külək oynatdığına görə
lampa gah közərir, gah da öləziyirdi (S.A). Hələ ulduzlar təkəmseyrəkdi – boz
səmada bozumtul işıq vardı, gah öləziyirdi, elə bil sönmək istəyirdi, gah da
par-par
parıldamağa başlayırdı (Y.S.).
O tüfəngi İsmayıla verdi, xəncəri qılından çıxarıb, yançağını sildi. Qıs-
qanc bir məşuqə kimi Kərəmi güdən ay, üzündən duvağını götürüb oğrun-oğ-
run qapıdan içəri boylandı (F.E.). Çox ehtiyatlı dolanırdı, əmbə cəngimə keç-
di
n. İndi əlimdən qurtara bilməzsən... sənin də əcəlin burda tamam imiş... ay
İsrafil”. Səhərin gözü yavaş-yavaş açıldıqca ayın, ulduzların şövqü özəliyirdi
(F.E). Yapıncısını döşünə kimi üstünə çəkmişdi, tüfəngi də yapıncının üstündə,
əlinin altında idi (F.E).
Heç istəyirəm sabah-sabah təmiz havaya çıxam, eynim açılsın. Çobanlar
alaçıqdan bir qədər aralı heyvanları arxaclardan örüşə qaldırdı (F.E).
İt yenə də onun qabağını kəsdi, sırvanmağa başladı (F.E). Onun bütün
bədəni keyimişdi, qolları boşalıb, ayaqları üyüşmüşdü. (F.E). Zabit heç cınqırını
çıxara bilmədi, azca çabaladı və tez də əl-qolu boşaldı. İsmayılın güclü qolları
onu
məngənə kimi sıxdı (F.E.) Xəncərlə yelləncəyin birini kəsib sicimin ucu ilə
yavərin əl-qolunu bağladı (F.E). Amma nə fikirləşdisə, mazerin sanballığını əli
ilə ölçüb gicitkənliyə qımcırladı (F.E). Kəsib, əmbə boğazlamayıb... Hancarı
yatmışıq, xəbərimiz olmayıb (F.E).
Nolar -
ədəbi dildəki nə olar sözünün Qazax dialektinin tələffüzünə uy-
ğun variantıdır. Qaramat Qazax, Salyan dialektlərində pis niyyət, pis uğurlu,
dərdli, daima fikirli deməkdir (1, 115).
Keyimək hiss etməmək, daha doğrusu hissini itirmək. Qazax dialektində
qımırlamaq - atmaq, tullamaq mənasını ifadə edir. Həmin dialektdə hancarı -
necə deməkdir. Eyni açılmaq - özünə gəlmək, əhvalı yaxşılaşmaq mənasını
bildirir.
Sırvanmaq - mənfi mənalı sözdür, ətrafdan əl çəkmək, o yan- bu yana
hərəkət etmək, sırvanmaq itə, pişiyə məxsus hərəkətdir. Əmbə - ədəbi dildəki
amma formasının Qazax dialektinə məxsus variantıdır. Bunu hancarı haqında
da demək olar. Onun həncəri variantı da vardır. Bəzi leksemlər tarixən məhdud
işlənmə dairəsi olan dialekt sözləri olsa da, sonralar geniş dairədə yayıldıqları
üçün ədəbi dilə keçmişlər. Yapıncı, keyimək, sanballı, alaçıq, qaramat dedi-
yimizə nümunə sayıla bilərlər.
Məhdud işlənmə dairəsi olan dialekt sözlərinin obrazlılığından, rəngarəng
mənalarından, zənginliyindən məqsədəuyğun istifadə edə bilmək bədii əsər
müəllifinin yaradıcılıq bacarığını, bilik səviyyəsini, dünyagörüşünü göstərir.
11
ƏDƏBİYYAT
Azərbaycan dilində
1.
Azərbaycan dialektoloji lüğəti I c., A-L. Ankara: Turk Dili Kurumu, 1999, 374 s.
2.
Azərbaycan dilinin izahlı lügəti. Bakı: Şərq-Qərb,2006, 672 s.
3.
Əzizov E. Azərbaycan dilinin tarixi dialektologiyası. Bakı: BDU, 1990, 352 s.
4.
İbni Mühenna Luğati. Aptullah Battal. İstanbul, 1934, 89 s.
5.
Tanriverdiyev Ə. "Kitabi-Dədə Qorqud" və Qərb ləhcəsi. Bakı: ADPU, 2002, 172 s.
Rus dilində
6.
Баскаков Н.А., Тощакова Т.М. Ойротско-русский словарь. Горно-Алтайск: Ак Че-
чек, 2005, 280 s.
7.
Древнетюркский словарь. Ленинград: ЛГУ, 1969, 677 s.
8.
Гулиева Л. Русская диалектология. Баку: БГУ, 2008, 192 с.
ЛЕКСИЧЕСКИЕ ЗНАЧЕНИЯ ДИАЛЕКТНЫХ СЛОВ
ОГРАНИЧЕННОЙ СФЕРЫ УПОТРЕБЛЕНИЯ
С.АЛИЕВА (АСКЕРОВА)
РЕЗЮМЕ
Диалектная лексика обладает специфическими особенностями.
По сравнению со словарным составом литературного языка диалектная лексика
отличается консерватизмом. В последнее время в художественных произведениях до-
вольно часто встречаются диалектные слова ограниченной сферы употребления. В ста-
тье выражается положительное отношение к увеличению количества таких слов в худо-
жественных текстах. В частности, отмечается, что диалектные слова не только обога-
щают словарный состав языка, но и усиливают процесс национализации.
Ключевые слова: ограниченный, лексика, диалектные слова, художественное
произведение, словарный состав.
LEXICAL MEANINGS OF DIALECTAL WORDS OF LIMITED USE
S.ALIYEVA (ASGAROVA)
SUMMARY
Dialectal vocabulary has specific peculiarities. In comparison with the vocabulary of
literary language dialectal vocabulary is conservative. There have been quite a lot of dialectal
words of limited use in belles-lettres lately. The article expresses positive attitude to the
increase in the number of such words in artistic texts. It is emphasized that dialectal words both
enrich the vocabulary of language and intensify the process of nationalization.
Key words: limited, vocabulary, dialectal words, artistic work
Dostları ilə paylaş: |