Bakımızı tanıyaq
Yüklə 1,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
10
qüdrətli Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtıdır. İçərişəhər müasir Bakının mərkəzində qala divarları ilə əhatələnmiş qədim şəhər, yaşayış massivləri və özünəməxsus infrastrukturu ilə canlı tarixdir.
tələblərinə uyğun olaraq qədim Bakı – indiki İçərişəhər relyefinin ən hündür yerində - içqalada yerləşir. Kompleksin əsas tikililəri olan saray binası və Divanxana Bakı təpəsinin tam zirvəsində ucaldılmışdır. Şirvanşahlar sarayından bəhs edən səyyahlar, yaxud da onun memarlıq təhlilini verən mütəxəssislər, bir qayda olaraq, kompleksin tərkibindəki Divanxana binasına üstünlük vermişlər. Gerçəkdən də Şirvanşahlar saray kompleksi yuxarıda Bakı qalasının tacı kimi yüksəlirdisə, Divanxana bu tacın ən dəyərli daş- qaşı idi.
Bakı ətrafı kənd və qəsəbələr, ümumilikdə Abşeron yarımadası tarixin müxtəlif dövrlərinə şahidlik edən abidələrlə zəngindir. Bu sırada qalalar xüsusilə diqqəti cəlb edir. Əzəmət, vüqar, yenilməzlik rəmzi olan qalalar xalqımızın öz torpağına necə bağlı olduğunun bir göstəricisi olmaqla yanaşı, həm də milli memarlıq ənənələrimizi özündə yaşadır.
11
Bakı-Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır. Abşeron
yarımadasında, Xəzər dənizinin qərb sahilində yerləşir. Şəhərin mərkəzi hissəsi Bakı buxtasına pilləli enən amfiteatrda yerləşir. Bakının dəniz sahili hissəsi okean səviyyəsindən təqribən 28 m aşağıdır. Bakı rayonu ərazisində faydalı qazıntılardan neft, qaz, tikinti materialları hasil edilir, müalicə əhəmiyyətli mineral sular çıxır. Çoxlu palçıq vulkanı var. İqlimi quru subtropikdir. Orta temperatur yanvarda 3-4°C, iyulda isə 25-26°C-dır. İllik yağıntı 300 mm-dir. Bakı üçün güclü şimal küləyi -xəzri və cənub küləyi - gilavar səciyyəvidir. Abşeron ərazisində tapılmış arxeoloji materiallar Bakının qədim yaşayış məskəni olduğunu sübut edir. Pirallahı, Zığ gölü ətrafı, Şüvəlan, Mərdəkan, Əmircan və s. yerlərdə e. ə. III-I minilliklərə aid arxeoloji materiallar tapılmışdır. Bakının salındığı tarix dəqiq məlum deyildir. Bakı Qafqazda ən əhəmiyyətli turistik məkanlardan biri sayılır. 2014-cü ildə Bakı Forbes jurnalının rusiyalılar üçün biznes qurulması sahəsində ən cəlbedici keçmiş SSRİ şəhərlərinin reytinqində top onluğa düşüb. 2015-ci ildə Bakı Lonely Planet nəşrinin səyahət edilməli ən maraqlı məkanların reytinqində 7-ci sırada, New York Times qəzetinin “2015-ci ildə səfər etmək üçün dünyanın ən yaxşı yerləri” reytinqində isə 51-ci yerdə qərarlaşıb. Bakı adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bakı toponiminin qədimliyi haqqında ilk məlumata İvan Meşaninovun 1927-ci ildə Bakıda nəşr olunmuş "Eqipet i Kavkaz" adlı məqaləsində rast gəlmək olar. Fərziyyəyə görə, e.ə. III minilliyin sonlarına aid edilən “Ölülər kitabı” Misir mifologiyası toplusunda əksini tapmış “Bakhav” toponiminin Qafqazda formalaşmasıdır. Sözün kökü olan “Baka” – “Günəşin doğulduğu yer” və ya “Səhər şəfəqi” kimi iddia edilir. Bu toponim Böyük Qafqazın şərqində yerləşən Bakı ilə eyniləşdirilir.
12
Bəzi mənbələrə görə, Bakı adına isə ilk dəfə V-VIII əsr mənbələrində “Baqavan” və ya “Baquan”, “Atşi Baqavan” və ya “Atşi Baqvan”, yəni “Atəşi Baquan” kimi rast gəlinib. “Baqa” sözün kökü, “an” və “van” isə məkan bildirir. Toponim eramızın VII yüzilliyində bu ərazidə yaşamış “bakan” tayfası ilə əlaqələndirilir, bəzilərinin fikrincə isə “Bakuyə” sözündən götürülüb. Bakının adlarından biri də fars dilindən yaranan “Badi Kubə” sözünün birləşməsindən yaranması ehtimal olunur. Fars dilindən tərcümədə “Küləklər şəhəri” mənası verən bu sözün məhz Bakının əsl adının olmasını bir çox tarixçilər iddia edir. Professor Sara Aşurbəyli Bakının ən qədim adının “Xunsar” olduğunu yazır. Bu yazılışda olan toponimin tərtibi onun 3 min ildən artıq bir dövr ərzində mövcud olduğunu göstərir. “Xunsar”ın mənası “Günəşə doğru çevrilmiş” deməkdir. Qafqazşünas Kerop Patkanov iddia edir ki, şəhərin adı lak sözü “Baki”dən (təpə deməkdir) əmələ gəlir. Bu hipotezə görə, Bakı təpələr üstündə salındığından, şəhərin də adı bu sözdən götürülmüşdür. Bu fikri coğrafiya elmləri doktoru Budaq Budaqov da iddia etmişdir .
Mədəniyyəti Musiqi: XIX əsrin sonlarında Bakı ziyalılarının musiqi əyləncəsinin əsas forması evlərdə təşkil olunan musiqi axşamları çərçivəsindən kənara çıxmış həvəskar musiqi idi. Musiqi həvəskarları yerli musiqiçilərin, hərbi kapelmeysterlərin, musiqi müəllimlərinin iştirakı ilə kütləvi konsertlər (çox vaxt xeyriyyəçilik məqsədi ilə) təşkil edirdilər. Bakılıların eşitdiyi ilk opera Aleksey Verstovkinin 1889-cu ilin mayında D.Aqryonov-Slavyanskinin kapellasının konsert ifasında təqdim etdiyi “Askoldun məzarı” operası olmuşdur. Həmin il dekabrın 5-də qastrola gəlmiş Tiflis opera truppasının ifasında Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|