Baku Law Journal indd
Yüklə 5,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kredit mцqavilяsi: qanunvericilik vя tяcrцbя Lizinq: anlayышы, tarixi vя inkiшaf yollarы
- Layihə rəhbəri
- Kredit mцqavilяsi: qanunvericilik vя tяcrцbя ............... Яkrяm Hяsяnov Lizinq: anlayышы, tarixi
- Tяnzimlяmя
- Rяшid Яliyev
| №1 | ИYUN 2012
BAKI JURNALI
HUQUQ Liberal korporativ hцquqa doьru B A K U L A W J O U R N A L Sяhmdarlar mцqavilяsi Azяrbaycan hцququnda Kredit mцqavilяsi: qanunvericilik vя tяcrцbя Lizinq: anlayышы, tarixi vя inkiшaf yollarы №1 | ИЙУН 2012 HUQUQ
BAKI JURNALI
B A K U L A W J O U R N A L Layihə rəhbəri Aynurə Piriyeva Baş redaktor Emin Kərimov Layihə koordinatoru Nərgiz Ələkbərli Korrektor Rəna Kərimova Dizayner İman Hüseynov Reklamların mətninə görə redaksiya məsuliyyət daşımır. Müəllifl ərlə redaksiyanın mövqeyi üst-üstə düşməyə bilər. Jurnaldakı istənilən materialdan istifadə olunarkən “Bakı Hüquq Jurnalı”na istinad mütləqdir. Ünvan: AZ1065, Azərbaycan, Bakı şəhəri, C.Cabbarlı küç. 40, Kaspian Biznes Mərkəzi, ABŞ Təhsilli Azərbaycan Məzunları İctimai Birliyi Tel.: (+994 12) 437 13 46 (+994 12) 437 14 95 E-mail:
editor.journal@aaa.org.az Tiraj: 1000 CBS nəşriyyatında çap edilmişdir.
Böyük məmnunluq hissi ilə sizin diqqətinizə yeni hüquq jurnalı təqdim edi- rik. Hesab edirik ki, bu dərgi digər oxşar jurnallardan fərqlənir. Çünki jurnalın məqsədi kommersiya hüququnun müxtəlif sahələrində çalışan peşəkarlar arasında təcrübə və fi kir mübadiləsi aparmaqdır. İlk növbədə biz hüquqşünaslar arasında peşəkar ünsiyyət azlığını aradan qaldırmaq istəyirik. Bizim jurnalımızın missiyası yüksək peşəkarlığa ma- lik olan Azərbaycan biznes hüquqşünaslarının birliyinin formalaşmasına və dünya hüquq cəmiyyətinə inteqrasiyasına yardım etməkdir. Jurnalda aktual problemlərin həlli üzrə məsləhətlərlə yanaşı, yerli və xarici hüquq doktrinası və məhkəmə təcrübəsi ilə sizləri tanış etməyə çalışacağıq. Biz oxucularımızla səmərəli əməkdaşlığın qurulmasına ümid edirik və onları jurnalın səhifələrində öz bilik və təcrübələrini bölüşməyə çağırırıq. Emin Kərimov “Bakı Hüquq Jurnalı”nın Baş redaktoru
İdarə Heyətinin sədri, ABŞ Təhsilli Azərbaycan Məzunları İctimai Birliyi 2 Bakы HUQUQ
Jurnalы 4 Bakы
HUQUQ
Jurnalы 19-cu əsrin əvvəllərinədək ABŞ-da korporasiya 1
ancaq qanunverici orqanın qərarına əsasən yaradıla bilərdi. Demək olar ki, korporasiya yaratmaq hüququ imtiyaz idi: qanunvericilik konkret şəxslərə, konkret məqsədlər üçün və müddətə korporasiya yaratmağa icazə verirdi. O zamanlar korporativ hüquq, sözün əsl mənasında, tənzimlənən sahə idi. Ancaq bu ten- densiya sonradan dəyişdi: 19-cu əsrin əvvəllərindən başlayaraq ABŞ-ın ayrı-ayrı ştatları 2 (Nyu-York ştatı birinci olmaqla) korporasiyalar haqqında ümumi – yəni dairəsi məhdud olmayan şəxslərə tətbiq olunan – qanunlar qəbul etdilər. Bu qanunlara əsasən istənilən şəxs korporasiya yarada bilərdi. Ancaq bu qanunların əksəriyyətində bir çox maddələr imperativ xarakter daşıyırdı və korporasiyaların sahiblərinin müqavilə azadlığı məhdud idi. 19-cu əsrin sonları və 20-ci əsrin əvvəllərindən başlayaraq bir çox ştatlar korporativ qanunvericiliklərini liberallaşdırmaq istiqamətində dəyişdirməyə başladılar – yəni imperativ normaların sayı azaldı və bir çox məsələləri korporasiyaların nizamnaməsi və ya səhmdarlar arasında müqavilə ilə tənzimləmək mümkün oldu 3 . Biz Delaver Ümumi Korporasiyalar Qanununa baxsaq görərik ki, burada nəzərdə tutulan bir çox maddələr dispozitiv və əsasən, “icazə verən” xarakter daşıyır.
(İng.: regulate) Dünyanın bir çox inkişaf etmiş ölkələrində korpora- tiv hüququ, ümumi hüququn bir sahəsi kimi götürsək, tənzimlənməyən sahədir. Hüququn və ya biznesin konkret sahəsi 4 münasibətində “tənzimlənən” sahə dedikdə o nəzərdə tutulur ki, dövlət bu sahəyə daha çox və birbaşa müdaxilə edir və adətən həmin sahəyə gündəlik nəzarət edən hansısa dövlət orqanı mövcud- dur. Misal üçün, bank, sığorta və ya qiymətli kağızlar sahəsi tənzimlənən sahələrdir: bunları tənzimləyən çox saylı qanun, qaydalar və konkret dövlət orqanı mövcuddur. Ancaq korporativ hüquq 5 hüququn bir çox digər sahələri kimi misal üçün müqavilə hüququ tənzimlənməyən sahədir. Əlbəttə “tənzimlənən” və ya “tənzimlənməyən” sözlər hüquqi anlayış deyil, bunlar sadəcə hər hansı sahəni ümumi şəkildə təsvir etmək üçün istifadə olu- nan anlayışlardır. Bu anlayışlar nisbi xarakter daşıyır 6 .
Biz bu yazıda korporativ hüquqa münasibətdə “tənzimlənən”, ilk növbədə imperativ normaları başa düşürük. Dünyanın bir çox inkişaf etmiş ölkələrində olduğu kimi, demək olar ki, korporativ hüquq Azərbaycanda da tənzimlənməyən sahədir - Azərbaycanda hüqu- qi şəxslərə gündəlik nəzarət edən hər hansı dövlət orqanı mövcud deyil. Ancaq bizdə bəzən başqa təsəv vür yaranır. Bunun da bir sıra səbəbləri vardır. Səbəblərdən biri Azərbaycanın hüquqi şəxslərə dair qanunvericiliyində imperativ normaların bir qədər çox olmasıdır. Buna qeydiyyat orqanı olan Vergilər Nazirli- yinin özünün qeydiyyat funksiyasına ciddi yanaşmasını əlavə etsək, deyə bilərik ki, korporativ hüququn tənzimlənən sahə olması təəssüratı heç də əsassız deyil. Bəs fərqi nədir: tənzimlənir, yoxsa tənzimlənmir? Bu məqamda gəlin məsələnin iqtisadi aspektinə və bir qədər də nəzəriyyəyə (söz verirəm ki, nəzəriyyə çox olmayacaqdır!) diqqət yetirək:
Sovetlər Birliyi dağıldıqdan sonra biz “bazar iqtisadiyyatı”nı geniş müzakirə etməyə başladıq. Adından da göründüyü kimi, bazar iqtisadiyyatı bazara əsaslanan iqtisadiyyatdır. Biz bilirik ki, bazar dedikdə hər hansı bir mal və ya xidmətin satıcılarının və alıcılarının məcmusu və görüşdüyü yer başa
Бeynяlxalq hцquq шirkяti Baker & McKenzie-nin Bakы ofisindя korporativ vя M&A цzrя hцquqшцnas Liberal korporativ hцquqa doьru 1 ABŞ-da “korporasiya” hüquqi şəxsin bir formasıdır. Korporasiyanın Azərbaycandakı analoqu səhmdar cəmiyyətləridir. 2 ABŞ-da hüquqi şəxslərə aid ümumi qanunvericilik, yəni Azərbaycan Mülki Məcəlləsinin IV Fəslində nəzərdə tutulan müddəalar kimi məsələlər ştat qanunveri- ciliyidir (federal deyildir). Yəni ABŞ-da hər 50 ştatın ayrı-ayrılıqda hüquqi şəxslərə aid qanunvericiliyi vardır. 3 Qısa müzakirə üçün baxın: W. Allen et al Commentaries and Cases on the Law of Business Organizations 3rd Ed, səh. 88-92 4 “Sahə” dedikdə biz nəzərdə tuturuq, misal üçün, hüquqi şəxslər, müqavilə, daşınmaz əmlak, banklar, qiymətli kağızlar və s. 5 “Korporativ hüquq” hüququn bir sahəsi kimi adından belə görünür ki, hüquqi şəxslərin yalnız bir növünə, korporasiyalara, aiddir, ancaq müasir hüquq elmində “korporativ hüquq” dedikdə ümumiyyətlə hüquqi şəxslər nəzərdə tutulur. 6 Əslində tənzimləməni bir kontinium kimi təsəvvür etmək olar. Bu kontiniumun bir sonunda heç bir tənzimləmə (və ya “0” tənzimləmə) durur, digər sonunda isə bütün addımların və hərəkətlərin tənzimlənməsi durur. Yüklə 5,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|