Baku Law Journal indd



Yüklə 5,19 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/18
tarix01.09.2018
ölçüsü5,19 Mb.
#66697
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   18

12

Bakы 


HUQUQ

 

Jurnalы



Hazыrkы qanunvericiliyin vяziyyяti 

vя tяkliflяr

Səhmdar cəmiyyətlərdə bu növ müqavilə korporativ 

mübahisələrin həlli, minoritar və majoritar səhmdarlar 

arasında münasibətlərin tənzimlənməsində ideal vasitə 

kimi çıxış edə bilər. Hazırkı qanunvericilikdə səhmdar 

razılaşmasının  bağlanması  nəzərdə  tutulmayıb,  ancaq 

konkret qadağa da yoxdur. Bu sahənin tənzimlənməməsi 

səbəbindən  bu  müqaviləni  bağlamaq  istəyən  yer-

li  şirkətlər  bir  çox  problemlərlə  üzləşməli  olurlar. 

Nəzərə alsaq ki, səhmdarlar müqaviləsinin bağlanması 

tendensiyası artmaqdadır, bu institutun Azərbaycanda 

qanuniləşdirilməsi zərurəti yaranır.

Yerli  qanunvericilik  bu  məsələləri  tənzimləmə-

diyindən  səhmdar  müqavilə  çərçivəsində  yaranan 

münasibətlərin  Mülki  Məcəllənin  və  digər  qanunların 

normalarına  nə  dərəcədə  uyğun  olub-olmaması  sual 

altındadır.  Təəssüf  ki,  bu  sahədə  məhkəmə  təcrübəsi 

olmadığından  məhkəmələrin  münasibətlərini  də 

proqnozlaşdırmaq çətindir.

Səhmdarlar  müqaviləsi  vasitəsilə  səhmdarlar 

cəmiyyətin  idarəetməsində  daha  geniş  imkanlara  ma-

lik  olurlar.  Tərəflərin  müqavilə  azadlığı  prinsipindən 

istifadə  edərək  öz  münasibətlərini  daha  geniş 

tənzimləmələrini  bazar  iqtisadiyyatının  tələblərindən 

biri hesab etmək olar.

Səhmdarlar  müqaviləsi  bir  çox  hallarda  səhmlərin 

alqı-satqısını məhdudaşdırması və ya səhmlərin xüsu-

si  qaydada  geri  alınması  məsələlərini  tənzimləyir.  Bu 

müqavilə  vasitəsilə  minoritar  səhmdarların  hüquqları 

müdafiə  oluna  bilər,  məsələn,  majoritar  səhmdarların 

səhmləri  satıldıqda,  minoritar  səhmdarların  tələbi  ilə 

onların  səhmlərinin  eyni  qiymətə  məcburi  satılması 

şərti  əks  oluna  bilər.

6

  Həmçinin  üçüncü  şəxslərin 



cəmiyyətə  səhmdar  kimi  daxilolma  imkanlarını 

məhdudlaşdıran  şərtlər  də  müqavilədə  əks  olunaraq 

tərəflərin maraqlarının qorunmasına xidmət edə bilər.

Hazırkı  qanunvericilikdə  səhmlərin  alqı-satqı 

hüququnun  məhdudlaşdırılması  imkanları  nəzərdə 

tutulmayıb  və  hətta  Mülki  Məcəllənin  (maddə  44.3) 

nöqteyi-nəzərindən  belə  şərtin  mövcudluğu  fiziki 

şəxs  olan  səhmdarların  fəaliyyət  qabiliyyətinin  və 

hüquqi  qabiliyyətinin  məhdudlaşdırılması  hesab  olu-

na  bilər.  Nəticədə  səhmdarın  müəyyən  hüququnu 

məhdudlaşdıran  müqavilə  şərti  əhəmiyyətsiz  hesab 

edilir  və  heç  bir  hüquqi  nəticə  doğurmur.  Hüquqi 

şəxs  olan  səhmdarlara  aid  oxşar  norma  qüvvədədir. 

Yeganə fərq ondan ibarətdir ki, hüquqi şəxsin fəaliyyət 

qabiliyyətinin məhdudlaşdırılması mübahisəli məsələ-

lərə aiddir, əhəmiyyətsiz deyil.

İstənilən  halda  səhmlərin  alqı-satqısını  məhdud-

laşdıran  razılaşma  Mülki  Məcəllənin  99.1  maddəsinə 

zidd  hesab  ediləcək  və  qanunvericilik  tərəfindən 

tənzimlənən  əmlakdan  sərbəst  istifadə,  sahiblik  və 

sərəncam vermək qarantiyalarına zidd olan şərtlər kimi 

mübahisələndirilə bilər.

Eyni zamanda bir sıra hüquqşünaslar hesab edirlər 

ki,  səhmlərin  özgəninkiləşdirilməsi  məhdudiyyəti 

haqqında  şərt  pozulduğu  halda,  maraqlı  tərəf  Mülki 

Məcəllənin 350-ci maddəsinə istinad edərək səhmlərin 

alqı-satqısını mübahisələndirə bilər. Bunun üçün, digər 

tərəfin  bu  məhdudiyyət  barədə  əvvəlcədən  bildiyini 

sübut  etməsi  gərəkdir.  Nəzərə  alsaq  ki,  bir  çox  halda 

tərəflər  səhmdarlar  müqaviləsinin  şərtlərini  konfiden-

sial saxlamağa üstünlük verirlər, digər tərəfin müvafiq 

məhdudiyyət yaradan şərtlər barəsində xəbərdar olmaq 

ehtimalı azdır.

Beləliklə,  mübahisə  yarandıqda,  səhmdar  razı-

laşmanın  qüvvədə  olan  qanunvericiliyə  uyğun 

olmaması  onun  məhkəmə  qaydasında  etibarsız  he-

sab  edilməsi  ilə  nəticələnə  bilər.  Qanunvericiliyin 

normalarının  analizi  göstərir  ki,  bu  razılaşmaların 

məcburi  icrasını  təmin  etməyin  mümkünlüyü  riski 

böyük  olduğundan  Azərbaycan  hüququ  çərçivəsində 

belə müqavilənin bağlanması heç bir məna kəsb etmir.

Azərbaycanda  bağlanan  səhmdarlar  müqaviləsi 

ilə  əlaqəli  yaranan  problemlərdən  qaçmaq  məqsədi 

ilə  bu  müqavilələrdə  xarici  ölkələrin  hüququ  tətbiq 

olunan  hüquq  kimi  müəyyən  edilir.  Adətən  tərəflər 

bu müqavilələr Böyük Britaniya, ABŞ, İsveçrə və oxşar 

hüquq sisteminə malik olan ofşor ölkələrin hüquqlarına 

uyğun bağlayırlar. Bağlanmış səhmdar müqavilənin xa-

rici ölkənin yurisdiksiyasına düşməsi üçün bir çox hal-

larda tərəflər, səhmdar-hüquqi şəxslər lazım olan qey-

diyyatdan  keçirlər  və  ya  yerli  şirkətin  səhmləri  xarici 

şirkətin idarəetməsinə verilir.

Məhkəmə  aidiyyətini  müəyyən  etdikdə  tərəflər 

müqavilədə əks olunan şərtlərin reallaşdırılması müm-

kün  olan  məhkəmələri  seçirlər,  məsələn,  London  və 

Stokholm arbitrajları. Görünür, səhmdar razılaşmaların 

tətbiqi  Azərbaycanda  yeni  mərhələyə  çıxması  üçün 

qüvvədə  olan  qanunvericiliyə  müvafiq  dəyişikliklər 

edilməlidir. 

İlk  növbədə  Mülki  Məcəllənin  4-cü  fəslinə 

zəruri  əlavələr  edilməli,  səhmdar  razılaşmaların 

Azərbaycanda  bağlamasına  imkan  yaradılmalıdır 

və  xarici  yurisdiksiyalarda  bağlanmış  müqavilələrin 

tanınması  təmin  edilməlidir.  Səhmdarlara  ümumi 

yığıncağın  səlahiyyətlərini  müqavilə  ilə  tənzimləmə 

və    razılaşdırılma  hüququ  verilməlidir.  Bir  səhmdar 

tərəfindən  cəmiyyətin  idarəetmə  orqanlarına  təklif 

edilən namizədlərin digər səhmdar tərəfindən məcburi 

dəstəklənməsi  kimi  hüquq  və  öhdəliklərin  müəyyən 

edilməsinə  imkan  yaradılmalıdır.  Razılaşmada 

müəyyən  edilmiş  hallar  baş  verdikdə  səhmlərin 

(məcburi) alqı-satqı məsələlərində tərəflərin hüquq və 

öhdəlikləri tənzimlənməlidir.

Həmçinin  səhmdar  razılaşmanın  icra  təminatı 

məsələsi  qanunvericilikdə  öz  əksini  tapmalıdır.  İlk 

Д-р Ханс-Йоахим Шрамм. Правовой обзор соглашений акционеров. Университет г. Бремен. 2007




Yüklə 5,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   18




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə