Bank Əməliyyatlarının hüquqi əsasları Maddə Bank sistemi və onun hüquqi əsasları
Yüklə 156,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maddə 3. Bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə dair ümumi qaydalar
| - 1 -
Bank Əməliyyatlarının hüquqi əsasları Maddə 2. Bank sistemi və onun hüquqi əsasları Azərbaycan Respublikasının bank sistemi Azərbaycan Respublikasının Milli Bankından (bundan sonra mətndə - Milli Bank) və kredit təşkilatlarından ibarətdir. Milli Bank dövlətin mərkəzi bankıdır və onun fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, “Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu və bunlara müvafiq olaraq qəbul edilmiş digər normativ hüquqi aktlar, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdıgı beynəlxalq müqavilələrlə tənzimlənir. Azərbaycan Respublikasında kredit təşkilatlarının fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, “Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında” və “Kredit İttifaqları haqqında” Azərbaycan Respublikası qanunları, Milli Bankın bunlara müvafiq olaraq qəbul edilmiş normativ aktları, Azərbaycan Respublikasının digər normativ hüquqi aktları,habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdıgı beynəlxalq müqavilələrlə tənzimlənir. Cari bank fəaliyyəti ilə bağlı qərarları qəbul edərkən kredit təşkilatları dövlət hakimiyyəti və bələdiyyə orqanlarından asılı deyildir və onlar kredit təşkilatlarının fəaliyyətinə qarışa bilməz. Kredit təşkilatları qanunla onların fəaliyyət növlərinə aid edilməyən fəaliyyəti həyata keçirməyə məcbur edilə bilməz. Kredit təşkilatlarının və dövlətin müvafiq öhdəlik götürdüyü hallardan başqa bütün digər hallarda kredit təşkilatları dövlətin, dövlət isə kredit təşkilatlarının öhdəlikləri üçün məsuliyyət daşımır. Maddə 3. Bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə dair ümumi qaydalar 3.1.Azərbaycan Respublikasının ərazisində banklar və bank olmayan kredit təşkilatları bank fəaliyyətinı Milli Bankın verdiyi xüsusi razılıq (lisenziya) əsasında həyata keçirilə bilər. 3.2. Depozit əməliyyatları yalnız banklar tərəfindən həyata keçirilə bilər. 3.3. Bu Qanunun 3.4-cü maddəsi istisna olmaqla digər müddəaları ”Kredit İttifaqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa və digər qanunvericiliyə müvafiq olaraq lisenziyalaşdırılan və tənzimlənən kredit ittifaqlarına və başqa bank olmayan kredit təşkilatlarına şamil olunmur. 3.4. Bu Qanunun 3.3-cü maddəsində göstətilən bank olmayan kredit təşkilatlarının bank fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması və tənzimlənməsi qüvvədə olan qanunvericilik və Milli Bankın normativ xarakterli aktları ilə həyata keçirilir. Bank olmayan kredit təşkilatlarına rəhbərlik edən işçilərin peşə ixtisasına və təcrübəsinə dair tələblər Milli Bank tərəfindən müəyyən edilir. 3.5. Milli Bank hər hansı şəxsin lisenziyası olmadan bu Qanunun 3.1-ci maddəsində göstərilən fəaliyyətlə məşğul olduğunu müəyyən etdikdə, həmin şəxsə bu fəaliyyətinə xitam verilməsi haqqında tələb göndərir və müvafiq dövlət orqanlarına bu barədə məlumat verir.
Banklar haqqında Azərbaycan respublikasının qanunu sonuncu dəfə 16 yanvar 2004- cü ildə qəbul edilib. Bu qanun Azərbaycanda bank sisteminin hüquqi bazasının beynəlxalq stan- dartlara tam uyğunlaşdırılmasını, iqtisadiyyatda bank xidmətlərinin rolunun artırılması, bank əmanətçilərinin və kreditorlarının müdafiəsinin gücləndirilməsi və bütövlükdə bank sisteminin stabil və təhlükəsisz fəaliyyətin təmin edilməsi məqsədi ilə bankların təşkili ,daxili idarə edilməsi, fəaliyyətin tənzimlənməsi və ləğv edilməsi prinsiplərini, qaydalarını və normalarını müəyyən edir.
Milli bank haqqında Azərbaycan Respublikasının 10dekabr 2004-cü il tarixli qanunu bu qanun Azərbaycan respublikası Milli bankının hüquqi statusunu, onun məqsəd, funksiya, səlahiyyətlərini, idarəetmə və təşkilati strukturunu müəyyən edir, dövlətin mərkəzi bankı kimi dövlət hakimyyət orqanları ilə və digər şəxslərlə münasibətlərini tənzimləyir
- 2 -
Bankın yaradılması və ləğv edilməsi Bank fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən bütün qurumlar Milli Bankın lisenziyasına malik olmalıdır. Bank ən azı üç hüquqi və ya fiziki şəxs tərəfindən açıq
səhmdar cəmiyyəti formasında yaradılır. Bank fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması qaydası “Banklar haqqında” qanununa əsasən həyata keçirilir. Azərbaycan Dövlət Respublikasının qanunlarının tələblərinə əsasən kommersiya bankları hüquqi şəxs statusu almaq üçün Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçməlidir. Sənədlər toplusuHüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı haqqında qanuna uyğun olaraq ədliyyə nazirliyinə təqdim edilir. Bank dövlət qeydiyyatından keçərək hüquqi çəxs statusu aldıqdan sonra bank lisenziyası almaq üçün MB-a yazılı surətdə vəsatət verir. Banklar və bank fəaliyyəti haqqında qanununa əsasən bank lisenziyası almaq üçün banklar MB-a aşağıdakı sənədləri və məlumatları təqdim etməlidir. 1.
Dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamənin surəti 2.
Təsis sənədləri(təsis müqaviləsi,nizamnamənin qəbul olunması,nəzarət və idarəetmə orqanları rəhbərlərinin təyin edilməsi haqqında protokol və s.) 3.
mühasibat balansı, mənfəət və zərər haqqında hesabat və buna dair auditor rəyi 4.
Rəhbərlərin və baş mühasibin peşə yararlılğı və məhkum olunub-olunmadıqları haqqında məlumaq, həmin şəxslər tərəfindən doldurulmuş anket. Sənədlər tələblərə uyğun olduqda, Milli bank yeni kredit təşkilatı üçün müxbir hesabı açır və minimal nizamnamə kapitalının ödənilməsini tələb edir. Bank yalnız lisenziya aldıqdan sonra hüquqi şəxs kimi fəaliyyətə başlayır və bank sisteminə daxil olur. MB tərəfindən yeni kredit təşkilatına bank lisenziyası qeyri- müəyyən müddətə verilir. Lisenziya verilərkən, onun verilməsi haqqında qərarında MB kredit təşkilatına əsaslandırılmış şərtlər, məhdudiyyətlər qoya bilər. Banklar haqqında qanunun 16-cı maddəsinə əsasən lisenziyanın geri götürülməsi aşağıdakı hallarda mümkündür. 1.
2.
bankın bank qanunvericiliyini və MB_ın normativ aktlarının tələblərini mütəmadi pozduqda 3.
Lisenziya alınması üçün təqdim edilən sənədlərdə yanlışlıq olduqda 4.
lisenziyanın qüvvəyə mindiyi gündən bir il ərzində ondan istifadə edilmədikdə 5.
bank müflis elan edildikdə 6.
Milli banka yanlış hesabat və məlumat verildiyi müəyyən olunduqda 7.
lisenziyada nəzərdə tutulmayan fəaliyyət növlərini həyata keçirdikdə. 8.
filialın baş təşkilatından bank əməliyyatları aparılması alındıqda 9.
kapitala və xüsusi ehtiyyatlara malik olmadıqda və öhdəlikləri yerinə yetirə bilmədikdə. Və s . qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər hallarda. Lisenziya geri alınarkən, bu MBİH-nin qərarı ilə rəsmiləşdirilir və bütün səbəblər göstərilməklə kredit təşkilatına yazılı surətdə bildirilir. Bu haqqda Ədliyyə Nazirliyinə 5 gün ərzində məlumat verir və bu barədə rəsmi məlumat dərc etdirir.Bank lisenziyasının geri götürülməsi haqda qərar qüvvəyə mindiyi gündən bütün əməliyyatları dayandırır.
- 3 -
Bankların Milli bankla münasibətlərinin təşkili Milli bank Azərbaycan Respublikasının bank sisteminin sabit işini təmin etmək, bank kreditorlaının və əmanətçilərinin maraqlarını qorumaq məqsədi ilə bank fəaliyyəti üzərində lisenziyalaşdırma, tənzimləmə və nəzarət funksiyalarını Milli bank, banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunlarına, Milli bank- ın normativ xarakterli aktlarına və səmərəli bank nəzarəti üzrə beynəlxalq təcrübə- yəuyğun olaraq həyata keçirir. Milli bank qanunla nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla kredit təşkilatlarının cari fəaliyyətinə qarışmır.
Milli bank kredit təşkilatlarının öhdəlikləri üçün , kredit təşkilatları isə Milli bank ın öhdəlikləri üçün cavabdeh deyil. Milli bank kredit təşkilatları üçün sonuncu inistansiya kreditoru kimi çıxış edə bilər.
Milli bank Azərbaycan Respublikasında bank fəaliyyətinin həyata keçirilmə- si üçün kredit təşkilatlarına xüsusi icazələrin , onların filial və şöbələrinə, nümayəndəlik fəaliyyətini həyata keçirilməsi üçün yerli və xarici bankların nümayəndəliklərinə liseziyaların verilməsi və ləğv edilməsində müstəsna səlahiy- yətə malikdir. Liseziyaların forma və məzmununu Milli bank müəyyənləşdirir.
Kredit təşkilatlarının fəaliyyətinin tənzimlənməsi və nəzarəti üçün Milli bank aşağdakıları həyata keçirir. 1.
Bank fəaliyyəti üzrə normativ xarakterli aktları qəbul edir. 2.
Kreditlər və digər aktivlər üzrə ehtimal olunan zərərlərin ödənilməsi üçün banklar , xarici bankların yerli filialları və bank olmayan kredit təşkilatları yaradılan xüsusi ehtiyyat fondunun hesablanması və formalaşdırılması qaydasını müəyyən edir. 3.
qiymətləndirir və düzəlişlərin edilməsi barədə göstərişlər verir. 4.
Qanunla müəyyən edilmiş hallarda və qaydada kredit təşkilatlarında və onların törəmə təsərüfat cəmiyyətlərində yoxlamalar aparır. 5.
sədi ilə səlahiyyətli dövlət orqanı qarşısında məsələ qaldırır. 6.
Banklarda və xarici bankların yerli filiallarında korporativ idarəetmə standartlarını müəyyən edir və tətbiqinə nəzarət edir. 7.
tədbirləri çərçivəsində onların Milli bank bank qarşısında öhdəliklərin yerinə yetirilməsinin xüsusi şərtlərini müəyyən edir. 8.
görür. 9.
Qanunla nəzərdə tutulmuş digər səlahiyyətləri həyata keçirir. kredit təşkilatları ilə qarşılıqlı fəaliyyət məqsədi ilə Milli bank kredit təşkilatlarının nümayəndələrini cəlb etməklə bank işinin mühüm məsələləri barədə məsləhətləş- mələr apara , əməli təkliflər hazırlamaq üçün ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən şuralar, işçi qrupları yarada bilər. Milli bankın lisenziyalaşdırma, tənzimləmə Ə və nəzarət funksiyalarının icrası ilə əlaqədar qəbul etdiyi qərarlar barəsində mübahisə- lərə məhkəmə qaydasında baxılır, şikayətin verilməsi qərarın icrasını dayandırmır. Yüklə 156,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|