Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması
505
QAFARLI, Ramazann (2014). “Bextiyar Vahabzade
Türk Dünyasının İstiqlal Şairidir”. Türk Dünyası
Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması. 26-28
Mayıs 2014. 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti
Ajansı (TDKB). Eskişehir
(
http://bilgelerzirvesi.org/bildiri/pdf/ramazan-
qafarli.pdf), ss.505-528
Ramazan QAFARLI
*
BEXTİYAR VAHABZADE TÜRK DÜNYASININ İSTİQLAL
ŞAİRİDİR
ürk
dünyasının
ikinci
minillikde
yetirdiyi
böyük
şexsiyyetlerden biri, Azerbaycan
edebiyyatının, bütövlükde XX esr poetik
fikrinin görkemli nümayendesi Bextiyar
Vahabzade çoxsaheli fealiyyeti ile
Azerbaycanın serhedlerinden çox-çox
uzaqlarda tanınır. O, her şeyden evvel
mütefekkir şair, lirik dramaturq olaraq
hemişe xalqının sözünü demişdir. Son
dövr tariximizin yaddaşına hem de
istedadlı
alim,
publisist,
qeyretli,
cesaretli ictimai xadim, yeni mübariz
nesil yetişdiren müdrik pedaqoq, sade
ve semimi insan kimi hekk olunan
Bextiyar Vahabzadenin irsi - şeirleri,
dramları,
elmi-publisist
yazıları
dünyanın çox dillerine (ingilis, rus,
fransız, alman, fars, türk, polyak, ispan,
macar, özbek, qazax, tacik, türkmen,
eston, latış, litva, ukrayna, moldova,
gürcü ve b.) tercüme edilmiş ve böyük
sevgi ile qarşılanmışdır.
Bextiyar Vahabzadenin uşaqlığı
represiya çağlarına, gencliyini en qızğın
*
Prof. Dr. Azerbaycan
T
Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı
506
dövrü ise İkinci dünya müharibesi illerine düşmüşdür. O, qarşılaşdığı
dehşetli hadiseleri daxilinden keçirdikce narahat üreyinin
döyüntülerini şeire çevirib etiraz sesini ucaltmışdı. Onun ilk qelem
tecürbesi mehz dünyanı faşizm kabusu bürüdüyü illerde sınaqdan
çıxmışdır. Birinci metbu şeirleri ile Semed Vurğunun diqqetini özüne
celb etmiş, onun xeyir-duasını alandan sonra bütün ömrünü poeziyaya
hesr etmişdir.
B.Vahabzade 70-den artıq şeir kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11
elmi-publisist kitabın ve yüzlerle meqalenin müellifidir. Bakı
Akademik Dövlet Dram Tetrının sehnesinde onun “Vicdan”, “İkinci
ses”, “Yağışdan sonra”, “Yollara iz düşür”, “Feryad”, “Hara gedir bu
dünya?”, “Özümüzü kesen qılınc”, “Cezasız günah”, “Dar ağacı”
pyesleri, paytaxtın diger teatrlarında «Atamın kitabı» eseri tamaşaya
qoyulmuşdur. O, tarixi ve müasir mövzuda 20-den artıq iri hecmli
poemanın müellifidir.
O, 1974-cü ilde emekdar incesenet xadimi, 1975-ci ilde
respublika, 1984-cü ilde ise SSRİ Dövlet Mükafatı laureatı adlarına
layiq görülmüşdür. 1995-ci ilde ise Azerbaycan xalqının milli azadlıq
uğrunda mübarizesinde xüsusi xidmetlerine göre “İstiqlal” ordeni ile
teltif edilmişdir.
Son 50 ilde Azerbaycan edebiyyatında B.Vahabzade qeder
ümumxalq mehebbeti qazanmış ikinci bir şairin adını çekmek çetindir.
O, hele 60-cı illerde başlanan milli azadlıq herekatının öncüllerinden
biri olmuşdur. 1950-ci ilde yazdığı “Gülüstan” poeması ile iki yere
parçalanmış Azerbaycanın tarixi faciesini dile getirmiş, rus ve fars
imperiyasının pencesi altında inleyen Azerbaycan xalqının azadlıq ve
istiqlal uğrundakı edaletli mübarizesine qoşulmuşdur.
Bu poemaya göre 1962-ci ilde şair “milletçi” damğası ile
Universitetden çıxarılmış, yalnız 2 ilden sonra yerine qaytarılmışdır.
Sovet rejiminde milli varlığı tapdanan, her cür mehrumiyyetlere
me’ruz qalan milletinin derdlerini remzler ve müxtelif edebi üsullarla
ifade etmiş, iri hecmli poemaları ve pyeslerinde hadiseleri ya tarixe,
ya da başqa ölkelere keçirerek öz milletinin derdlerini dile getirmişdir.
Birbaşa Sovet diktaturasını ifşa eden eserlerini ise şair, Sovetler
İttifaqı dağılandan sonra “Sandıqdan sesler” başlığı altında neşr
etdirmişdir.
Bextiyar Vahabzade sözün heqiqi menasında narahat insan idi.
Oxuculardan şikayet dolu mektublar alanda da, ünvanına yönelen
qerezli yazılar qezetlerde işıq üzü görende de, mitinqler baş verende
de, qonşunun - düşmenin xalqımıza qarşı iftiralarını eşidende de, qanlı
yanvar hadiselerinde sovet imperiyasının generalıyla Azerbaycan