Bextiyar Vahabzade Türk Dünyasının İstiqlal Şairidir
Yüklə 3,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması
507 televiziyasında üz-üze gelende de... Ne qeder ki, dünyamızda haqsızlıq var, Bextiyarın da narahatlığı bitib-qurtaran deyildi...
Gözümün önünde haqqı döyürler, Qışqırır, sesine bir ses veren yox. Zorun arxasında
ele gizlenib, Onu ne eşiden,
ne de gören yox... Şair hamını ayıq olmağa sesleyir, çünki “nahaq haqq olanda haqq da haqq deyil”. Sözün hikmetine baxan yoxdur. Böyükle kiçiyin yeri sehv düşüb. Elin en müdrikinin bele feryadına ehemiyyet vermirler. Haqqın haqqı elinden alınan yerde “Haqın haqqı yoxdur “men haqqam” desin”. Bextiyar Vahabzade isteyir ki, “haqqın deyirmanında” ancaq zülmü üyütsünler. Lakin her ikisinden “yene zülüm doğulur”. En dehşetlisi ise odur ki:
Hem haqqın, hem de zülmün Teze deyirmanında Üyüdülen haqq olur.
Sözü gülleye çeviren Bextiyar bezen belanın böyüklüyünden doğan sorğularının cavabsız qaldığını görür, lakin acizleşib eyilmir, dünyanın özüne qarşı üsyan qoparır: “Men bele dünyaya ne deyim indi?” O, bütün titullarına baxmayaraq, ilk növbede şair idi. Şair Bextiyarın meydanında döyüş sözle aparılırdı. O, sözünü her vaxt deyirdi - özü de serrast, açıq, özünü oda-köze vuraraq deyirdi. Ellinci illerde de, son çağlarında da. Üzündeki kederin bir sirri onda idi ki, bezen sözü kesereden salırdılar. Nizamiden, Yunus Emreden, Nesimiden, Dede Qorquddan miras qalan sözün qeribçiliyini, yazıqlığını görmek şair üçün böyük derddir. Kimlerse qesden Sözün meydanını daraldır. Bu halda da Bextiyar kelamının deyeri evezsiz idi, müdrikliyi hamımıza derman idi. Bextiyar Vahadzade poeziyası insanlığın heyat dersliyidir desek yanılmarıq. Onun içerisinde zaman, eşq, vetendaşlıq, mübarizlik, üsyankarlıq, merdlik, erenlik, qeyret, ar, namus, düzlük, saflıq ve daha nelere çağırış var. Bu poeziyada inamsızlıq, tereddüd, Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı
508 meğlubluq, üzüdönüklük yoxdur. İnsan oxuduqca düşünür, düşündükce metinleşir, dözümlülük, eyilmezlik tapır, Bextiyarın “men”ini - qehremanlarını tanıdıqca özünü derk edir, ümidsizlikden yaxa qurtarır, vuruşmaq, qelebe çalmaq isteyir. Bextiyarın felsefesi kitablardan gelmirdi, heyatın, yaşantıların içerisinden doğurdu. Onun müdrikliyi dünyamıza tapınırdı. Şair fikirlerini poetik strukturlarda ele qelibleşdirirdi ki, sade olduğu qeder bitkin idi, insanla, cemiyyetle sıx bağlantıda idi. Bextiyarın zahiri görünüşü, davranışı, danışığı, hadiselere baxışı da özünemexsus idi. Ve şairin senetini bu amillerden ayrı tesevvüre getirmek mümkün deyil. Bextiyara bextiyar şair kimi baxanlar yanılırlar. Çünki o bextiyar olmağa can atmaq üçün dünyaya gelmemişdi. Narahatlığının, üsyankarlığının bir sebebi de bunda idi. Başqa sözle, onun bextiyarlığı sözlerinin serrastlığında, hedefe deymesindedir. Eger şehidlere hesr etdiyi eserleriyle hemvetenlerinin qelbinde qesbkarlara nifret oyatdığını, xalqının bir yumruq kimi birleşdiyini görürse, demeli, bextiyardır. Şair insanların duyğu ve düşüncelerine güzgü tutmaqla senetini yaşadır ve bununla öz ömrünü uzadır, daha doğrusu, ebedileşdirir. Bextiyar poeziyası bir şexsin narahatlığını deyil, başı müsibetler çekmiş böyük bir xalqın ümuleşmiş duyğularını ifade edir. Mehz bu menada onun eserleri heyat dersliyi rolundadır. O derslikden neleri öyrenirik? - sualını cavablamaq üçün böyük bir kitab azlıq eder. Bezi meqamlarını qısaca açıqlamağa çalışacağam. Bextiyar Vahabzade poeziyası sevib sevilmeyi, seçib seçilmeyi, tanıyıb tanınmağı, yuxudan ayılmağı öyredir. Dostu, düşmeni, merdi, namerdi, özümüze özümüzü tanıdır. O derslikde esil insan kimi yaşamağın yolları gösterilir. Bextiyar Vahadzedenin poeziya dünyasına giren oradan Vetenperver, üsyankar bir insan kimi çıxır. Şair hele 50-60-cı illerde meqam eline düşen kimi sesini ucaldırdı. O dövrleri yaşayanlar bilir ki, milli qürurdan behs açan bir kelme söz üste adamın dilini bağlayırdılar. Herden Bextiyarın sebir kasası ele dolurdu ki, dözmeyib açıq-aşkar imperiyaya meydan oxuyurdu, “Gülüstan” feryadını qoparırdı:
Hanı bu ellerin merd oğulları, Açın bereleri, açın yolları. Bes hanı bu esrin
öz Koroğlusu – Qılınc Koroğlusu, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması
509
söz Koroğlusu? “Söz Koroğlusu”na çevrilib “dırnağı etden”, “üreyi bedenden”, “canı cesedden” - Azerbaycanı Azerbaycandan ayıranlara heykel qoyanlara, şenlerine tenteneli toplantılar keçirenlere qılınc çalmaqla şair Nizaminin zahidi kimi eynine kefen keçirmişdi. Bu, Stalin zindanlarının qapılarının tezece açıldığı 1959-cu ilde deyilirdi. Çoxları tarı, kamanı, nağaranı utandırıb “Azerbaycan-Rusiya birliyi”ne neğmeler qoşurdu, orden payı umurdu. Bextiyar Vahabzede ise Arazın timsalında Veten övladlarını bizleyib ayıltmağa, üsyan qaldırmağa sesleyirdi:
Ey Araz, sepirsen, göz yaşı sen de, Keçdikce üstünden çölün,
çemenin, Seni arzulara sedd eyleyende, Niye qurumadı suların
senin?
Ve Azerbaycanın 90-cı il xalq herakatı dalğasının mayasında bu poemanın durması şübhesizdi. Azerbaycan gencleri “Gülüstan”dan keçib “Azadlıq” meydanına toplaşmışdılar... Zaman Bextiyar Vahabzedenin üsyanına hele o çağlarda teslim olmuş, onu susdurub yox etmekde aciz qalmışdı. “Meqamı ele keçirmesi” hemin qarşılaşmadan sonra ortaya çıxıb. Zaman Bextiyar sözünün keseri qarşısında susmağa üstünlük verdiyi kimi, şair de öz yuvasına çekilen, quyruğu tapdalanmış “efi ilanın” qefil çalmasına beled idi. Bu sebeden daha sözü üze demir, “küleye buraxır”, qananın qanması da kifayet edir. Bextiyar Vahabzadeye göre “meqem tapmaq” ne idi? Başqa ölkelere seyahete çıxanda guya yadların, imperiyadan kenardakıların derdinden behs açırdı. Ancaq yadellilerin diliyle Azerbaycan türkünün derdlerini dile getirirdi. “Öz ana yurdundan özüne tekce Torpağı qazdığın xış qaldı, qardaş!..” - deyende ispanı nezerde tutmurudu, hemin şeraitde yaşayan hemvetenini dümsükleyib oyadırdı. Bilirdi ki, gec-tez yatmış milletin gözünden yuxunu qovsa, zamanın özünü diz çökdürecek:
Ayağa qalxmışdır artıq vetenin, Yüklə 3,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|