Bextiyar Vahabzade Türk Dünyasının İstiqlal Şairidir



Yüklə 3,12 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/7
tarix23.08.2018
ölçüsü3,12 Mb.
#63953
1   2   3   4   5   6   7

Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı 

 

510 



 

Qoy onun önünde  

 

diz çöksün zaman. 



 

Şair  görürdü  ki,  xalqı  yuxuya  verenler  “öz  doğma  dilinde 

danışmağı ar bilen fasonlu edabazlardı”, eleleri ile ne o çağlarda, ne de 

indi barışıb: 

 

Qelbinizi oxşamır  



 

 

qoşmalar, telli sazlar. 



Bunlar qoy menim olsun, 

Ancaq veten çöreyi, 

Bir de ana üreyi. 

Sizlere qenim olsun. (1954) 

 

Dil  meselesinde  heç  kese  güzeşte  getmir.  Çüki  dil  insan 



“üreyinin  açarıdır”.  O  açarı  başqasına  verenden  ne  gözlemek  olar? 

Diline  xor  baxan  torpağına  kor  baxar.  Ana  südünü  emende  eşitdiyi 

laylanı qulaqlarında sırğa etmeyenler üçün müqeddes şey yoxdur. Şair 

yeri  gelende  heç  ustad  Şehriyarı  da  bağışlamır,  acısa  da  günahını 

üzüne deyir: 

 

Meni bağışlasın  



 

Şehriyarım da, 

Otuz il özgeye “berader” dedi. 

Öz doğma yurdunda, öz  

 

 

Diyarında 



Doğma anasına o “mader” dedi. 

Ele ki, yumruğu yere direndi, 

Derhal yada düşdü  

 

doğmaca kendi. 



 

Şehriyar  gec  de  olsa  ana  qucağına  -  Heyder  Babaya  sığındı, 

rahatlığını  tapdı.  “Ermeniye  dayı”  deyib  servet  ele  keçirenlerin  ise 

yeni  qurulan  milli  dövletde  elacsızlıqdan  Azerbaycanca  danışanda 

dilleri topuq çalır. Şair sözü qılınca dönderir: 

 

Dilimi dansaydım  



 

men de senin tek 

Sen kime ders deyib 

 

pul qazanardın?  



 


Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması 

 

511 



 

Heyatın  tezadlarını  bedii  dille  ifade  edende  Bextiyar 

senetinin özünemexsusluğu daha qabarıq nezere çarpır.  

            

Siyasetin aynasında 

            Eyriler düz görünse de 

            Aynanın ki, üzü birdir!  

 

            Şairin narahatlığına sebeb olan ümde meselelerden biri 



de Vetenin ikiye bölünmesidir. Azerbaycan adlı yurdun bu ağır 

derdine  çoxları  eser  hesr  edib.  Lakin  Bextiyar  Vahabzade 

qeder kökünden baltalayan olmayıb. Belke de sovet mekanında 

yaşadığımız  çağlarda  onun  en  böyük  arzusu  Araz  üstünde 

çoxlu  “el  keçen  körpülerin  salınması”  idi.  Hele  1962-ci  ilde 

yazırdı ki: 

 

Arazın  


Bu tayı Vetenim, 

O tayı Vetenim. 

Veteni görmeye amanım  

 

 



yox menim... 

 

Ve qibtde edirdi ki, Füzuli hesretle qürbetden Vetene baxırdı, o 



ise “Vetenden - Vetene baxır”. 

Elinde  silah  eqidesi  yolunda  vuruşmalarda  ölmeye  bele  hazır 

olan  şair  ömrünün  boranda,  qarda  ötüşmesiyle  de  razıdır,  teki 

xalqının “sirdaşı olmasın ne feryad, ne ah...” 

Sonra “şehidler yarası” bunun üstüne geldi.  

 

Kime deyim derdimi? 



Qesbkar namerdemi? 

Yetmiş ilin derd-qemi 

Gözden axdı o gece. 

 

O  dövrde  Sovetler  İttifaqında  dövletin  yüksek  mükafatlarını 



almış  şairin  dilinden  ittihamname  eşidende  partiya 

“funksioner”leri  belke  de  bir  şeye  heyfslenirdiler.  “Gülüstan” 

deyen  dilini  o  vaxt  kesseydiler,  bu  gün  cınqırını  çıxardan 

tapılmazdı”.  Eşitdiyime  göre,  şair  o  çağlarda  imperiya 

nökerelerinin  teltiflerini  “itin  ağzına  atılan  sümüye” 

benzedirdi. 

 



Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı 

 

512 



 

Bextiyar  Vahabzade  bir  sözü  kombinasiyalara  uğradaraq  ele  poetik 

strukturlar, modeller yaradır ki, orada eyni hal müxtelif funksiyalarda 

çıxış edir: 

 

Eyri eyriliyi yeridir daşa, 



Keçib eyrilikle  

 

hamıdan başa. 



 

İki  misrada  “eyri”  sözü  üç  defe  işlenir.  Lakin  heresi  bir  yükün 

daşıyıcısıdır:  birinci  “eyri”  icraçıdır  -  “eyrilikleri  daşa  yeritmek”den 

başqa  elinden  heç  ne  gelmir,  ikinci  vasitedir  -  eyriliyi  ile  daşlara  da 

te’sir  gösterir,  üçüncü  ise  mütleq-hakimdir  -  eyri  işlerle  keçib  oturub 

hamıdan  başda.  Yalnız  Bextiyar  qüdretiyle  eyni  söz  kiçik  poetik 

füqurun  (hemin  şe’rde  iki  misranın)  içerisinde  ferqli  me’na 

tutumlarına malik ola bilir. Klassik felsefi şe’rde forma, struktur ikinci 

derecelidir. Üstünlük mezmunun elinde cemlenir. Onun eserlerinde ise 

her ikisinin vehdeti esas götürülür: 

 

Rehber cahildirse,  



 

millet de qafil, 

Demek, bu memleket  

 

üz üste batmış. 



Millet de, rehber de  

oyanan deyil, 

Oyada bilermi  

 

yatmışı yatmış?  



 

1990-cı  ilde  xalqının  başına  açılan  müsibetlerin  sebebkarına  üzünü 

tutub  dediyi  bu  misralarda  nifretinin  heddi-hüdudu  yoxdur.  Lakin 

hemin  nifretin  mayasında  da  insanları  qeflet  yuxusundan  oyatmaq 

durur. 

Bir  il  sonra  ise  Qerbi  Azerbaycan  ellerini,  Qarabağı  köklü 



insanlarından  tecrid  etmekden  ötrü  “siyaset  oyunları”nda  uduzanlara 

deyirdi ki: 

 

Köksümüzde sine dağı, 



Biz yaşadıq qul sayağı. 

Gelen satdı bu torpağı 

Dedesini malı kimi.  

 

Xalqın üreyi geniş olduğu qeder sadelövhdür, bağışlayandır. Belke de 




Yüklə 3,12 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə