Bextiyar Vahabzade Türk Dünyasının İstiqlal Şairidir
Yüklə 3,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması
513 üstüne yağan derdlerin çoxluğundan yaddaşları tez don vurur. Şair buna göre de berk narahatdır. Azerbaycanın taleyinde çox hadiseler baş verib ki, onları heç vaxt yaddan çıxartmaq olmaz. Müsibetleri unutduqca düşmen de qüvvetlenir. Bu me’nada Bextiyar Vahabzede poeziyası ana laylasını evezlemelidir:
Dedim, silinmesin bu qan, bu qada, Bir de gülle izi
dağ-daşımızdan. Yalnız bu güne yox,
biz sabaha da Güzgü tutmalıyıq
yaddaşımızdan. Yoxsa ne gelecek nesiller, ne de ölenleri ruhu günahlarımızdan keçer. Şair bir heqiqeti ise “özüm” sözünü tekrarlamaqla üze çıxardır:
Özümün özüme xeyanetimi Bu gün men özüme
bağışlayımmı? Her şeyden el üzülende gözümüzü ümide dikirik. Ümidle yeyir, ümidle nefes alırıq. Sonsuz ümidlerimiz de kesilse, dünya gözümüzde qaralar. Lakin tekce ümidle “silahlansaq” düşmenden torpaqları almaq mümkünsüzleşer. Ümidi ancaq bir neçe anın tesellisine, özümüze gelme vasitesine çevirmeliyik. Belke de bu me’nada şair deyir ki:
Heykel qoyun ümide, Terk etmez bir an bizi. Arzuya qanad verib, Odur yaşadan bizi.
Bextiyar Vahabzadenin poeziya dünyasının mövzu dairesinde neler yoxdur: qem de var, sevinc de; mehebbet de var, mekr de; sedaqet de var, xeyanet de; razılıq da var, e’tiraz da; keçmiş de var, bu gün de; merdlik de var, namerdlik de; inam da var, tereddüd de; heyat da var, ölüm de; cennet de var, cehennem de; gülüş de var, ağlamaq da; ayrılıq da var, vüsal
Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı
514 da; xeyir de var, şer de; müdriklik de var, nadanlıq da, ucalıq da var, alçaqlıq da... Amma ikinciler hemişe teslim veziyyetdedir, zirveni feth etmek cehdleri boşa çıxır, be’zen hökm, servet ellerinde cemlense de me’nen cılızdır, yoxluğa, puçluğa mehkumdur. Bextiyar senetinin bir amalı ve ümumileşmiş bir baş qehremanı var - o da İstiqlaldır. Sevgiden yazanda da şair istiqlal barede düşünmüş ve ömrü boyu xalqının esil istiqlala çatması uğrunda vuruşmuşdur. Onu zaman ve tale şairi de adlandırmaq olar. Ne ağrılı, ne de şirinli, ne soyuqlu, ne de istili anını deyişmek, başqa axara salmaq mümkündü Zamanın. Şair öz işinde olan Zamanla kelleleşir, çünki:
“Zamanın diri-diri bizi defn etdiyi” dünyadan türkün tarixi taleyini qaytarmağı umur, çox hallarda meseleni teleb şeklinde qoyur. Hemişe merdliye arxalanan, haqqa tapınan, qılıncdan çox elme, medeniyyete, incesenete, Muğama köklenen xalqının namerd dünyada yersiz, yurdsuz qalması, öz evinde kirayeçi sayılması, torpağından qovulub çadırlarda ömür-gün çürütmesi, zülm, sitem görse de üstüne “vehşi” damğasının vurulması onun üsyankarlığını şiddetlendirir. Şairin narahatlığının bir esas sebebi de odur ki, “Bereket tumu tek dörd ilden beri Ekirik torpağa biz şehidleri”. Be’zen camaat arasında bele kelamları eşidirik: “Ne yaxşı ki, Bextiyar Vahabzade var, yoxsa derdimizi deyen, günümüzü, güzaranımızı başbilenlere çatdıran olmazdı...” Beli, ne yaxşı ki, Bextiyar sözü, Bextiyar üsyankarlığı tükenmezdir. Yoxsa dünyada her şey bir rengde görünerdi. Haqqın yolunu o qeder ot, alaq basardı ki, tapılması mümküzleşerdi. Bextiyar Vahabzade tekce Azerbaycan türklerinin deyil, bütün türk dünyasının bütövlüyü, tamlığıdır. Onun senetinde qırqızın da, özbeyin de, türkmenin de, qaqauzun da duyğuları, düşünceleri, istekleri eks olunub. Bextiyar poeziyası türkün üz ağlığıdır, qılıncdan iti söz çelengidir. Tesadüfi deyil ki, müasir dünya nesrinin görkemli nümayendesi Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması
515 Çingiz Aytmatov şairin yaradıcılığını iyirminci yüzilliyin zirvesi sayır. Çox vaxt biz öz dahilerimizi başqalarının gözüyle keşf edirik. Lakin bu gün xalqın ekser hissesinin Bextiyar Vahabzadeye hem şair-senetkar kimi, hem de ictimai xadim kimi inamı varsa, demeli, geleceye ümidini itirmeyib, bir dizini yere qoymağa mecbur edilse de, yıxılmayıb, gücünü, ezmini toplayıb azğın düşmene qalib gelecek, torpaqlarımızı geri alacaq, birliyimizi te’min edecek...
Bextiyar Vahabzadenin poeziyası ele neheg çıraqdır ki, nurunu menevi alemin en derin guşesine çatdırmağa qadirdir, dinleyicilerine haqqın yolunu gösterir, ruhları saflaşdırır. Bu poeziyanın sadeliyinin içerisinde derin felsefi fikirler gizlenir. Şeirlerinin poetik strukturuna nezer salanda görürük ki, o, xalqın universallaşıb ümumbeşeri anlam kimi işlenen remzlerine daha çox üz tutur. Müasir elmi edebiyyatda «arxetipik simvol» termini adı ile şerh olunan kateqoriya bedii metnlerin strukturlarında esas detallardan biri olsa da, nedense, Azerbaycanda indiyedek araşdırılmamışdır. Ona göre de nezeri aspektde izahlar vermekle meseleni Bextiyar Vahabzadenin yaradıcılığında izlemeye çalışacağıq. Sovet ideologiyasının en mühafizekar çağında bir çox şeirlerinde onlarla arxetipik simvoldan - isti-soyuq, axşam-seher, tepe- dağ, derya, göy, ul-duz, deniz, güneş, şaxta, qar, boran ve s. istifade ederek insanın hansı misiya ile dünyada yaşamasını cesaretle ireli sürlür. Sair kommunist partiyasının artıq mübarizeye ehtiyac qalmadığını ireli sürdüyü meqamda dağda şelale kimi çağlamaq isteyini açıq-aydın beyan edirdi. Çünki xalqının haqqı tapdalanmış, Yer üzünde Azerbaycan türklerine mexsus mekana şer gözler dikilmiş, düneni şübhe dumanına bürünmüş, ecdadları danılmış, millet adı bele zorla elinden alınmışdı. Bütün bunlar ele meharetle yerine yetirilmişdi ki, üzde fitne-fesad şeklinde görünmür, milli ruhun öldürülmesi üçün saxta "dostluq", "qardaşlıq" şüarları ireli sürülürdü.
Yüklə 3,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|