11
Ekologiya və Ətraf Mühit Siyasəti Departamenti milli səviyyədə su ehtiyatlarının konservasiyası
və çirklənmədən qorunması siyasətinin əsas istiqamətlərini müəyyən edir. Ətraf Mühitin Mühafizəsi
Departamenti ətraf mühitin qanuni aktlarına əməl olunmasının monitorinqini aparır, onların icrası
üzrə fəaliyyətləri koordinasiya edir və planlaşdırılmış fəaliyyətlərin su ehtiyatları ilə bağlı mövcud
olan qanunvericiliyə uyğun olmasına nəzarət edir.
Hidrometeorologiya və Ətraf Mühitin Monitorinqi üzrə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin
departamentləri səth sularının miqdarının və keyfiyyətinin monitorinqi ilə məşğul olurlar. Yeraltı
sualrın monitorinqi Milli Geoloji Kəşfiyyatı Xidməti tərəfindən aparılır. Su ehtiyatlarının vəziyyəti
və tərtib olunmuş rəhbər sənədlər Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Təbii Sərvətlərin İstifadəsi üzrə
Məlumat və Arxiv Fondunda saxlanılır. Ətraf Mühitin Monitorinqi üzrə Milli Departamentin Ətraf
Mühitin Çirklənməsi Mərkəzi suyun keyfiyyətinin analizini aparır. Nazirliyin Qazax şəhərində
regional idarəsi var.
Hidrometeorologiya Departamentinin 11 regional bölməsi vardır. Bunlardan biri Gəncə-Qazax
regionunun çaylarının su ehtiyatlarını monitorinq etmək üçün Gəncədə yerləşir.
Milli Geoloji Kəşfiyyat Xidmətinin ixtisaslaşmış Hidrogeoloji və Mühəndis Geoloji Ekspedisiyası
yeraltı resursların qiymətləndirilməsi, bütün ölkədə yeraltı suların keyfiyyətinin öyrənilməsi,
müxtəlif təşkilatlar tərəfindən yeraltı suların idarə edilməsi şərait və imkanların
müəyyənləşdirilməsi fəaliyyətini həyata keçirir.
Yaxın gələcəkdə yuxarıda qeyd olunan 2 regional bölmənin su ehtiyatlarını lazım olan səviyyədə
monitorinq etmək, onların SEİİ prinsipləri əsasında nəzarəti və istifadəsini inkişaf etdirmək və
müvafiq qay
dada tənzimlənməsini həyata keçirmək üçün gücləndirilməsinə ehtiyac var. Həmçinin
su ehtiyatlarının monitorinqini aparmaq üçün lazım olan imkanı yaratmağa, AB SÇD tələblərinə
uyğun su obyektlərinin monitorinqini planlaşdırmağa və həyata keçirməyə ehtiyac var.
Meliorasiya və Su Ehtiyatları Səhmdar Cəmiyyətinin əsas funksiyalarına Respublikanın
iqtisadiyyatının müxtəlif sektorlarını su ilə təmin etmək və su ehtiyyatlarının səmərəli istifadəsinə
nəzarəti həyata keçirmək; suvarılan torpaqları drenaj sistemi ilə təmin etmək; su təhcizatı və
meliorasiya qurğularını idarə etmək, selə qarşı tədbirləri həyata keçirmək və s. daxildir.
Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC əvvəllər sudan inteqrasiyalı istifadəyə cavbdeh olan, su
ehtiyatlarına olan tələbatı qiymətləndirən, onlarin proqnozunu və istifadə normalarini hazirlayan və
irriqasiya sistemini idarə edən bir qurum idi. ASC həm də Sudan İstifadəçilər Assosiasiyaları ilə
birlikdə su istifadəsini koordinasiya edən və iqtisadiyyatın müxtəlif sektorları arasında suyun
bölüşdürülməsini praqnozlaşdıran, sudan istifadə haqqını müəyyən edən və transsərhəd su
ehtiyyatlarının idarə olunması ilə məşğul olan digər agentliklərlə su ehtiyyatlarının inteqrasiya
olunmuş istifadəsini həyata keçirirdi. İndi onun bəzi funksiyaları yeni yaradılmış Dövlət Su
Agentliyinə verilmişdir.
Gəncə-Qazax regionunda ASC-in yerli səviyyədə sudan istifadəni idarə edən və suvarma üçün
planlaşdıran idarələri var. Meliorasiya ASC-nin Hidroloji və Torpaq Meliorasiya Xidməti
departamenti region
al ofisləri cəlb etməklə suvarılan ərazilərdə yeraltı suların və torpağın
keyfiyyətinə nəzarət edir; Su Ehtiyyatları və Torpaq Meliorasiya Qurğularının Sertifikatlaşdırılması
və Kadastrı İdarəsi su ehtiyatlarını sistemləşdirir və qeydiyyatını aparır; Suvarma Sistemləri və Su
anbarlarının və Əsas Drenajların Əməliyyatı Şöbəsi müvafiq regional departamentlərin işini birgə
koordinasiya edir. “Su Ehtiyatları və Ödənişli Su İstifadəsinə Nəzarət” şöbəsinin fəaliyyətlərinin
səmərəli planlaşdırılması üçün Su İstifadəçiləri Assosiasiyalarına Dəstək Qrupları yaradılmışdır.
12
Su
Hövzəsinin İnteqrasiyalı İdarəetmə Planına uyğun olaraq hövzə səviyyəsində su
ehtiyyatlarının idarə olunması və planlaşdırlımasında iştirakı üçün ASC-nin yuxarıda qeyd olunan
idarə və ofislərini regionlarda gücləndirmək lazımdır
Səhiyyə Nazirliyi öz Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi ilə içməli suyun keyfiyyət üzrə
standartların təyin edilməsinə və onun monitorinqinə cavabdehdir. Regionlarda suyun keyfiyyətinə
nəzarət üçün Nazirliyin müvafiq bölmələri var.
Problemlər: müasir avadanlıq və reagentlərin olmaması; yerli su keyfiyyəti standartlarının AB
standartlarna uyğun olmaması.
Içməli suyun tələb olunan keyfiyyət standartlarına uyğunluğunu qiymətləndirmək üçün Gəncə-
Qazax region
unun əsas şəhərlərində nazirliyin regional ofislərinin imkanlarını gücləndirmək
lazımdır. SEİİ tələblərinə uyğun su qiymətləndirilməsini təmin etmək üçün ETSN – nin regional
idarələri ilə əməkdaşlıq etməklə su monitorinqi proqramlarını inkişaf etdirmək və həyata keçirmək
lazımdır.
“Azərsu” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti
Az
ərsu Su təchizatı və Kanalizasiya xidmtələri üzrə dövlət şirkətidir. O 2004-cü ildə
yaradılmışdır. Qurum Böyük Bakının və ölkənin digər bölgələrinin Su təchizatı və Kanalizasiya
sistemlərinin birgə idarəçilik məqsədilə birləşdirilməsi nəticəsində yaranmışdır.
Azərsunun Azərbaycanın bütün bölgələrində o cümlədən Qazax-Gəncə bölgəsində yerləşən
ofisləri, üçün yerli icra qurumları və Sudan İstifadə edənlər Assosiasiyalarının dəstəyi ilə SEİİ- nə
əsaslanan su idarəçiliyi sahəsində müvafiq treninqlər keçirilməli və onların potensialı
gücləndirilməlidir.
Xülasə
Az
ərbaycanda su idarəçiliyi mərkəzləşdirilmişdir və sektorlararası əlaqənin zəif olması
s
əbəbindən bu sahədə bütün qərarlar hər bir müvafiq qurumun mərkəzi ofisi tərəfindən onun
f
əaliyyət sahəsi üzrə ayrı ayrılıqda verilir.
T
ənzimləyici sənədlərin və icazələrin hazırlanması və onlara əməl olunmasına nəzarət sahəsində
müvafiq qurumlar arasında cavabdehlik aydın formada bölüşdürülməlidir. Sudan istifadəyə icazənin
verilm
əsi prosesində müstəqilliyi təmin etmək məqsədi ilə icazələrin hazırlanması və sudan
istifad
əyə nəzarət ayrıl- ayrılıqda həyata keçirilməlidir.
Su toplanan
ərazilər inzibati tənzimləmələrdə nəzərə alınmalıdır. Buna baxmayaraq hüquqi
uyğunluğa vahid nəzarət, təşkilatların funksiyalarının və əməliyyatlarının inkişaf etdirilməsi
regional hakimiyy
ət orqanlarının mərkəzləşdirilmiş planlı idarə olunmasını zəruri edir.
Monitorinq m
əlumatları, həmçinin ilkin məlumatlar bütün hökümət təşkilatları üçün toplayan və
öd
əyicidən asılı olmayaraq əlçatan olmalıdır. Əks halda nizamnaməni tərtib edənlər üçün
probleml
ərin vahid qiymətləndirilməsi və həlləri yollarını təyin etmək mümkün deyil. Bütün çöl
m
əlumatlarının toplanılmasını və təhlilini edən laboratoriyalar sertifikatlaşdırılmalıdır.
Su ehtiyatlarının inteqrasiyalı idarə olunmasına dəstək üçün regional səviyyədə dəstək qruplarının
yaradılması haqda düşünülməlidir. Bu qruplar regional səviyyədə su strategiyasının həyata
keçirilm
əsində bütünlüklə əsas rol oynayan hökümət, icmalar, müəssisələr
və QHT
nümay
əndələrindən ibarət olmalıdır. Bu əməkdaşlıq qrupları həmçinin su istifadəsinin
məqsədləri və