61
Qrupun qəbul etdiyi əsas girov növləri aşağıdakılardır:
Kommersiya əmlakı
Yaşayış binaları
Korporativ kapital aktivləri
Nəqliyyat vasitələri
Müddətli depozitlər
Digər, o cümlədən qiymətli metallar
Qrupda qəbul edilmiş bütün girov növləri üzrə dəqiq qiymətləndirmə, sənədləşdirmə, əgər
uyğundursa qeydiyyat prosedurları mövcuddur. Kreditlərin girova nisbəti İdarə Heyəti tərəfindən
təsdiqlənir və Riskləri İdarəetmə Komitəsi tərəfindən nəzarət edilir. 31 dekabr 2012-ci il tarixinə kredit
limitləri aşağıdakılardır:
Girovun növü
Kredit
məbləğinin
girovun likvid
dəyərinə
nisbəti
Daşınmaz əmlak
60%-dək
Qiymətli metallar
80%-dək
Maşın, avadanlıqlar
50%-dək
Mal-material ehtiyatları
60%-dək
Nəqliyyat vasitələri
70%-dək
Müddətli depozitlər
90%-dək
Buna baxmayaraq, rəhbərlik müəyyən vaxtlarda layihələrin kommersiya əhəmiyyətini əsas götürərək
yuxarıda göstərilən limitləri nəzərə almışdır.
Risklərin İdarəedilməsi Departamenti monitorinq nəticələri üzrə planın hazırlanması, onun yerinə
yetirilməsi və monitorinq nəticələrinin qənaətbəxş olmadığı təqdirdə müvafiq tərəflərin
məlumatlandırılması və tədbirlər planı ilə bağlı tövsiyələrin verilməsinə görə məsuliyyət daşıyır.
Risklərin İdarəedilməsi Departamenti müəyyən edilmiş məbləğdən yuxarı olan bütün əməliyyatların
monitorinqini aparır və bu məbləğdən aşağı olan əməliyyatları seçmə üsulu ilə yoxlayır. Müəyyən
edilmiş məbləğdən yuxarı olan bütün əməliyyatlar üzrə monitorinq ilk olaraq kreditin ödənildiyi aydan
əvvəl və ya ən azı bir ay muddətində aparılır. Müvafiq olaraq, monitorinq cədvəlinə uyğun olaraq
risklərə nəzarət olunur.
Risklərin İdarəedilməsi Departamenti qarşı tərəflərin kredit riskləri üzrə bütün məsələlər, o cümlədən
bütün limitlərə uyğunluq, risklər üzrə konsentrasiyalar, portfel tendensiyaları, vaxtı keçmiş kreditlər və
defolt statistikası, kreditlər üzrə ehtiyatlar və girov statistikasına dair məlumatların toplanması və
təqdim edilməsinə görə cavabdehdir. Müntəzəm aylıq hesabatlardan başqa, həmin departament
seçilmiş kredit prosedurlarına riayət edilməsinə dair hesabatlar tərtib edir.
Əlaqəli tərəflərə verilmiş kreditlər
ARMB “əlaqəli tərəflər” kateqoriyası ilə bağlı dəqiq anlayışlar müəyyən etmişdir. Bu kateqoriyaya
əsasən səhmdarlar və ya səhmdar qismində çıxış edən fiziki şəxslər və yaxud onların yaxın ailə
üzvlərinin mülkiyyətində olan (nəzarət etdiyi) hüquqi şəxslər daxildir. Buraya həmçinin Qrupda baş
rəhbərlik, (səlahiyyətli vəzifələrdə çalışan) fiziki şəxslər daxildir. Fiziki şəxs olan əlaqəli tərəfə verilən
ən böyük kreditlər Qrupun konsolidə edilmiş kapitalının 3%-dən artıq ola bilməz. Müvafiq hüquqi
şəxslər üzrə isə bu limit 10%-ni təşkil edir. Əlaqəli tərəflərə verilmiş kreditlər üzrə risklər üçün ümumi
limit 20%-dir.Qiymətləndirmə və digər şərtlər tərəflərin müstəqilliyi prinsipi əsasında müəyyən
edilməlidir. Bank, bir sıra hallarda ARMB-nın əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlardan yaranan qalıqlar üzrə
bəzi tələblərə riayət etməmişdir. Həmin pozuntu hallarının potensial nəticələri haqqında məlumat 29
saylı qeyddə açıqlanır.
62
Vaxtı keçmiş, qeyri-işlək kreditlər
Qrup, vaxtı keçmiş və qeyri-işlək kreditləri onların ödəmə müddətinin başa çatdığı ilk gündən
müəyyən etmək və hesabatlarda əks etdirmək üçün prosedurlar hazırlamışdır. 60 günədək vaxtı
keçmiş kreditlər əvvəlcədən hər hansı problemin müəyyən edilmədiyi təqdirdə, müvafiq biznes
vahidləri tərəfindən nəzərdən keçirilir. Fiziki şəxslərə verilmiş və 60 gündən çox vaxtı keçmiş
təminatsız kreditlər avtomatik olaraq Kredit Fəaliyyətinə Nəzarət Departamentinə ötürülür. Hüquqi
şəxslərə verilmiş və 90 gündən çox vaxtı keçmiş kreditlər eyni departamentə ötürülür. 90 gündən çox
vaxtı keçmiş kreditlər Mərkəzi Bankın tələbinə əsasən yerli standartlara uyğun hazırlanmış maliyyə
hesabatlarında faizləri hesablanmayan kreditlər statusuna aid edilir. Problemli Kreditlər Departamenti
bu öhdəlikləri toplaya bilmədikdə hüquqi prosedurlar həyata keçirilir. Kredit geri qaytarıla bilmədikdə,
müvafiq məbləğlərin silinməsinə dair təkliflər Kredit Komitəsinə və İdarə Heyətinə təqdim edilir.
Silinmə ilə bağlı son qərarı Müşahidə Şurası qəbul edir.
Bütün vaxtı keçmiş kreditlər haqqında məlumat ən azı ayda bir dəfə Kredit Komitəsinə təqdim edilir.
Hüquqi şəxslərə verilmiş vaxtı keçmiş kreditlər üzrə bütün məsələlər barədə bilavasitə Kredit
Komitəsinə hesabat verilir.
Kreditin dəyəriszləşməsi ehtiyatı – ehtiyat siyasəti
Qrup kreditlər üzrə zərərlər üçün ehtiyat yaradır ki, bu da risklə üzləşmədən yaranan təxmini zərərləri
əks etdirir.
Bundan əlavə, ARMB, banklar üçün minimum standart sayılan ehtiyat siyasəti müəyyən etmişdir. Bu
ehtiyat tələbləri üzrə kateqoriyalar aşağıda göstərilir:
Standart aktivlər
2%
Nəzarət altında olan aktivlər
10%
Qeyri-qənaətbəxş aktivlər
30%
Təhlükəli aktivlər
60%
Ümidsiz aktivlər
100%
Bu kateqoriyalar dəqiq müəyyən edilmişdir.
MHBS-a uyğun hesabatların hazırlanması məqsədilə, Qrup MUBS 39 – Maliyyə Alətləri: Tanınma və
Ölçülmə Standartında əks etdirilən metodologiyadan istifadə edir.
Kredit riskinin maksimal səviyyəsi
Qrupun balans üzrə məruz qaldığı kredit riskinin maksimal səviyyəsi, adətən konsolidə edilmiş
maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda maliyyə aktivlərinin balans dəyərində əks olunur. Potensial
kredit riskinin azaldılması üçün aktiv və öhdəliklərin əvəzləşdirilməsi imkanı böyük əhəmiyyət kəsb
etmir.
Balansdankənar maddələr, xüsusilə kreditlərlə bağlı öhdəliklər, akkreditivlər və zəmanətlər üzrə
kredit riskinin maksimal səviyyəsi öhdəliyin ümumi məbləğini əks etdirir. Qrupun balansdankənar
maddələr üzrə kredit riski 29 saylı “Şərti Öhdəliklər və Təəhhüdlər” qeydində açıqlanır.
Balansdankənar maliyyə alətləri üzrə kredit riski həmin maliyyə aləti üzrə əməliyyatların digər
iştirakçısı tərəfindən müqavilə üzrə öz öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməsi nəticəsində zərərin
yaranması ehtimalı kimi müəyyən edilir. Qrup şərti öhdəlikləri və balans üzrə maliyyə alətləri ilə
əlaqədar əməliyyatların təsdiqlənməsi prosedurları, riskləri məhdudlaşdıran limitlərdən istifadə və
monitorinq prosedurlarına əsaslanan eyni kredit siyasətini tətbiq edir.
Sığorta risklərinin idarə edilməsi
Sığorta riski.
Hər hansı sığorta müqaviləsi üzrə risk, sığortalanmış hadisənin baş verməsi ehtimalı və yaranmış
iddianın məbləğinin qeyri-muəyyən olmasıdır. Sığorta müqaviləsinin xarakterinə görə bu risk təsadüfi
şəkildə baş verir, bu səbəbdən də hər sığorta müqaviləsi üçün riskin əvvəllcədən müəyyən edilməsi
mümkün deyil.