68
Digər risk cəmləşmələri
Risk cəmləşmələrinin idarə edilməsi prosesi çərçivəsində rəhbərlik, kredit riski üzrə cəmləşmələrə
ARMB-nın müəyyən etdiyi aşağıdakı limitlər əsasında nəzarət edir:
Kredit üzrə təminatın ədalətli dəyəri bu kreditin balans dəyərindən artıq olan kreditlərin məcmu
məbləği ARMB-nın təlimatlarına uyğun hesablanmış məcmu kapitalın 20%-dən çox
olmamalıdır;
Kredit üzrə təminatın ədalətli dəyəri bu kreditin balans dəyərindən az olan kreditlərin məcmu
məbləği ARMB-nın təlimatlarına uyğun hesablanmış məcmu kapitalın 7%-dən çox olmamalıdır;
və
İri kreditlərin (balans dəyəri 1 milyon manat və yuxarı olan kreditlər) məcmu məbləği Bankın
ARMB-nın təlimatlarına uyğun hesablanmış məcmu kapitalının 8 mislindən çox olmamalıdır.
MHBS-ə uyğun maliyyə hesabatlarının hazırlanması məqsədilə, Qrup, verilmiş kreditlərin ümumi
məbləği xalis aktivlərin 10%-dən yuxarı olan borcalanlar haqqında məlumatları əks etdirən
hesabatlara əsasən kredit riski üzrə konsentrasiyaya nəzarət edir. Qrup hər hansı bu cür
cəmləşmələr haqqında məlumatı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında müvafiq qeydlərdə
açıqlayır.
Likvidlik riski
Likvidlik riski Qrupun maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirməsi zamanı çətinliklərlə üzləşəcəyi riskdir.
Buraya depozitlərin geri götürülməsi tələblərinə cavab vermək və faktiki olaraq ödəmə vaxtı çatmış
maliyyə alətləri ilə bağlı digər maliyyə və Sığorta öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün kifayət qədər
vəsaitlərin mövcud olması aiddir. Likvidlik riski aktivlər üzrə əməliyyatların yerinə yetirilmə müddətinin
öhdəliklər üzrə əməliyyatların ödəmə müddətləri ilə uzlaşmadığı hallarda ortaya çıxır. Aktiv və
öhdəliklərin ödəmə müddətlərinin və faiz dərəcələrinin uyğunluğu və/və ya nəzarət olunan
uyğunsuzluğu maliyyə təşkilatlarının idarə olunması üçün əsas amillərdir.
Likvidlik risklərinin idarə edilməsi məqsədilə, Qrup aktiv/öhdəliklərinin idarə edilməsi prosesi
çərçivəsində müştərilərin və bankların əməliyyatları üzrə gözlənilən gələcək pul vəsaitlərinin
hərəkətinə hər gün nəzarət edir. Depozitlərin geri götürülməsi tələblərinə cavab vermək və həmçinin
normal və gərgin vəziyyətdə depozitlərin ödənilməsini təmin etmək üçün İdarə Heyəti və Müşahidə
Şurası banklararası və digər borc vəsaitlərinin minimum səviyyəsi üzrə və ödəmə müddəti başa
çatan vəsaitlərin minimum səviyyəsi üzrə limitlər müəyyən etməlidir. Onlar həmçinin öhdəlik
bazasının diversifikasiya riski üzrə parametrlər müəyyən edir.
ARMB minimum likvidlik səviyyəsini müəyyən etmişdir. Bundan əlavə, beynəlxalq maliyyə təşkilatları
ilə Qrup arasında bağlanmış kredit sazişlərində minimum likvidlik tələbləri nəzərdə tutulur. 29 saylı
qeyddə göstəriləndən başqa, rəhbərlik 31 dekabr 2012-ci il tarixinə Qrupun bu tələblərə riayət
etdiyini hesab edir.
Qrupun likvidlik siyasəti aşağıdakılardan ibarətdir:
Pul vəsaitlərinin hərəkətinin proqnozlaşdırılması və müxtəlif vaxt çərçivələrində likvidliyin təmin
edilməsi üçün lazımı likvid aktivlərin səviyyəsinin saxlanması;
Qrupun strateji məqsədlərinə uyğun maliyyə planının hazırlanması;
Müxtəlif maliyyələşdirmə mənbələrinin saxlanması və beləliklə, Qrupun ölkədaxili və xarici
mənbələrdən borc almaq imkanlarının artırılması;
Yüksək likvidli və yüksək keyfiyyətli aktivlərin saxlanması;
Məhsul bazasının vaxt çərçivələrində mövcud maliyyələşdirmə mənbələrinə uyğunlaşdırılması;
Yerli qanunvericilik tələblərinə uyğun olaraq likvidlik əmsallarına gündəlik monitorinq;
Aktiv və öhdəliklərin strukturunun vaxt çərçivələrində daimi monitorinqi.
Qrupda Baş Maliyyə Direktoru, Mərkəzi Xəzinədarlıq və Mühasibatlıq və büdcə proqnozlaşdırılması
Departamentlərinin aşağıdakılara cavabdehdirlər:
ARMB-nın likvidlik tələbləri, eləcə də xarici borcverənlərlə imzalanmış sazişlərdəki likvidlik ilə
bağlı xüsusi şərtlərə riayət edilməsi;
Rəhbərliyə gündəlik hesabatlar, o cümlədən əsas valyutalarda (AZN, ABŞ dolları, Avro) pul
vəsaitlərinin hərəkəti ilə bağlı proqnozların səviyyəsi, pul vəsaitlərinin mövqeləri, balansdakı
dəyişikliklər haqqında rəhbərliyə hesabatların hazırlanması;
69
Likvid aktivlərin səviyyəsinə daimi nəzarət/monitorinq;
Depozit və digər öhdəliklərin konsentrasiyaları üzrə monitorinq;
Gərgin vəziyyətlərdə likvidliyin təmin edilməsi üçün pul vəsaitlərinin ani artım üzrə planının
tərtib edilməsi.
AÖİK, Qrupun konsolidə edilmiş likvidlik mövqeyinin Mühasibatlıq və Büdcə Proqnozlaşdırılması
Departamenti tərəfindən düzgün şəkildə idarəedilməsini təmin edir. Likvidlik mövqeləri və onların
idarəedilməsi ilə bağlı qərarlar İdarə Heyəti tərəfindən qəbul olunur. Maliyyələşdirmə Planları
Müşahidə Şurası tərəfindən təsdiqlənir.
31 dekabr 2012-ci il tarixinə öhdəliklərinin diskontlaşdırılmamış ödəmə müddətlərinə görə təhlili
aşağıdakı cədvəldə göstərilir:
Tələb
edilənədək
və 1 aydan
az
1-3 ay
ərzində
3-12 ay
ərzində
12 ay -5 il
ərzində
5 ildən çox
Cəmi
Öhdəliklər
Digər banklara
ödəniləcək vəsaitlər
552,335
409,178
252,902
-
-
1,214,415
Müştəri hesabları
1,722,642
294,401
693,287
1,001,643
16,268
3,728,241
Buraxılmış borc qiymətli
kağızları
589
1,231
6,495
2,872
4,001
15,188
Borc alınmış digər
vəsaitlər
89,079
152,319
424,558
285,073
90,090
1,041,119
Digər maliyyə və sığorta
öhdəlikləri
49,007
26,164
218
1,391
5,189
81,969
Subordinasiya borcu
1,933
3,867
17,400
372,276
110,600
506,076
Kreditlərin verilməsi üzrə
öhdəliklər və istifadə
edilməmiş kredit xətləri
143,690
3,698
9,796
15,199
-
172,383
İdxal akkreditivləri
60,260
47,150
203,855
21,518
-
332,783
Verilmiş zəmanətlər
61,415
88,641
212,739
255,246
125,412
743,453
Cəmi maliyyə
öhdəlikləri üzrə
mümkün gələcək
ödənişlər
2,680,950
1,026,649
1,821,250
1,955,218
351,560
7,835,627
31 dekabr 2011-ci il tarixinə öhdəliklərinin diskontlaşdırılmamış ödəmə müddətlərinə görə təhlili
aşağıdakı cədvəldə göstərilir:
Tələb
edilənədək
və 1 aydan
az
1-3 ay
ərzində
3-12 ay
ərzində
12 ay -5 il
ərzində
5 ildən çox
Cəmi
Öhdəliklər
Digər banklara
ödəniləcək vəsaitlər
388,862
293,916
211,855
59,738
9,953
964,324
Müştəri hesabları
1,535,356
150,822
639,459
556,398
7,156
2,889,191
Buraxılmış borc qiymətli
kağızları
169
1,439
1,032
2,640
8,193
13,473
Borc alınmış digər
vəsaitlər
363,744
95,620
257,507
68,741
16,688
802,300
Digər maliyyə və sığorta
öhdəlikləri
39,384
5,136
1,099
508
-
46,127
Subordinasiya borcu
347
694
3,122
16,649
51,954
72,766
Kreditlərin verilməsi üzrə
öhdəliklər və istifadə
edilməmiş kredit xətləri
97,551
-
174
-
-
97,725
İdxal akkreditivləri
559,640
-
-
-
-
559,640
Verilmiş zəmanətlər
767,062
612
2,294
707
-
770,675
Cəmi maliyyə
öhdəlikləri üzrə
mümkün gələcək
ödənişlər
3,752,115
548,239
1,116,542
705,381
93,944
6,216,221