Beynəlxalq iqtisadi hüquq anlayışı Beynəlxalq iqtisadi hüququn nizamasalma predmeti
Beyn lxalq maliyy hüququnun prinsipl ri v m nb l ri
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 8.2. Beyn lxalq maliyy hüququnun prinsipl ri v m nb l ri
- “yumuşaq hüququ”
- 8.3. T diyy balansının tarazlaşdırılmasının beyn lxalq hüquq t nziml nm si
8.2. Beyn lxalq maliyy hüququnun prinsipl ri v m nb l ri Beyn lxalq maliyy -valyuta sistemini formalaşdıran münasib tl rin t nziml nm si beyn lxalq maliyy hüququnun prinsipl ri sasında h yata keçirilir. Beyn lxalq maliyy -valyuta münasib tl rinin beyn lxalq hüquqi t nziml nm sinin prinsipl ri kimi - maliyy sisteml rin münasib td dövl t suverenliyi; - dövl tl rin t diyy balansının b rab rliyi; - xüsusi ş xsl rin beyn lxalq valyuta bazarlarında azad iştirakı; - Beyn lxalq Valyuta Fondunun n zar ti altında seçm k azadlığı; - ticar t bazarlarında r qab t üsulu kimi devalvasiyadan istifad nin qadağan olunması; - ikit r fli öd m v hesablaşma sisteminin azad seçimi; - dövl tl rin xarici borclarını qaytarmaq öhd liyi; - kreditl rin verilm sind ayrı-seçkiliy yol verm m k; - inkişafda olan ölk l r güz ştli kreditl rin verilm si; - maliyy böhranlarına yol verm m k üçün m kdaşlıq; - maliyy böhranları zamanı iqtisadi yardım göst rilm si; - maliyy riskl rinin t minatı v s. prinsipl ri qeyd edil bil r. Maliyy sisteml rin münasib td suverenlik prinsipi Dövl tl rin iqtisadi hüquq v v zif l ri Xartiyasının 1-ci madd sind v beyn lxalq hüquqi ad tl rd öz ksini tapıb. Xartiyaya gör h r bir dövl t öz iqtisadi sistemin münasib td suverendir v buna heç bir halda müdaxil edil bilm z. Lakin dövl tl r arasında iqtisadi inteqrasiya genişl ndikc , beyn lxalq maliyy qurumlarının inkişafı, dövl tüstü hüquqi t nzimetm nin genişl nm si bu prinsipd n istisnaları da mü yy n edir. Beyn lxalq maliyy sisteminin çoxt r fli beyn lxalq hüquqi t nziml nm si kifay t q d r inkişaf etm diyin gör beyn lxalq maliyy hüququnun prinsipl ri d formalaşma m rh l sind di. Qeyd edil n problem beyn lxalq maliyy hüququnun m nb l rin d h miyy tli d r c d t sir etm kd dir. Beyn lxalq maliyy hüququnun m nb l rinin özün m xsus xüsusiyy ti kimi - beyn lxalq maliyy hüququnun sistemind universal konvension t nzimetm nin olmadığına gör bu sah nin hüquqi t nziml nm sind sas m nb kimi beyn lxalq hüquqi ad tl rin mühüm rol oynaması; - beyn lxalq maliyy münasib tl rind xüsusi ş xsl rin f al iştirakı n tic sind müvafiq hüquq sah sin transmilli hüququn h miyy tli t sir göst rm si v transmilli bank hüququnun yaranması; - beyn lxalq maliyy qurumlarının (xüsusil d , Beyn lxalq Valyuta Fondunun) q bul etdiyi “yumuşaq hüququ” normalarının universallaşması v t dric n dövl tüstü n zar t mexanizminin formalaşmasını (Beyn lxalq Valyuta Fondunun “hüququnu”) qeyd etm k olar. Beyn lxalq maliyy hüququnun m nb l ri kateqoriyasına beyn lxalq müqavil l r, beyn lxalq ad tl r, beyn lxalq maliyy institutlarının q tnam l ri, beyn lxalq m hk m v arbitrajların q rarları, transmilli bank hüququ qeyd edilm lidir. Beyn lxalq valyuta-maliyy sistemind transmilli hüquq normalarının daha geniş sistem malik olması bir sıra faktorlarla bağlıdır. Xüsus n d , maliyy hüququnun sitemind bir sıra boşluqların mövcudluğu, beyn lxalq maliyy münasib tl rinin tam m nada beyn lxalq hüquqi t nzimetm y m ruz qalmaması, çoxt r fli beyn lxalq hüquqi t nzimetm mexanizmil rinin z if inkişaf etm si transmilli hüququ qaydasının formalaşmasını ş rtl ndirmişdir. Beyn lxalq iqtisadi hüququn dig r sah l rind n beyn lxalq investisiya hüququnda olduğu kimi beyn lxalq maliyy hüququ sah sind d ikit r fli sazişl r üstünlük t şkil edir. İkit r fli müqavil l r beyn lxalq maliyy sisteminin iştirakçılarının kredit-borc, klirinq, maliyy m kdaşlığı, valyuta alqı-satqı, hesablaşma v öd m il bağlı münasib tl rini hat edir. Beyn lxalq maliyy münasib tl rinin t nziml nm sind beyn lxalq ad tl r xüsusi h miyy t k sb edir. Beyn lxalq maliyy hüququnun ad t normaları beyn lxalq maliyy sistemi iştirakçıları arasında yaranan maliyy münasib tl rini t nziml m k üçün uzun müdd t t krar olunan v m cburi xarakter daşıyan praktika kimi t zahür edir. Beyn lxalq maliyy münasib tl rini t nzim ed n norma yaradıcılığı prosesind beyn lxalq t şkilatlar h miyy tli rol oynayır. Beyn lxalq hüquq institutları beyn lxalq maliyy hüququnun ad tl rinin sisteml şdirilm si, m c ll l şdirilm siüçün bir sıra aktlar q bul etmişl r. Beyn lxalq maliyy hüququnun publik ş xsl ri olan dövl tl rin beyn lxalq maliyy hüquq subyektliyi universal xarakter daşıyır. Lakin bütövlükd beyn lxalq iqtisadi sferada olduğu kimi dövl tl rin beyn lxalq maliyy sistemind ki mövqeyind d h m de fakto, h m d de jure qeyri-b rab rlik mövcuddu. Bu qeyri- b rab rlik özünü dövl tl rin t diyy balanslarının f rqli v ziyy tind , dövl tl rin beyn lxalq maliyy t şkilatlarında s sverm imkanlarının h min t şkilatların nizamnam kapitalındakı kvotalarında t zahür edir. Y ni iqdisadi imkanları geniş olan dövl tl rin müvafiq t şkilatlarda s sl rinin daha çox olması onlara imkan verir ki, t şkilatın f aliyy tin h lledici t sir göst rsinl r. Bu da qeyri-formal b rab rliyi r smil şdirir. Dövl tl rl yanaşı beyn lxalq maliyy t şkilatları (Beyn lxalq Valyuta Fondu, Beyn lxalq Yenid nqurma v İnkişaf Bankı v s.), h mçinin xüsusi ş xsl r d beyn lxalq maliyy münasib tl rinin t nziml nm sind iştirak edirl r. İqtisadi inteqrasiyanın sür tl inkişaf etdiyi dövrd dövl tl r beyn lxalq maliyy münasib tl rinin h yata keçirilm sind xüsusi ş xsl rin f aliyy tini t şviq edirl r. Xüsusi ş xsl rin iştirak etdiyi xüsusi hüquq münasib tl ri bir çox hallarda öz inkişafına v h cmin gör publik s viyy y yüks lir. Beyn lxalq maliyy münasib tl rind iştirak ed n xüsusi qurumlar kimi - beyn lxalq banklar, bank birlikl ri (sindikatlar); - beyn lxalq birjalar; - beyn lxalq fondlar; - azad valyuta- maliyy zonaları; -beyn lxalq maliyy - kredit t şkilatları çıxış edirl r. 8.3. T diyy balansının tarazlaşdırılmasının beyn lxalq hüquq t nziml nm si Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|