Beyrut’ta bir ermeni mahallesinde geziNTİ Ünal kalayci
Yüklə 39,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
| BEYRUT’TA BİR ERMENİ MAHALLESİNDE GEZİNTİ
Ermenistan dışında Fransa, Rusya, Amerika ve Lübnan’da yaşayan Ermeni toplulukları var. Yıllardır nüfus sayımı yapılmadığı için Lübnan’daki Ermeni nüfusunun gerçek sayısı bilinmiyor fakat bizzat Beyrut’ta yaşayan Ermeniler, 150 bin ile 200 bin arasında olduğunu söylüyorlar. Bana öyle geliyor ki Ermeniler, Lübnan’da nüfuslarının üzerinde bir etki meydana getirmişler. Bu intiba sebebiyle olsa gerek, buraya gelmeden önce de nüfuslarının daha fazla olduğunu düşünüyordum. Bizzat Ermenilerin ifadesine bakılırsa, nüfuslarında azalma olmuş. Zira Lübnan’da uzun yıllar devam eden iç savaş döneminde diğer Lübnanlılar gibi Ermeniler de farklı ülkelere göç etmişler. Lübnan’da ciddî bir Ermeni varlığı mevcut. Bunlar yoğun olarak Beyrut’ta Antalyas, Dahye, Burc Hamud ve Eşrefiye mahallelerinde yaşıyorlar. Bir gün Ermeni bir tanıdıkla Burca Hamud’a gitmeye karar verdik. Beyrut’un merkezine Beyrut diyorlar. Sonradan oluşan Beyrut’a bitişik mahalleleri ise adlarıyla anıyorlar. Merkez Beyrut’tan bir taksiye bindik. Eşrefiye Mahallesi’nden çıkınca merkez Beyrut’tan da çıkmış olduk. Şimdi Burc Hamud Mahallesi başlamış oldu. Sahil yolunda müsait bir yerde taksiden inip yürümeye başladık. Burc Hamud Mahallesi, enine ve uzununa iki kilometrelik bir alana yayılmış. Burada yaşayanların çoğunu Ermeniler teşkil ediyor. Mahallenin ana caddesi Araks adını taşıyor. Bu isim bize biraz tanıdık geliyor! Önce Türkiye ile Ermenistan sınırını çizen, sonra da iki Azerbaycan’ı ayıran ünlü Aras Nehri’ne Ermeniler Araks diyorlar. Bu ana caddeye paralel sağdaki caddeye geçtik. Ermeni arkadaşım, bu caddenin de Maraş Caddesi olduğunu söyledi. Buraya gelen Ermeniler geldikleri şehirlerin adını caddelere vermişler. Diğer bir caddeye de Sis adını vermişler. Bilindiği gibi Sis, bizim Adana’nın Kozan ilçesinin eski adıdır. Yine bunun gibi Saimbeyli’nin eski adı olan Haçin de burada bir diğer caddenin adıdır. Maraş Caddesi’nde yürürken daha önce Antalyas’tan minibüsle geçerken binaların duvarlarında gördüğüm yazılar gibi Türkler hakkında yazılar vardı. Arkadaşım benim o yazıları görmemi istememiş olmalı ki “Gel gel!” diye seslenerek adımladı. Ben durdum ve yazıların olduğu binaya biraz daha yaklaşarak bu yazıları okuyup fotoğraf çektim. Yazıların bir kısmının üzeri karalanmıştı. Demek ki birileri yazıyor, birileri bunların yazılmasını istemiyor, karalıyor. Ben duraklayınca çaresiz arkadaşım da geldi. Mahcup bir halde “Çocukça işler işte!” dedi. Onun böyle demesine sevindim. Sonra ilginç bir bilgi verdi. Yazıların bulunduğu bina Burc Hamud’a yerleşen Ermenilerin ilk yaptığı binaymış. Sembolik değeri varmış. İçinde kalan var mı yok mu o da bilmediğini söyledi. Yazılar o binanın birinci katının duvarındaydı. Yürümeye devam ettik. Biraz ileride solda “Tembelyan” tabelasını gördüm. Ermenilerin büyük çoğunluğu sonuna Farsça kökenli
oğlu anlamındaki +(y)an ekini alarak Türkçe soyadı kullanıyorlar. İşyerlerinin bir kısmı da soyadları ile açılmış. Arkadaşım ilginç Ermeni soyadlarını saymaya başladı: Dişçekenyan, Dingilyan, Kantarcıyan… Ermeniler Türkçe soyadlarını terk etmemişler, bu adlara bir anlamda sahip çıkmışlar. Hatta bir başkası anlattı. Taşnak Partisi kendi bünyesinde Türkçe dersleri veriyormuş. Bunu anlatan arkadaş, yurt dışında Millî Eğitim
Bakanlığı’nın öğretmenleri ve Yunus Emre Kültür Merkezi gibi devlet kuruluşları Türkçe kursları verdiği gibi bir de Taşnak Partisi Türkçe öğretiyor diye espri yapmıştı. Taşnak Partisi bu konuda gelen eleştirilere “Mücadele ettiğin kişilerin dilini bilmek gerek!” diye cevap veriyormuşlar. Amaç nedir bilemem ama Ermenilerin Türkçe bilmeleri onların cesaretle Türkiye’ye gelip gitmelerine vesile oluyor. Bu da onların Türkiye’ye olan ön yargılarını değiştiriyor diye düşünmekteyim. Az ileride sağda Arapça “Efran Maraş” yazıyor. Efran, fırın kelimesinin çoğulu. Yani “Maraş Fırınları” tabelası. Burada bu tarz fırınlar çok yaygın. Beyrut’ta Lahmacun, cibni (peynirli anlamında, peynirli pideye benziyor) hudra (sebzeli pide gibi), zahter (zahterli), vb. tarzda hazır yiyecekler yaygın. Biraz ilerleyince sağda Maraş sucuğu satan dükkâna vardık. Burada kendimi sanki Maraş kapalı 27 Bahar 2016 Bizim AHISKA çarşısında hissettim. Farklı kaplarda sucuklar vardı. O arada dükkânın sahibi bizimle Türkçe konuşmaya başladı. “Hoş geldiniz!” dedi. Sucuklardan bir kaptakilerin Maraş’tan geldiğini, diğer kaptakilerin Ermenistan’dan, bir diğerinin Karabağ’dan geldiğini söyledi. Sık sık Türkiye’ye gittiğini hatta bazı baharatların toptancılığını yaptığını anlattı. Güler
yüzle muhabbetten sonra yolumuza devam ettik. Arkadaşım elbise
mağazalarını göstererek, “Burada Türk markalarını çokça görebilirsin.” dedi. Hakikaten öyleydi. Çocuk giyiminden bay, bayan giyimine kadar çoğu marka Türk markasıydı. Ermeni tüccarlar dil bilmenin avantajını da kullanarak Türkiye ile iyi ilişkiler kurmuşlar. Hatta Burc Hamud’da kıyafet ücretlerinin Beyrut’un diğer semtlerine göre daha uygun olduğu söyleniyor. Yönümüzü Eşrefiye’ye dönüp denizi sağımıza alarak arka caddelere yürüdük. “Badger” tabelası bulunan yeni boyalı iki katlı bir evin zilini çaldık. İçeriye girdiğimizde buranın küçük bir konaktan bir restoran ve sergi evine dönüştürüldüğünü gördüm. Arpi adlı iç mimar bayan burayı yıkık dökük bir haldeyken almış. Şimdi burası gayri resmi Ermeni Kültür Merkezi gibi çalışıyor. Duvarlardaki el işi halılar ilgimi çekti. Sonra her duvarda “nar” resimleri vardı. Arkadaşım narın Ermenistan’ın sembollerinden olduğunu söyledi. Ardından ömrümde ilk defa yediğim iki yemek ve bizim mantının farklı bir şekli geldi. Mantının ağzı açık, adeta minik bir bardak gibi yapılan hamurun içi etle doldurulmuş; yanında salçası ve yoğurt geldi. Adına “mantı” diyorlar. Yemek adları aynı: Sarma, dolma, kebap… Bu mekân arkadaşımın aile dostlarından birine aitmiş. Buranın sahibi Arpi, mimarlığının yanında müthiş yemekler yapan biri. Bu mekânda masaya gelen soda beni çok farklı düşüncelere saldı. Arkadaşım sodanın Ermenistan’da imal edildiğini söyledi. Markanın adı “Jermuk” idi. Küçükken Gürcistan sınırındaki yaylamızda sıcak su çıkan bir yer vardı. Yaşlı kadınlar oraya giderlerdi. Buraya “çermik/çermük” derlerdi. Zaman zaman hayallerimde o yerde “çermik” adında bir kaplıca kurardım… Çermik adını mahalli bir kelime sanırdım. Sonradan araştırdım kelimenin kökeniyle ilgili farklı görüşler var: Arapça, Ermenice, Farsça diyenler var. Yemekten sonra sergi salonu olarak kullandıkları karşı kısma geçtik. Burada 100 yıl önce Maraş’ta örülmüş masa örtülerinden tutun da kataloglara, fotoğraflara kadar neler yok ki! Bunların pek çoğu da el işi ürünler. Mekândan çıkarken arkadaşım ile Arpi arasındaki muhabbet dikkatimi çekti. Arpi ücret almak istemedi, arkadaşım “Rehin, rehin!” diyordu. Rehin demek ben ne dersem o olur, ücret alacaksın demekmiş. Eşrefiye’ye doğru yürümeye karar verdik. Eşrefiye’ye ile Burc Hamud arasında bir köprü üzerinde eski tren raylarına rastladık. Merak ettim, dolanıp tren raylarının yanına vardık. Bunlar, Osmanlı’nın hatıralarıydı. Ecdat yirminci yüzyılın başında müthiş bir proje yapmış. Hicaz demir yolu, 1908’de tamamlanmış ve 1918 yılına kadar, yani Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar 10 yıl hizmet vermiş. Bizim bu topraklardan çekilmemizden sonra sahipsiz, garip kalmış… İstanbul, İzmit, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Afyon, Konya, Karaman, Ulukışla, Adana, Osmaniye, İslâhiye, Halep, Hama, Humus, Şam, Der’a, Amman, Maan, Müdevvere, Tebük ve Medine ana güzergâhının yanında Humus-Şam arasından Beyrut’a da bir tren yolu, Der’a’dan Hayfa’ya bir bağlantı tren yolu yapılmış. Toplam 2241 km uzunluğundaki bu hat şimdi atıl bir hâlde duruyor. *
yöneten Fransa da Beyrut’tan Trablus’a tren yolunu uzatmış. 70-80 km’lik kısa bir mesafe. Beyrut- Trablus arası bu hat Lübnan’daki iç savaşa kadar kullanılıyormuş. Şimdi ise kaderine terk edilmiş... Bu arada bir hususa dikkat çekmek isterim. Birincisi tren yolunun yazıyla alâkası. Atalarımız, “Zenginliğin de fakirliğin de kokusu kırk yıl çıkmaz.” demişler. Osmanlı’nın kokusu, aradan onca yıl geçmesine rağmen çıkmamış. Biz ecdadımızın o huzur ve kardeşlik kokan bu demir yolu gibi projeleriyle buralarda olmalıyız. Belki de ilk proje kaderine terk edilen bu tren yolu ihya edilmeli. Sonra da bunun gibi büyük projelerle bölge halkını bize yaklaştıracak projeler yapmalıyız. Amerika, Fransa, İran burada, biz neden olmayalım ki… Şahsen konuştuğum Ermeniler, Türkiye’ye ve Türkiye ile ilişkilere pozitif bakıyorlar. Bizler kişisel olarak köprüler kurmalı, Anadolu’ya adım atan ecdadımız gibi fert fert yeniden gönüllere girmeliyiz. Ermeni siyasetçilerine değil de bizzat halka hitap eden işler yapmalıyız. Ön yargıları gidermeli ve geleceği yeniden tanzim etmeliyiz, diye düşünüyorum. * Not: Biz bu yazıyı kaleme aldıktan sonra Anadolu Ajansı çıkışlı bir haberde Hicaz demir yolunun, Türkiye’nin de desteğiyle re- store edileceğine dair bir haber çıktı. Bu haberde, Ürdünlü yet- kililerin bu hususta Türk yetkililerle görüşmeler yaptığından bahisle, “Hicaz, Orta Doğu’daki en eski demir yolu ve hâlâ kullanılmaktadır. Yalnız son olaylar yüzünden Suriye hattı çalışmamaktadır.” denilmektedir. ÜK. Bizim AHISKA 28 Bahar 2016 Yüklə 39,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|