Безымянный-1
Yüklə 178,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
və azadlıqlarının pozulmasına görə məhz Ermənistan Respublikası məsuliyyət daşıyır. Beləliklə, oxucuların diqqətinə təqdim olunan tədqiqatın aktuallığını şərtləndirən amilləri aşağıdakı kimi təsnifləşdirmək olar: - Avropa Şurasının üzvü olan və Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasını ratifikasiya etmiş Azərbaycan Respublikasının Avropa Məhkəməsinin yurisdik - siyasını tanıması nəticəsində Azərbaycan dövlətinin yurisdiksiyası altında olan hər bir şəxsin (o cümlədən də hüquqi şəxslərin) Konvensiyada və Azərbaycan tərəfindən ratifikasiya edilmiş əlavə Protokollarda təsbit edilmiş hüquq və azadlıq- ların pozulduğu halda müvafiq şərtlərə əməl etdikdən sonra Avropa Məhkəməsinə müraciət etmə hüququnun yaranması ilə əlaqədar bu Məhkəmə orqanının fəaliy - yə tinin aktuallıq kəsb etməsi; - Avropa Məhkəməsinin yurisdiksiyasının (xüsusilə də zamana görə yuris - diksiyasının) tədqiq edilməsinin Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü nəti - cəsində Ermənistandan deportasiya edilmiş, həmçinin torpaqların işğalı ilə bağlı məcburi köçkünə çevrilmiş şəxslərin onlara münasibətdə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının bir sıra müddəalarının, xüsusilə də 1 saylı Protokolun 1-ci mad- dəsinin pozulması ilə bağlı Avropa Məhkəməsinə müraciət edilməsi baxımından əhə miyyəti; - Azərbaycana qarşı Avropa Məhkəməsi onlarla qərar çıxarmışdır. Yəni Azərbaycan Avropa Məhkəməsində artıq bir neçə dəfə tərəf kimi iştirak etmiş və etməkdədir. Hal-hazırda bir neçə iş kommunikasiya mərhələsindədir. Hər il Azər - baycandan Avropa Məhkəməsinə yüzlərlə şikayət daxil olur. Yəni Azərbaycan- Avropa Məhkəməsi münasibətləri getdikcə genişlənir. Bu baxımdan da Avropa Məhkəməsinin fəaliyyətinin araşdırılması xüsusi aktuallıq və əhəmiyyət kəsb edir; - Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Azərbaycan Respublikasında məhkəmə sisteminin müasirləşdirilməsi və «Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına dəyişikliklər və əlavələr edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə» 19 yanvar 2006-cı il tarixli Fərmanında, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 28 dekabr 2006-cı il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Respublikasında İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Milli Fəaliyyət Planı»nda, həmçinin «Ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı «İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında» Avropa Konvensiyası müddəa la rının və İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin presedentlərinin tətbiqi haqqında» Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 30 mart 2006-cı il tarixli qərarında məhkəmələrə tövsiyə edilir ki, ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının müddəalarını və Avropa Məhkə mə sinin presedentlərini nəzərə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 25 alsınlar. Bütün bunlar Avropa Məhkəməsinin fəaliyyətinin, xüsusilə də onun yurisdiksiyasının tədqiq edilməsini zəruri edir. Bu deyilənlər də tədqiqat işinin aktuallığını şərtləndirir; - Avropa Məhkəməsinin qərarlarının milli qanunvericiliyin inkişafına, onun təkmilləşdirilməsinə mühüm təsiri vardır. Bəzi hallarda Məhkəmənin qərarları yeni qanunvericilik aktlarının qəbuluna, cari qanunvericiliyə müəyyən əlavə və dəyişikliklərin edilməsinə, həmçinin milli məhkəmə praktikasının təkmilləşdiril- məsinə səbəb olur. Nəhayət, ötən il Azərbaycanın Avropa Şurasına üzv qəbul olunmasının 10 illiyi qeyd olunmuş, bu il isə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının Azərbay - cana münasibətdə qüvvəyə minməsinin 10-cu ildönümüdür. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin tədqiqinə həsr olunan bu əsərin oxucuların diqqətinə məhz yuxarıda qeyd olunan əlamətdar tarixi hadisələr, xüsu - si lə də Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının Azərbaycana münasibətdə qüv - və yə minməsinin 10 illiyinin qeyd edildiyi dövrdə təqdim edilməsi onun əhəmiy - yətini bir qədər də artırmış olur. Müəllif bu kitaba ön sözləri yazan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin sədri (19.01.2007-03.11.2011), professor J.-P. Kostaya və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi yanında Azərbaycan Respublikasının səlahiyyətli nümayəndəsi Ç.Əsgərova, həmçinin dəyərli elmi məsləhətlərinə görə Azərbaycan Respub li ka - sının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) professor E.Süleymanovaya, hüquq elmləri doktoru, professor R.Valeyevə, hüquq elmləri doktoru, professor L.Hüseynova, hüquq elmləri doktoru, professor Ə.Əliyevə, hüquq elmləri doktoru, professor R.Məmmədova, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru V.İbayevə dərin təşəkkürünü bildirir. Zaur Əliyev 26 I F Ə S İ L AVROPA İNSAN HÜQUQLARI MƏHKƏMƏSİ - İNSAN HÜQUQLARININ MÜDAFİƏSİ SAHƏSİNDƏ İXTİSASLAŞDIRILMIŞ BEYNƏLXALQ MƏHKƏMƏ ORQANI KİMİ 1.1. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin beynəlxalq hüquqi statusu XX əsrin II yarısında, əsasən də II Dünya müharibəsindən sonra demokratik rejimli bir çox ölkələrdə, xüsusilə də Avropa dövlətlərində insan hüquqlarının beynəlxalq hüquqi müdafiəsi sahəsində bir sıra mühüm addımlar atıldı (138, 1). İlk növbədə müharibənin və faşizmin ağır nəticələrindən sonra tam şəkildə aydın oldu ki, insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində yalnız dövlətdaxili mexanizmlər yetərli deyildir (65, 7). İnsan hüquqlarının universal səviyyədə müdafiəsi ideyası ilk dəfə olaraq BMT Nizamnaməsində öz əksini tapmışdır. Nizamnamədə «irqinə, cinsinə, dilinə və ya dini mənsubiyyətinə fərq qoyulmadan bütün insanların əsas hüquq və azadlıqlarına hörmətin dəstəklənməsi və həvəsləndirilməsi» BMT-nin əsas məqsədlərindən biri kimi bəyan edilir (1-ci maddə). Nizamnamənin 55-ci maddəsinə əsasən, dövlətlər irqinə, cinsinə, dilinə və ya dini mənsubiyyətinə fərq qoyulmadan bütün insanların əsas hüquq və azadlıqlarına hamılıqla hörmət edilməsinə və riayət edilməsinə dəstək verirlər. Təşkilatın bütün üzvləri öz üzərlərinə öhdəlik götürürlər ki, 55-ci maddədə göstərilmiş məqsədlərə nail olmaq üçün Təşkilatla əməkdaşlıqda birgə və müstəqil hərəkət etsinlər (56-cı maddə) (19, 173). Lakin qeyd etmək lazımdır ki, BMT Nizamnaməsində insan hüquqları və əsas azadlıqları sadalanmır. Bir növ bu boşluğu doldurmaq üçün 10 dekabr 1948- ci ildə BMT Baş Assambleyasının 217 (III) saylı qətnaməsi ilə Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi qəbul edildi. 30 maddədən ibarət olan bu sənəddə bir sıra vətəndaş və siyasi hüquqlar, həmçinin iqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar təsbit olunmuşdur. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, II Dünya müharibəsindən sonra Qərbi Avropa dövlətləri öz gələcəklərini iqtisadi və siyasi inteqrasiyada görürdülər. Təsadüfi deyildir ki, müharibədən sonra müasir həyatın müxtəlif sahələrində əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə yönələn beynəlxalq təşkilatların regional sistemi ilk əvvəl Qərbi Avropada yaranmışdır (57, 20). Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 27 Yüklə 178,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|