Безымянный-1
Yüklə 178,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
Avropa regionunda ən qocaman beynəlxalq təşkilat Avropa Şurasıdır. Bəzən bu təşkilatın yaranmasını İngiltərə hərbi kabinetinin başçısı Uinston Çerçilin 1942- ci ilin oktyabr ayında verdiyi bəyanatla əlaqələndirirlər. Bəyanatda deyilirdi: «Mən millətlər arasında sədləri əhəmiyyətli dərəcədə aradan qaldıran, maneəsiz hərəkət üçün imkan yaradacaq Avropa Birləşmiş Ştatlarının yaradılmasını gözləyirəm» (28, 8). U.Çerçil tərəfindən irəli sürülmüş bu ideyalar Avropada geniş əks-səda doğurdu. 1949-cu ilin yanvarında Avropanın birləşdirilməsi üzrə Beynəlxalq Komitənin iclasında «Avropa Şurası» adlı regional təşkilatın yaradılması qərara alındı. 1949-cu il may ayının 5-də Belçika, Danimarka, Fransa, İrlandiya, İtaliya, Lüksemburq, Niderland, Norveç, İsveç və Böyük Britaniyanın xarici işlər nazirləri Avropa Şurasının Nizamnaməsini imzaladılar. Nizamnamə 3 avqust 1949-cu ildə qüvvəyə mindi. 12 iyul 1949-cu ildə Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsinə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının və Avropa Məhkəməsinin Statutunun layihələri təqdim edildi. Lakin buna baxmayaraq, Komitənin 9 avqust 1949-cu il tarixdə keçirilən birinci sessiyasında yeddi səs lehinə, dörd əleyhinə və bir səs bitərəf olmaqla «İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müəyyən edilməsi, müdafiəsi və inkişafı» adlı bəndin Şuranın Məşvərətçi Assambleyasının birinci yığıncağının gündəliyindən çıxarılması qərara alındı. Fransa, Norveç və İsveçdən olan nüma - yəndələr gündəliyə insan hüquqları ilə bağlı bəndin daxil edilməsinin əleyhinə çıxırdılar və bunu onunla əsaslandırırdılar ki, Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin qəbulu zamanı bu məsələ BMT-də ətraflı müzakirə olunub və bunun yenidən gündəmə qayıtmasına ehtiyac yoxdur. Lakin Nazirlər Komitəsinin qərarına baxmayaraq, Məşvərətçi Assambleyanın bir çox nümayəndələri Avropa üçün insan hüquqlarına dair konvensiyanın hazırlanmasına böyük maraq göstərirdilər. Bəzi nümayəndələr Avropada insan hüquqları sahəsində görülən işin, bu sahədə BMT çərçivəsində görülən işi təkrarlayacağı haqqında fikirləri qətiyyətlə inkar edirdilər. Onlar fikirlərini belə əsaslandırırdılar: «İnsan hüquq- ları ilə bağlı məsələnin BMT-də uzun müddət müzakirə olunmasına baxmayaraq, bu sahədə dəqiq bir mexanizm hələ də hazırlanmayıb. Ümumdünya İnsan Hüquq- ları Bəyannaməsinin zəif cəhəti onun hüquqi baxımdan qeyri-məcburi olmasıdır. İnsan hüquqları ilə bağlı məsələnin Avropa müstəvisində müzakirəsi isə, BMT-dən fərqli olaraq, hüquqi cəhətdən məcburi olan bir sənədin hazırlanmasına imkan verir» (65, 23). 12 avqust 1949-cu ildə Nazirlər Komitəsi insan hüquqları ilə bağlı məsələnin Məşvərətçi Assambleyanın gündəliyinə daxil edilməsinə razılıq verdi. 13 avqust 1949-cu ildə Assambleyanın müzakirəsinə aşağıdakı bəndin daxil edilməsi təklif edildi: «Assambleya Şuranın üzvlərinə Nizamnamənin I maddəsin- də təsbit edilmiş məqsədlərə nail olmaq üçün tövsiyə edir ki, əsas insan hüquq və Zaur Əliyev 28 azadlıqlarına hörmət edilməsinin təmini üçün kollektiv məsuliyyət prinsipini tanı- sınlar və bunun üçün müvafiq konvensiya qəbul edib öz üzərlərinə aşağıdakı öhdəlikləri götürsünlər: a) konvensiyanın imzalanmasına qədər müvafiq dövlətlərdə mövcud olan və konstitusiya və digər normativ-hüquqi aktlarla təmin edilən əsas insan hüquq və azadlıqlarının toxunulmazlığına təminat verilməsi; b) konvensiyanın müddəalarına əməl edilməsini təmin etmək üçün Avropa İnsan Hüquqları Komissiyasının və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin yara - dılması» (65, 23). Beləliklə, uzun müzakirələrdən sonra Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının layihəsinin Məşvərətçi Assambleyanın hüquq komitə sinə göndərilməsi qərara alındı. Sonradan, həmin gün (19 avqust, 1949-cu il) «Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının pozitiv hüququn tərkib hissəsinə çevrildiyi gün» kimi dəyərləndirildi (172, 3). 27 avqust 1949-cu ildə hüquq komitəsi yekdilliklə müəyyən etdi ki, «baxmayaraq ki, hər bir dövlətin öz ərazi hüdudlarında insan hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı müvafiq normalar müəyyən etmək hüququ vardır, lakin bu hüquqların kollektiv təminatı imkan verir ki, bu normalar və onların tətbiqi sivil millətlər tərəfindən tanınmış hüququn ümumi prinsiplərinə müvafiq olsun». Hüquq komitəsi tərəfindən təklif edilən konvensiya layihəsində on iki əsas insan hüquq və azadlıqları sadalanırdı, həmçinin insan hüquqları üzrə Avropa Komissiyasının və Məhkəməsinin yaradılması, ayrı-ayrı şəxslərin və dövlətlərin şikayət ərizəsi ilə Komissiyaya müraciət etmək hüququ və Komissiyanın və ayrı- ayrı dövlətlərin işi Məhkəməyə verə bilməsi nəzərdə tutulurdu. Lakin Komis- siyanın və Məhkəmənin yaradılması təklifi hamı tərəfindən dəstəklənmədi. 6 sentyabr 1949-cu ildə Fransa və Böyük Britaniyadan olan nümayəndələr hüquq komitəsinin Məhkəmənin yaradılması haqqında tövsiyəsini rədd etmək təklifi ilə çıxış etdilər. Onlar əsasən ayrı-ayrı şəxslərə müvafiq dövlətə qarşı şikayət ərizəsi ilə çıxış etmək hüququnun verilməsinin əleyhinə çıxırdılar və bunun dövlətlərin suverenliyinin alçaldılmasına gətirib çıxaracağını bildirirdilər. Lakin, bununla bərabər bir çox nümayəndələr, Məhkəmənin yaradılmasının vacibliyini vurğu - layırdılar. İki günlük gərgin müzakirələrdən sonra, 8 sentyabr 1949-cu ildə Fransa və Böyük Britaniyadan olan nümayəndələr tərəfindən irəli sürülən, Məhkəmənin yaradılmasını istisna edən Konvensiyaya düzəliş rədd edildi. Elə həmin gün Məşvərətçi Assambleya 64 səs lehinə, 1 əleyhinə, 21 səs bitərəf olmaqla hüquq komi təsinin məruzəsini bəyəndi, ona bir sıra düzəlişlər edildi, Məhkəmənin və Komissiyanın yaradılması, həmçinin ayrı-ayrı şəxslərin şikayət ərizəsi ilə çıxış etmək hüququnun möhkəmləndirilməsi tövsiyə olundu. Sonra Assambleya tərə - findən təsdiq edilmiş Konvensiya layihəsi Nazirlər Komitəsinə verildi. 1 aprel 1950-ci ildə Nazirlər Komitəsi, üzv-dövlətlərin Hökumətlərinin yüksək vəzifəli Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 29 Yüklə 178,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|