146
BEŞİNCİ HİSSƏ
lə aparılmışdı – jiroskopların bloklarının yanına qoruyucu qoyulur. Və
yenə də razılaşdırılmış startdan 15 dəqiqə əvvəl jiroskoplar blokdan
çıxarılaraq azad buraxıldı. Mexanizmlərin tədqiqat masalarına yaxşı-
ca bərkidilməsinə baxmayaraq, jiroskopların oxunun tədricən hərəkət
etməsi nəzərə çarpdı. Və budur, “Cənablar, axı Yer kürəsi fırlanır”. Ji-
roskop Yer kürəsindəki nöqtələrə nisbətən deyil, məkandakı nöqtələrə
əsaslanaraq, öz oxlarının vəziyyətini müəyyən edir. Yer kürəsinin öz
oxu ətrafında fırlanmasının nəticəsində işəsalma sisteminin yerləşmə
məkanının bucaq yayınması baş vermişdi. Jiroskop bu vəziyyəti rake-
tin əyilməsi nəticəsində yıxılma təhlükəsi kimi “təfsir etmişdi”. Dəyər
7 dərəcəyə çatanda, qısaqapanma baş verir və mühərrikin odlayıcısına
cərəyan gəlir. Bu səhv bir neçə insan həyatına son qoydu.
Rabitənin əhatə dairəsinin xaricindəyik, radiosakitlik adlanan zo-
nada. Qurğuların texniki vəziyyətini və gəminin germetikliyini yox-
ladıq. Bir neçə dəqiqədən sonra ekvatoru keçəcəyik. Bu cür təcrübə
həyatımda ilk dəfədir. Pyotrdan, dənizkənarında böyümüş adamlarda
olduğu kimi, hər hansı sürpriz gözləyirəm. Amma heç nə, o, sadəcə
orbital stansiyaya qoşulma aqreqatının saz olmasının test edilməsi və
orbitin yüksəldilmə və korreksiya manevri üçün məlumatların hazır-
lanmasını xahiş edir. İllüminatoru bağlayan yapışqanla birləşmiş ba-
laca pərdəni açıram. Üfüqün daha da işıqlandığını görürəm. Heç 33
dəqiqə çəkməyən kosmik gecə sona çatır. Günəşə doğru uçuruq. Yer
kürəsinin əyriliyi qırmızı xətlə və üzərindəki maviliklə aydın sezilir.
Orbital sürətə görə görüntü dəyişir. Sanki rəssamın fırçası altında üfüq
işıq saçır, rənglər çoxalır, onların intensivliyi artır. İlk kosmik sübh
daha zəngin rəng və forma dəstini mənə göstərir. Günəşi görəcəyimi
fikirləşdiyim yer tünd qırmızı və bənövşəyi rənglər saçır. Geniş açılmış
bəbəklərlə Günəşin sankı diametrinin yarısı boyda güzgüdəki əksinin
çıxmasını görürəm, lakin o, bir azdan yenə üfüqdə itir. Faktiki olaraq
Günəş üfüqün arxasındadır, refraksiya - şüanın atmosferdə sınması
sayəsində peyda oldu. Bu zaman üfüqdən birdən-birə sanki nəhəng
alov saçır və bütün rəng çalarlarının əhatəsində şar kimi çıxır. Günəş
yuxarı qalxdıqca balacalaşır, qırmızılığını itirir. Qızılı rəngi hopdurur,
rəngi açılır. Kabinə işıqlanır, hətta gözlərimiz ağrımağa başlayır, işıq-
landırmanı söndürürük.
Günəşin çıxma prosesi valeh edir. Qeyri-adi və fantastikdir, dün-
yaya yeniliyin gəlməsi ilə assosiasiya olunur. Bu təzahürü gün ərzində
on səkkiz dəfə görmək imkanı da qeyri-adidir. Həmin təəssüratlar çə-
kisizlik hissini və böyük sürətin anlamını zənginləşdirir. Orbitin işıqlı
tərəfinə keçdik, Yer kürəsində isə gecə vaxtı idi. Günəş yer kürəsini təd-
ricən işıqlandıraraq yavaş-yavaş qalxırdı. Qaranlıq itdi, bozluq ağardı,
147
GERÇƏK, YOXSA YUXU
buludların ağlığı və planet səthinin maviliyi peyda oldu, bizsə bu qey-
ri-adi, heyranedici görüntülərdən həzz alırdıq. Tanımadığım başqa bir
ölçüyə düşdüm. Beynimin külli miqdarda təzahürləri yadda saxlaya
biləcəyinə şübhə edirdim. Bəlkə onları şərh edib unudacaqdır.
Terminator altımızdadır – Günəşlə birgə hərəkət edən gecə ilə gün-
düzün sərhədi. Tezliklə Yer kürəsi tamamilə işıqlandı. Mavi-lacivərd
okeanın üzərindən uçuruq, çoxlu böyük və balaca adaları sezirəm. On-
lardan bəziləri solğun yaşıl şəfəqlə əhatə edilib. Bu, Samoa və Kuk ada-
larıdır. Burada bir neçə il əvvəl Leonid Teliqa öz yaxtasında böyük çə-
tinliklə və təkbaşına okeanla mübarizə aparırdı. Buludları seyr edirəm,
fərqli fiqurlarda, bir-birinə birləşmiş, toplu mozaika yaradan buludlar.
Bir baxışla atmosfer təzyiqinə aid olan spiralvarı sistemləri görürəm.
Ağlığı görürəm, lakin aydın konturlarla və başqa, sanki tanış formalar-
da. Xəritəyə baxıram və növbəti kəşfi edirəm. Bu, Cənubi Amerikadır,
Horn burnu və Odlu Torpaqdır. Bir az cənub tərəfdə - Antarktida. Bü-
tövlüklə ağdır, çünki orada, cənubda qış ağalıq edir. Ağ – qar demək-
dir, özüm üçün aydınlaşdırıram. Heyrətamizdir! Orbitin cənubunda,
ən uzaqda yerləşən nöqtəni keçdik. Şimal-şərq tərəfə istiqamət götürü-
rük. Cənubi Amerikanın sahili boyu cənubi Atlantik okeanını keçirik.
Pataqoniyanın rəngarəng sahilinə tamaşa edirəm. Şimal tərəfə getdik-
cə ağ rəng bozarır və qar daha da azalır. Okean boz – sarı-yaşıl rən-
gini itirərək, daha canlı rənglərə keçir. Körfəzin xarakterik formasını
müəyyən edirəm və başa düşürəm ki, oralarda hardasa Buenos-Ayres
yerləşir. Qonşu Montevideo buludlardan azaddır. İki dəqiqədən sonra
Rio de Janeyro görünür, artıq burada gur bitkilərin yaşıllığı görünür.
Gözüm okeanın dəyişkən çalarlarına sevinir, ekvatorun yaxınlığında
sarı-yaşıl rəngi seçirəm. Ekvatoru 51,6° bucaq altında keçirik, çünki or-
bitin əyilməsi belədir.
Çağırış siqnalı həmin valehedici hissləri yarımçıq qoyur. Əlaqə se-
ansı yaratmaq vaxtıdır. Qvineya körfəzinə çatırıq, onun sularında KVK
kriptonimli (Kosmonavt Vladimir Komarov) qoruyucu gəmi növbə çə-
kir. Gəmi retranslyator xidmətini yerinə yetirir. Bu cür altı gəmi var,
onlar Kubanın sahili yaxınlığında, Meksika Körfəzində, Braziliyanın
sahili yaxınlığında, Biskay Körfəzində və Yapon dənizində növbə çə-
kirlər. Klimuk Moskvanın yaxınlığında yerləşən UİM-lə əlaqə yara-
dır. Bizi ürəkdən salamlayırlar. Çoxlu təbriklər qəbul edirik. Məncə,
Polşada insanlar sevinirlər və fəxr edirlər. Bizsə özümüzü yaxşı hiss
etdiyimizi əminliklə bildiririk. Kosmik gəminin texniki parametrləri
haqqında əvvəlcədən hazırlanmış uzun məlumat vərəqini oxuyuram.
Bir az darıxdırıcıdır, amma mütləqdir. Məni daha çox Afrika maraq-
landırır – Qara Torpağı axtarıram. Sahilə yaxın qəhvəyi, qitənin içində
Dostları ilə paylaş: |