Biotexnologiya asoslari

SUT KISLOTASI ISHLAB CHIqARISH 
 
Sut kislotasi – C
3
H
6
O
3
 o’zida organik bir asosli kislota namoyon qiladi. Gidrooksil guruh ikki 
xil holatda (
α
 va 
β
) joylashishi mumkin, shuning uchun sut kislotasi ikki izomerga bo’linadi: 
 

---

H
3
C - C - COOH
H
2
C - CH
2
 - COOH
H
OH
OH
âà
îêñèïðîïèîí
β−
α−
îêñèïðîïèîí
 
Sut kislotasini ham mikrobiologik ham kimyoviy sintez yo’li bilan olish mumkin. Sut kislotasi 
produsenti mo’tadil rivojlanishi 48-500S haroratda kechadigan gomofermentativ termofil 
bakteriyalarga mansub bo’lgan 
Bacterium dilruckii
 bakteriyasi hisoblanadi.  
Sut kislotasi olish uchun xom-ashyo sifatida turli xil uglevodlar qo’llanilishi mumkin. Kislota 
ishlab chiqarishda, tarkibida glyukoza, saxaroza va maltoza saqlovchi xom-ashyolardan 
foydalaniladi. Masalan, Rossiyada sut kislotasi ishlab chiqarish uchun rafinadli qiyom (shakar-
rafinad ishlab chiqarish qoldig’i), melassa, kraxmal (makkajo’xori va kartoshkaniki) va dastlabki 
qandlashtirilgan saloddan foydalaniladi. 
Sut kislotali bakteriyalarning glyukozani bijg’itib sut kislota hosil qilish reaksiyasi 
quyidagicha kechadi: 
 
C
6
H
12
O
6
CH
3
CH(OH)COOH+ 75,36 êÄæ
2
 
 
Kimyoviy tenglamaga asosan 100 g glyukozadan 100 g sut kislotasi olinadi. Bijg’ish jarayoni 
amaliy chiqishi shakar massasiga nisbatan 90-91% ni tashkil etadi. 
Sut kislotasi ishlab chiqarishning texnologik jarayonlari anaerob sharoitda (havo tayyorlash 
bosqichi bo’lmaydi) va harorat ko’tarilishi holati kechishi bilan xarakterlanadi (zararli mikroflora 
bilan zararlanish xavfi pasayadi). Bular sut kislotali bakteriyalarning termofilligi v anaerobligini 
ko’rsatadi. 
Sut kislota ishlab chiqarish jarayoni quyidagi asosiy bosqichlardan iborat: 
9
 
ekish materiali olish; 
9
 
ozuqa muhiti tayyorlash; 
9
 
sut kislotali bijg’ish; 
9
 
yig’ilgan eritmani qayta ishlash va filtrlash; 
9
 
kalsiy laktatni parchalash; 
9
 
sut kislotasini bug’lantirish.