Biotexnologiya asoslari

 
1. Biotexnologiya - fanining mohiyati va vazifalari
 
 
Mikrob biotexnologiyasi - bu o’ta muhim mikrobiologik jarayonlarni yaratish va ulardan 
sanoat usulida foydalanish  orqali zarur bo’lgan mikrob hujayralari, organelalari va 
fermentlarini ishlab chiqarish hamda ulardan xalq xo’jaligi va medisinada foydalanishning 
nazariy va amalliy tomonlarini yoritib beradigan fandir. Bu fan asosan mikrobiologiya, 
fiziologiya, biokimyo va genetika fanlari yutuqlari asosida tashkil qilingan bo’lib, uning 
zaminida ko’zga kurinmas mikroorganizmlar faoliyatidan unumli va oqilona foydalanish yotadi. 
Mikroorganizmlar o’zlarining keng tarmoqli fermentlar tizimi tufayli o’sish, rivojlanish va 
ko’payish jarayonlaridan, hayotiy zarur, insoniyat uchun xizmat qilaoladigan minglab fiziologik 
faol moddalar ishlab-chiqarish imkoniyatlariga ega. Bundan tashqari mikroorganizmlar  har xil 
tabiiy va kimyoviy birikmalarini o’ta muhim moddalarga aylantirish (modifikasiya qilish) 
imkoniyatlariga ham egalar. 
Insoniyat paydo bo’lganlaridan buyon bilib-bilmay mikroorganizmlar faoliyatidan 
foydalanib kelganlar. 
Non pishirish, pivo, vino, uksus, qatiq tayyorlash kabi qadimiy texnologiyalar 
mikroorganizmlar ishtirokida amalga  oshishini hozirgacha ham hamma bilavermaydi. 
YUqorida zikr etilgan jarayonlarni ko’pchiligi insoniyat hali mikroorganizmlar haqida bilimga 
ega bo’lmagan vaqtlardan beri mavjudligi fikrmizning dalilidir. qadim-qadimlarda (ko’pincha 
hozir ham) bu jarayonlarda achitqi sifatida, shu maxsulotlarga havo va suv orqali  kirib qolgan 
mikroorganizmlar faoliyat ko’rsatgan. Non yopishda xamirturushdan yoki qatiq tayyorlashda bir 
qoshiq eski qatiqdan foydalanish zarurligi hammaga ma’lum. Ammo, xamirturushda 
saxaromisetlar, qatiqda esa sut achituvchi bakteriyalar borligini hozirgacha ham ko’pchilik 
bilmaydi. 
Bugungi kunda mikroorganizmlar xalq-xo’jaliginng har xil tarmoqlari uchun sut kislotasi, 
limon kislotasi, yog’ kislotalari, etil spirti, aseton, butanol va yuzlab boshqa maxsulotlar etkazib 
beradilar. 
Mikroorganizmlardan sut kislotasi, butanol va aseton olish texnologiyalarini birinchilardan 
bo’lib, buyuk rus olimi V.N.SHaposhnikov (1884-1968) va uning shogirdlari N.D.Ierusalimskiy 
(1901-1967), M.N.Bexteryova limon kislotasi olish texnologiyasini esa S.P.Kosto’cheva  (1877-
1931) va I.S.Butkevich (1872-1942) yaratganlar.