Bir millətik, iki dövlət Eyni arzu, eyni niyyət
Yüklə 6,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 441
ayrılmışdır. Burada sağlamlıq xidmətləri turizmi sağlamlığın bərpası, müalicəyə istiqamətlənmiş xitmətlər və reabilitasiyanı əhatə edir, medikal turizm sağlıq turizminin bir qolu olub “turizm və tibb sahələri arasında əlaqə yaradan iqtisadi fəaliyyət” kimi qiymətləndirilir. Medikal turizm müasir tibbi texnologiyaların tətbiqi ilə müalicə edilən bütün fəaliyyətləri o cümlədən, estetik cərrahiyə, ürək əməliyyatları, “XXI əsrin bəlası” adlandırılan xərçəng və s. kimi xəstəliklərin müalicəsi məqsədilə edilən turizm fəaliyyətlərini əhatə edir. Müalicə-sağlamlıq turizmi və onun xüsusiyyətləri Qloballaşma şəraitində ölkələrarası əlaqələrin artması, səyahət imkan və azadlıqlarının artması nəticəsində xüsusilə 1990-cı illərin ortalarından etibarən sağlamlıq turizmi alternativ turizm növü kimi ortaya çıxmışdır. Müasir dövrümüzdə daha yaxşı, keyfiyyətli və müasir texnologiyaların tətbiqi ilə müalicə almaq məqsədilə minlərlə insan səyahət edir. Bu isə sözsüz ki, müalicə-sağlamlıq turizminin inkişafını labüd edir. Müalicə-sağlamlıq turizminin istənilən bir turizm destinasiyasında, o cümlədən tədqiqat obyekti olan Azərbaycan-Türkiyədə də mövcudluğu həmin ölkə üçün digər turizm növləri ilə müqayisədə daha çox iqtisadi əhəmiyyət kəsb edir. Ümumiyyətlə, səyahət müddətinin uzunmüddətli olması, mövsümilik amilin olmaması və bu təsirə məruz qalmaması, iqtisadi əhəmiyyətin üstünlük təşkil etməsi, qiymətlərin baha olması, yaşlı və orta yaşlı turistlərin üstünlük təşkil etməsi və s. müalicə-sağlamlıq turizmini digər turizm növlərindən fərqləndirən başlıca xüsusiyyətlərdir. Müqayisə üçün qeyd etməliyik ki, digər turizm növləri üzrə bir nəfər turistdən gələn gəlir 750-800 dollardırsa, müalicə-sağlamlıq turizmində bu gəlir 8500 dollara bərabərdir. Dünyada müalicə-sağlamlıq turizminin inkişafını sürətləndirən bəzi amillər mövcuddur. Bu amillərə aşağıdakıları aid etmək olar:
Səyahət edənlərin öz ölkələrində müalicənin baha olması;
Daha yüksək texnologiya vasitəsilə müalicə istəyinin olması;
Müalicə müddətinin uzun olması;
Keyfiyyətli müalicə alma istəyi və s. Türkiyə Cümhuriyyətində müalicə-sağlamlıq turizmi Sözügüdən ölkələrdəki sağlamlıq turizm potensialına gəldikdə isə qeyd etməliyik ki, Türkiyənin müalicə- sağlamlıq turizm sektorunda əsaslı irəliləyişlər əldə edə bilməsində nəqliyyat, sağlamlıq, reklam, iqtisadi sahələrdə olan inkişafın böyük təsiri olmuşdur. Sağlıq sahəsindəki irəliləyişlər nəticəsində Türkiyə Avropa, dünya ölkələri ilə rəqabət edə biləcək peşəkar kadr, infrastruktur, müasir avadanlıqlar kimi imkanlara yiyələnmişdir. 2003-cü ildə başladılan “Sağlıqda dönüşüm proqramı”-nın nəticəsində Türkiyə sağlıq sektoru daxildə və xaricə rəqabətə hazır hala gəlmişdir. Xəstəxana kimi infrastrukturların sayının artması baxımından xüsusilə 2003-2011-ci illərdə ölkədə bu sahədə sıçrayış olmuşdur desək yanılmarıq. Müqayisə üçün qeyd edilməlidir ki, əgər 2002-ci ildə qardaş ölkədə 271 özəl xəstəxana mövcud idisə, 2011-ci ildə bu rəqəm 503-ə, 2014-cü ildə 556-ya qalxmışdı. Bunlarla yanaşı sözsüz ki, ölkə təbii turizm rekreasiya ehtiyatlarına da malikdir. Bu nöqteyi-nəzərindən xüsusilə şəfalı termal suları vurğulamaq lazımdır. Ölkənin Anadolu hissədinə isti şəfalı sularla müalicə hələ e.ə.II əsrdən Qərbi Anadoluda Allionu kaplıca bölgəsində tətbiq edilməyə başlanmışdı. Türkiyənin geotermal qurşaq üzərində yerləşməsi onu bu cür təbii ehtiyatların zənginliyi baxımından dünyada ilk yeddi ölkə arasına salır. Ölkədə temperaturu 20-110 C◦ arasında dəyişən mindən artıq termal bulaq mövcuddur. Bu termal suların yayıldığı və istifadə edildiyi ərazilərə Afyon, Sivas, Kütahya, İzmir, Aydın, Denizli və digərləri nümunə ola bilər [8] . Türkiyənin sağlamlıq turizm baxımından digər ölkələrə nəzərən üstünlüklərinə coğrafi yerləşməsi, iqlim xüsusiyyətləri ,təklif edilən qiymətlərin münasibliyi, turizm sahəsində xidmət göstərən personalın peşəkarlığı, yüksək standartlara cavab verən turizm infrastrukturları, ölkənin termal ehtiyatlar baxımından Avropada birinci yerdə olması və s. aid edilə bilər. Digər tərəfdən sözügedən turizm növündə zəif tərəfləri də vardır. Bunlara medikal turizmin, termal sularla müailəcinin hələ gənc sahə olması və tam təşkil edilməməsi, hüquqi tənzimlənmənin tam formalaşmaması, çoxsaylı peşəkar mütəxxəssislərə ehtiyacın olması, sahibkarlar, turizm şirkətləri və dövlət arasında bu sahədə əlaqənin tam formalaşmaması, reklam işinin mütəşəkkil həyata keçirilməməsi kimi nümunələr göstərilə bilər. Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 442
Azərbaycan Respublikasında müalicə-sağlamlıq turizmi Dünya ölkələrində olduğu kimi, ölkəmizdə də turizmin tarixi ilkin səyahətlərdən başlayır. Hələ qədim dövrlərdən ticarət, dini və digər məqsədlərlə həyata keçirilən səyahətlər əslində turizm fəaliyyətinin ilkin addımları olmuşdur. Azərbaycanın əlverişli coğrafi mövqeyi, təbii şəraiti, təbii rekreasiya ehtiyatları, iqlim amili, Xəzər dənizi (gölü) sahilində yerləşməsi kimi üstünlükləri burada turizmin formalaşmasını, inkişafını labüd edən əsas amillərdir. Azərbaycanda xüsusilə son illərdə öz inkişaf mərhələsinə başlamış olan turizm fəaliyyətinin əsas etibarilə işgüzar (business), tədbir və ya hadisə (event), idman (sport) turizmi, biləvasitə daxili turizmdə qış turizmi (winter) kimi turizm növlərində nəzərəçarpacaq dərəcədə irəliləyişlər vardır. Bununla belə, insanların, xüsusilə gənc nəslin maraq göstərdiyi istirahət və ya tətil turizmi ölkəmizdə son iki ilə qədər o dərəcədə də inkişaf etməmiş, yəni gəlmə turizmdə bu məqsədlə gələn turistlər azlıq təşkil etmişdir. Lakin, xüsusilə 2015-2016-cı ildən etibarən bu turizm növündə də gəlmə turistlərin sayında artım müşahidə edilmişdir. Bununla belə fikrimizcə, turizmin adı çəkilən növləri ilə müqayisədə onun əsas növlərindən hesab edilən müalicə-sağlamlıq turizmi istiqamətində Azərbaycan hələ ki, istənilən mövqedə deyildir. Halbuki, ölkəmizin təbii rekreasiya ehtiyatları, müalicəvi mineral, termal bulaqları, neft, duz, dərman bitkiləri kimi təbii vasitələrlə müalicə imkanlarının genişliyi Azərbaycanda müalicə-sağlamlıq turizminin nə qədər böyük perspektivə malik olduğunun əsas sübutudur. Sözsüz ki, bu ehtiyatlardan müalicə məqsədilə istifadə edilir, lakin bu daha çox daxili turizmdə yerli əhali tərəfindən həyata keçirilir. Bu sahədə son illərdə görülən işlərdəki məqsəd də ölkəmizin bu geniş turizm potensialını dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqla turistlərin sağlamlıq məqsədilə gəlmələrinə nail olmaqdır. Bu sahədə görülən işlərdən və ya çatışmazlıqlardan, Türkiyə modeli ilə müqayisəsindən bəhs etməzdən öncə ölkəmizdə müalicə-sağlamlıq turizminin əsas imkan və ehtiyatlarının ərazi təşkili haqqında qısa məlumat verək. Azərbaycanda geniş müalicə imkanlarının başında duran təbii mineral və termal sular əsas etibarilə, Bakı – Abşeron, Lənkəran-Astara, Kəlbəcər-Laçın və Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yerləşmişdir. Bunlardan termal sular Abşeron yarımadasında Şıx, Bilgəh, Buzovna, Suraxanı ərazilərində, Lənkəran-Astara bölgəsində İstisu, İbadi, Haftoni, Qotursu, Xavzava, Yanardağ, Donuzütən, Quba-Xaçmazda Cimi, Xaşı, Xaltan kimi termal bulaqlarda daha geniş yayılmışdır. Ümumiyyətlə, ölkəmizdə hələ SSRİ dövründən fəaliyyətdə olan Sanatoriya-kurort cəmiyyətinin tərkibində 6 ədəd sanatoriya – Naftalan, Bilgəh, Günəşli, Qaranquş, Abşeron və Şıx sanatoriyaları fəaliyyət göstərir ki, bunların da əksəriyyəti məhz Abşeron ərazisindədir. Lakin təəssüf ki, Qarabağ müharibəsi zamanı öz torpaqlarından uzaq düşmüş həmyerlilərimizin - məcburi köçkün və qaçqınların sanatoriyaların bəzilərində yerləşdirilməsi bu müəssisələrin turizm məqsədilə istifadəsini gecikdirmişdir. Ölkə üzrə mineral suların böyük əksəriyyəti Naxçıvan MR ərazisində (200-dən artıq mineral su) yerləşir ki, bunlara artıq markalaşmış Sirab və Badamlı, Gülüstan, Vayxır, Tivi, Nəhəcir, Darıdağ kimi mineral su bulaqlarını nümunə göstərmək olar. Eyni zamanda mineral suların geniş yayıldığı digər bölgələrimizə Dağlıq Şirvan, Şəki-Zaqatala, Gəncə-Qazax və Aran regionları aiddir. Bu ərazilərdə ən çox tanınan mineral su bulaqlarına Şamaxıda Qəleybuğurt, Çuxuryurd, Sis, Dədəgünəş, Əngəxaran, İsmayıllıda Lahıc, Basqal, Qalacıq, Həftəsiyab kəndlərinin mineral suları, Şamaxıda Cağan, İsmayıllıda Zərgəran mineral bulaqları, Qəbələdə Qəmərvan mineral bulağı, Gəncə-Qazaxda Qızılca, Mormor, Slavyanka, Narzan, Çaldaş, Turşsu və digər adlarını çəkmədiyimiz onlarla mineral bulaqlar daxildir. Adı çəkilən termal və mineral suların hər biri öz kimyəvi tərkibindən asılı olaraq müxtəlif yönümlü xəstəliklərin müalicəsində effektlidirlər. Belə ki, Azərbaycanın zəngin termal və mineral suları ürək-damar, sinir-periferik əsəb, dayaq-hərəkət, mədə-bağırsaq sistemi xəstəliklərinin, dəri-zöhrəvi, ginekoloji, qadın, kişi, qaraciyər, öd kisəsi, maddələr mübadiləsi, revmatizma, oynaq və s. kimi xəstəliklərin müalicəsində faydalıdırlar *1;49-50]. Azərbaycanın təbii müalicə əraziləri deyildikdə, yada düşən təbii obyeklər ilk növbədə Naftalan nefti və Duzdağ olur. Hər iki müalicə vasitələrinin dünyada analoqu yoxdur. Nəinki Gəncə-Qazax bölgəmizin, ölkəmizin, hətta dünyanın unikal nefti hesab edilən Naftalan nefti vasitəsilə 80-ə yaxın xəstəliyin o cümlədən, sümük-əzələ sistemi xəstəliklərində (revmatik, artirt, travmatik artrit, miozit, epikondilit), sümük sınıqları fəsadlarının aradan qaldırılmasında, hərəkət-istinad, mədə-bağırsaq sistemi xəstəliklərində (xroniki qəbzlik, həzmin pozulması) nevroloji, damar (qan dövranı pozğunluqları, aterosklroz, varikoz genişlənmə, flebit), uroloji, ginekoloji, qadın və kişi cinsiyyət orqanı xəstəliklərinin, oynaq və oynaqətrafı yumşaq toxuma xəstəliklərinin, infeksion xəstəliklərin və dəri (dəmirov, allergik dermatitlər, seboreya, keratodermiya, Yüklə 6,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|