- Bəli-bəli, razıyam sizinlə, - kişi cüssəsinə yaraşmayan şəkildə əzilib-büzüldü. Danışanda
qaşlarını oynadır, hərdən çiynini çəkib boynunu qısırdı. Cır, ciy-ciy səsi
boyu ilə tərs mütənasib
idi.
- Şad oldum tanışlığımıza. Məni bağışlayın, tələsirəm.
- Əlbəttə, buyurun, buyurun! Amma bir xahişim var. İnciməyin məndən, xahiş edirəm, ağlınıza
başqa fikir gəlməsin. Oğlum əsgərdir, görüşməyə gəlmişdim, pulum qurtarıb, rayona qayıda
bilmirəm. Nəyə imkanın çatırsa, kömək elə! - Kişinin əyilib yazıqlaşan sifəti daha zavallı bir
şəkil aldı. - Dilənçi deyiləm, vallah, inan! Bilirəm, mənim kimilər indi Bakıda çoxdur. Yox, yox,
heç vaxt belə etməmişəm. Səni tanıdım, ürək qızdırdım. Atayam da, ata, uşaq üçün narahat
oldum, neynim, atayam. Sən də ata olanda belə olacaq.
Ətrafa nəzər saldım. Kənarda dayanan adamlar maraqla bizə tamaşa edirdilər. Əlimi cibimə
salıb, üç manat pulu kişinin ovcuna basdım. Hökmdar hüzurundaymış kimi, əlini sinəsinə qoyub
əyilə-əyilə uzaqlaşdı.
Kişinin arxasınca xeyli baxsam da, heç nə kəsdirə bilmədim.
Çiynimi çəkib dərindən köks
ötürdüm.
Musiqi Akademiyasının qarşısına yenicə çatmışdım, Əsmər pilləkənlərdə göründü. Bacarsaydı
qanad açıb uçardı. İpək saçlarını külək sovurub havada oynadırdı. Boyu bəstə, üzü ağ, ahu
yerişlim mənim! Çatar-çatmaz boynumu qucaqlayıb üzünü üzümə sıxdı. Akademiyanın
qarşısındakı ağaclıqda boş skamya tapıb əyləşdik.
- Xoşum gəldi yazından, əladır! - Gülümsəyib şirin-şirin dedi.
- Elə deyirlər! - Çiynimi çəkdim. Adətən, ədabaz yazıçılar belə poza alırlar.
- Özü oxuyub, görəsən?
- İnanmıram.
- Oxusa, xoşuna gələcək. Bəlkə, sənə zəng vurub təşəkkürünü də bildirdi. Görüşmək istəsə, məni
də apar. Aparmasan da dərd eləmə, bir-birinizi sevib baş-başa yaşayarsınız, - Əsmər
nümayişkaranə bir ədayla gözlərini qıyıb yüngülcə istehza etdi.
“İlahi, bəlkə - bunun hər şeydən xəbəri var?” - Dalağım sancdı.
- İnanmıram. O hara, mən hara. Deyəsən, buralarda yoxdur.
- Xaricə gedib?
- Elə deyirlər. - Gözümü qarşıdakı parkın dərinliyinə zilləyib fikirli-fikirli dedim.
- Niyə birtəhərsən? - Əllərilə saçımı oxşadı. Demişdim axı, bu qızın hissləri, fəhmi mənim
başımdan dəqiq işləyir.
- Ciddi bir şey deyil, yorğunam, yuxusuzam.
- Sənə nəsə olub, gizlətmə. - Zəndlə gözlərini qıydı.
Əstəğfürullah! İçimi yenə şübhələr aldı.
Belə naqolay vaxtlarda Əsmərin ağzını azdırmağın bircə yolu var: saç düzümünü, paltarını
tərifləyib
sentimental, duyğusal sözlərlə gələcək günlər haqqında uzun-uzadı danışmaq, xəyal
qurmaq, qovuşmaq üçün yorulmadan mübarizə aparmağın mümkünlüyü haqqında fəlsəfi traktat
üyütmək! Məni bağışlayın, nədənsə, bütün qadınlar mahiyyətcə bundan o yana deyillər.
Zarafat edirəm. Yaşasın romantika, yaşasın qadın hissləri!!! Rədd olsun, mənim tülkülüyüm!!!
- Sürprizin nədir?
Çantasından alabəzək torba çıxardı. Ohoo, nə olsa yaxşıdır? Gilənar rəngli toxunma yun köynək!
Əsməri mənə bağlayan tellərdən biri hədsiz diqqətli olmasıdır. Qız dilimdən çıxanı çinədanına
yığıb üç, bəzən beş ay sonra deyir, məsələn, avqustun 29-u filan söhbətimiz olmuşdu. Vay o
günə, Əsmərə verdiyim sözə əməl etməyəm. Umu-küsünün biri bir qəpik, qaş-qabaq açılmır,
tikanlı atmacalar hər kəlməbaşı yeri-göyü tutur. Bir dəfə Sahildəki “Çudo Peçka”nın üzüzəhər
(Elə bil dədəsinin qazancına
şərik olmuşdum, cehizi kəm gəlirdi) satıcısından qara gavalı salatı
almışdım. Əsmərin yanında tərifləyəndən ay yarım sonra hazırlayıb gətirmişdi ki, gec oldu,
bağışla. Köynək haqqında keçən qışın axır günlərində danışmışdım. Dekabr axşamları düşər-
düşməz pul sarıdan yaman korluğum başladı. Havasatın bu üzüdönüklüyü kəm gəlmiş kimi
maaşlarımız da azaldı. Qışı iki il əvvəl aldığım köynəkdə çıxarmaqdan savayı yolum yoxuydu.
Əsmərin təzə köynək aldırmaq istəyini hiss etmək qəlbimdə dəhşətli duyğular oyadırdı. Fevralın
sonuncu həftəsi beşinci sinifdə oxuyarkən anamın toxuduğu gilənar rəngli köynəkdən danışdım
Əsmərə. Məktəbə gedəndə hamı - hətta müəlliməmiz də maraqlanardı ki, gözəldi, kim alıb?
Qürurla, şəstlə deyərdim, anam toxuyub!
Əlini öpüb ətrafdakı adamlara fikir vermədən Əsməri bərk-bərk özümə sıxdım. Köynək bir yana,
onun canıyananlığı sinəmə sərin su kimi səpildi. Narın payız yağışı çisələyəndə qız
duyğusallığından qalmadı. Üzbəüzdəki parkın gözdən uzaq yerində əllərini göyə qaldırdı,
səmaya qucaq açıb rütubətli payız havasını sinədolusu içinə çəkdi. Qolumu boynuna dolayıb 28
Mayın səs-küylü, geniş küçələrindən keçdik. Bulvarda yağışdan qorxmayan təkcə sevgililərdi.
Pişik sərçə güdəntək hər tin-bucaqda cütlükləri pusan əxlaq polislərinin hürküsündən
həmişəyaşıl kollarının dərinliyinə çəkilib
şirin-şirin öpüşürdülər; qızlar ürkək baxışlarla ətrafa
göz gəzdirib təhlükə olmadığına əmin olandan sonra sinə arıtlayıb rahat nəfəs alırdılar. Nədən
desəniz mərc gəlirəm: oğlanların özündənrazı ədabaz görkəmlərinin cəsarət və hünərlə qəti
bağlılığı yox idi. Təzə sevişənlər üçün resept: arxa cibdə saxlanan şax onmanatlıq ictimai asayiş
qoruyan əxlaq polislərinin göz yumması üçün ən rahat yoldu.
Sonra Əsmərin gündəlik məişət məsələləri ilə bağlı söhbəti başladı. Ana, ata, qardaş, bibi; ən
yaxşı diş məcunu, paltar yuyan maşın, “Romantik”ə təzə gələn çanta, “Şuba” salatının resepti...
Belə vaxtlarda Əsmər gözümdə yumağa dönür. (Guya, Hegel fəlsəfəsini çıxdaş etməliydik?)
Bulvarı ayaqdan salıb yorulanda beynimdə olan tək adam Leylaydı. Nədənsə ürəyimə dammışdı
ki, bu gün onunla görüşsəm, çox şey qazanacam, ürəyimdə yığılıb qalan suallara, nagümanlığa
cavab tapmaq çətin olmayacaq.
İt və fahişə
“Kədərli adamın hirslənməyi xeyirlidir.
Belə
olanda o, nifrətdən azad olur”.
Samuel Bekket, “Malloy” romanından
Əsmərdən ayrılıb birbaş evə gəldim. Şər təzəcə qarışırdı. Yorğun, qüssəli, narahatdım.
Tapançanı əlbəəl yoxlayıb yerində olduğundan arxayın düşdüm. Adamın ağlına min cür fikir
gəlir. Pəncərədən boylanıb ətrafı gözdən keçirdim ki, içimdəki nigaranlığı ovundurum. Əl boyda
dəmir parçasının ilan kimi ağır zəhmi adamı uzaqdan üşəndirir. Görəsən, bu işlərin axırı necə
olacaq? Allah bilir, indiyədək neçə dəfə bu sualı özümə vermişəm. Çarpayıda uzanıb əllərimi
başımın altında cütlədim. Bu gün olanlar dəqiqəbədəqiqə gözümün qarşısında canlandı. İşdən
çıxmağımın axırı yaxşılığa doğru deyildi. Bir tərəfdən də yaramaz pulsuzluq... Yaxşı ki, ehtiyata
100 manatım vardı. İş tapanacan birtəhər dolana bilərdim. Allahdan gizli deyil,
bəndədən niyə
sirr olsun: bayramqabağı Əsmərə nişan göndərmək istədiyimi demişəm; 1 ildən çoxdur üzük
üçün qəpik-qəpik pul düzəldib “Dəmirbank”dakı hesabımda 300 manat toplamışam. Vədə
yetişənəcən 100-150 manatıma da qənaət edə bilsəm, çətinliyim olmaz. Nədənsə, Əsmərlə bağlı
gözəl günləri xatırlayanda anam gözümün qarşısından çəkilmir. Anam, gözəl anam!!! Xatirəni
ürəyimdə tikan kimi yaşadıram! Hərdən qəhərlənirəm, bəbəklərimi yaş tutur, yanağımın nəmini
köynəyimin qoluna hopdurandan sonra canım toxtaqlıq tapır.
Nənəm
həmişə deyərdi ki, balalarımın içində əfəli Mirvaridir. Dili yox, ağzı yox; ac saxlasan
dillənib deməz ki, ağzıma bir tikə çörək salım. Zənnim məni aldatmırsa, xalamdan eşitmişəm:
Mirvari dörd yaşınacan cücədən qorxub. Ağlım kəsəndən anamı üstümüzdə əsən görmüşəm. İki
bacımı, (indi ərdədilər) bir qardaşımı özünə oxşada bildi - lal-dinməz; mən atama çəkdim -
diribaş, çevik, tutduğundan dönməyən. 1998-ci ildən anam ürək ağrılarından şikayətlənirdi.
2005-ci ilin sentyabrında üstünə təcili yardım gətirdik. Sinif yoldaşım var - İlqar, indi də
zəngləşirik, əlinə pul düşəndə yanıma gəlir ki, diskotekada pivələnib mənə qız seçək (Ay
cüvəllağı). Mənim kimi bəstəboydu, bizə oxşar demək azdı, elə bil, bir almanı iki bölübsən. Uşaq
vaxtı İlqarla o qədər qapışmışıq. Əmisi həkimdi İlqarın,
rayonda şəfa vermədiyi xəstə
qalmamışdı. Xəstəxananın foyesində İlqarla dalğın, fikirli gəzib siqareti-siqaretə caladığımız
günlərin axşamı yuxu gözümdən qaçaq düşər, fikirdən-qayğıdan səhərəcən sinəm göynəyərdi.
Bilirdim: anamın nisgilli gözlərindən tökülən qos-qoca nigaranlıq bizə görədi. Nə yaxşı
bacılarımın nişan konfetini qohum-qonşuya özü payladı, toylarında qol götürüb oynamaq nəsibi
oldu. Elə bil, səhərə çıxmayacağından duyuq düşmüşdü bədbaxt: qoluma girib həyət-bacanı
gəzdi, çiçəkləyən şaftalı ağacının altında boynumu qucaqladı ki, ana qurban, Rəcəb, uşaqlarımın
hamısından ürəyim sahmandı, bircə sənnən nigaranam. Özündən muğayat ol, heç kimlə işin
yoxdur, pis zamandı! Anam ölən gün bizdən çox həyət-bacanın toyuq-cücəsi yetim qaldı. Hinin
qapısı günortadan keçmiş açılar, bir ovuc dənə cumub doymayanda çinədanları boş-boşuna səs-
səsə verərdilər. Bacılarım gedib-gələ bilməyəndə üs-üstə qalaqlanan bulaşıq qab-qaşıq, kirli