BiRİNCİ BÖLÜm amaç, Kapsam, Dayanak, Uygulama ve Tanımlar Amaç ve Kapsam Madde 1

Görüntü ve Ses İletim Arabalarını da Kapsayan Televizyon ve Radyo Yayın Tesisleri için Topraklama  Kuralları

Madde 28-a) İletişim tekniği (radyo, televizyon, ses ve görüntü tekniği) ile ilgili sinyal iletim tesisleri, örneğin sinyal iletim arabaları ve sinyal iletim cihazları, tüketici tesislerine bağlanmışsa ve sinyal iletim tesisinin koruma iletkeni (PE)’nin, tüketici tesisin koruma iletkeni (PE) veya PEN iletkeni (PEN) ile bağlantısında arızalar ortaya çıkıyorsa, bu durumda, dolaylı dokunmada ortaya çıkacak tehlikeli vücut akımlarına karşı korumanın sağlanması için, Madde 28-b ila Madde 28-d’de belirtilen önlemlerden biriyle yardım sağlanır.

b) Tekil cihazlar, koruma ayırması ile koruma önlemine uygun olarak bağlanmalıdırlar.

c)  Bulunduğu yerde sabit olan iletim tesisleri için Madde 28-c1 veya Madde 28-c2 geçerlidir.

1) Sinyal iletim tesisi Madde 21-c’ye uygun olarak TT sistem olarak kurulmalıdır.

2) Sinyal iletim tesisi Madde 21-e ve Şekil-21’de olduğu gibi bir ayırma transformatörü üzerinden beslenmelidir.

d) Hareketli sinyal iletim tesislerinde, sekonderinde potansiyel dengelemesi bulunan bir ayırma transformatörü kullanılmalıdır.

Ayırma transformatörü çok sayıda tüketicinin bağlanması durumunda Madde 28-d1 veya Madde 28-d2 sağlanmış olmalıdır.

1) Hat ve kabloların toplam uzunlukları sınırlandırılıyorsa, ilgili standartlardaki hükümler (örneğin DIN VDE 0100 Kısım 728 / 04.84, Madde 4.2.4.2.2 vb) geçerlidir.

2) Hat ve kabloların toplam uzunlukları sınırlandırılmıyorsa, Madde 28-d2/i ila Madde 28-d2/vii’deki koşullarla  ilgili standartlardaki hükümler ( örneğin DIN VDE 0100 Kısım 728 / 04.84, Madde 4.2.4.2.1 vb) geçerlidir. Örnekler için Şekil-29 ve Şekil-30’a bakınız.

i) Bir veya üç fazlı olan ve işletme bakımından birbirini tamamlayan sinyal iletim tesisleri tek bir ayırma transformatörüne bağlanabilir.

ii) Anma alternatif gerilimi, her ana iletkenden toprağa karşı 250 V olarak sınırlandırılmalıdır.

iii) Potansiyel dengeleme iletkeni, üç fazlı alternatif akımda ayırma transformatörünün sekonder tarafındaki yıldız noktasıyla veya bir fazlı alternatif akımda, sekonder taraftaki her iki bağlantı noktasından  biriyle bağlanmalıdır.

iv) Potansiyel dengeleme iletkeninin yapılışı, kesiti ve işaretlenmesi ile ilgili olarak Üçüncü Bölüm’deki koruma iletkenleri için belirlenmiş olan koşullar geçerlidir.

v) Potansiyel dengeleme iletkeni topraklanabilir.

vi) Koruma yalıtımı uygulanmış ayırma transformatörleri, ilgili standartlara uygun olan yer değiştirebilen transformatörler için belirlenen koşulları sağlamalıdır.

vii) Aşırı akım koruma düzenlerine ek olarak, anma açma akımı 30 mA olan hata akımı koruma düzenleri de kullanılmalıdır.

Not : Hata akımı koruma düzenleri bir veya birden çok akım devresi için kullanılabilir.

  

 Şekil-29 Madde 28-d2’de belirtilen, üç fazlı alternatif akıma bağlı, ayırma transformatörlü, aşırı akım ve hata akımı koruma düzenleri ve potansiyel dengelemesi bulunan bir sinyal iletim tesisine örnek (Not: Bu şekil mecburi olmayıp, yalnızca bir fikir vermek amacını taşımaktadır.)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şekil-30  Madde 28-d2’de belirtilen, bir fazlı alternatif akıma bağlı, ayırma transformatörlü, aşırı akım ve hata akımı koruma düzenleri ve potansiyel dengelemesi bulunan bir sinyal iletim tesisine örnek (Not: Bu şekil mecburi olmayıp, yalnızca bir fikir vermek amacını taşımaktadır.)

Şekil 29 ve Şekil 30 için açıklamalar :

1	Sinyal iletim tesisi 1,
2	Sinyal iletim tesisi 2,
3	Koruma yalıtımlı hatları olan sinyal iletim tesisi 1’e ilişkin şebeke beslemesi,
4	Koruma yalıtımlı hatları olan sinyal iletim tesisi 2’ye ilişkin şebeke beslemesi,
5	Koruma yalıtımlı ayırma transformatörü,
6	Sinyal iletim sisteminin işletme nedeniyle gerilim altında bulunmayan bütün iletken kısımlarının potansiyel dengelemesi için potansiyel dengeleme iletkeni,
7	Aşırı akım koruma düzeni,
8	Hata akımı koruma düzeni,
9	Sinyal iletim sisteminin elektriksel işletme elemanları,
10	Şebeke bağlantılı iletişim cihazının bağlantı noktası,
11	Şebeke bağlantısız iletişim cihazının bağlantı noktası,
12	Fonksiyonun  topraklaması iletkenli (FE), örneğin ekranı FE olarak kullanılan (potansiyel dengeleme) koaksiyel kablo ve buna ilişkin, örneğin sinyal iletim tesisi 1 ile sinyal iletim tesisi 2 arasındaki geçmeli klemens bağlantısı,
13	İletişim cihazı.

 Yeri Değiştirilebilen Elektrikli Müzik Tesislerinin Topraklamasıyla İlgili Kurallar

 Madde 29- Örneğin şebekeden beslenen bir kuvvetlendirici ve buna bağlı müzik cihazları, mikrofonlar ve hoparlörlerden meydana gelen ve yerleri değiştirilebilen elektrikli müzik tesislerinin gürültüsüz işletilebilmesi için, özellikle bu tip çok sayıda müzik tesisinin birlikte işletilmesi sırasında, bunların mahfazaları, ekranları veya ortak referans potansiyelli (fonksiyon topraklamalı veya fonksiyon ve koruma topraklamalı) alçak frekanslı sinyal devrelerinin referans iletkenleri, dolaylı veya dolaysız olarak Madde 29-a ve Madde 29-b’deki koşullar altında birbirleriyle bağlanabilir.

a) Doğrudan doğruya şebekeye bağlanacak cihazlar, IEC 60065’e uygun olmalıdır.

b) Madde 29-a’daki koşulun sağlanıp sağlanmadığı kullanım yerinde test edilemiyorsa, bunun dışında, şebeke ile çalışan her cihaz, şebekeye, her birinin kendisine ilişkin olan bir ayırma transformatörü üzerinden bağlanır.

Bu husus, cihazların üzerine monte edilmiş prizler ile şebekeye bağlanan cihazlar için de geçerlidir.

Not : Cihazı bağlamadan evvel, en azından, ayırma transformatörü ile, şebeke ile çalışan cihaz arasındaki şebeke bağlantısının dış görünüşünün hatasız olup olmadığının kontrolü gözle yapılmalıdır.

Taşınabilir İşletme Yerlerindeki İletişim Sistemleri için Alınacak Koruma Önlemlerine İlişkin Kurallar

Madde 30-a) Taşınabilir işletme yerlerindeki, örneğin taşıtlardaki veya kabinlerdeki, iletişim sistemleri, bunları besleyen şebekenin koruma yöntemi çeşidinden bağımsız olarak işletiliyorsa ve kullanım yerinde belirgin özelliklere sahip bir topraklama sağlanamıyorsa, bu durumda aşağıdaki koşullarla, her taşınabilir işletme yerinin şebekesi, bir ayırma transformatörü ile besleme şebekesinden ayrılmak zorundadır. Böylece sekonder tarafta yeni bir şebeke meydana gelir.

Ayırma ile, besleyen taraftaki dokunma gerilimlerinin sekonder tarafta, taşınabilir işletme yerindeki gövdeler ile toprak arasında ortaya çıkması önlenmelidir. Bu husus, Madde 30-a1 ila Madde 30-a6’daki önlemlerin yerine getirilmesini gerektirir.

 

 

 

 

 

 

 

 

1	İşletme yeri içindeki elektrik işletme elemanları için ayırma transformatörü,
2	İşletme yeri dışındaki elektrik işletme elemanları için ayırma transformatörü,
3	Koruma yalıtımı,
4	Gerektiğinde fonksiyon topraklamalı olabilecek iletişim tesisinin potansiyel dengeleme iletkeni (potansiyel dengeleme barası),
5	Madde 30-a’ya uygun tüketici,
6	Madde 30-b’ye uygun tüketici,
7	Potansiyel dengeleme iletkeni.

 

Şekil-31  Taşınabilir bir işletme yerine (örneğin taşıt, kabin) örnek (Not: Bu şekil mecburi olmayıp, yalnızca bir fikir vermek amacını taşımaktadır.)

1) Örneğin hat girişi, şalter ve transformatör gibi, besleyen şebeke ile bağlı bütün kısımlar, koruma yalıtımı olarak tanımlanan koruma önleminin koşullarını sağlamak zorundadır.

2) Ayırma transformatörü, koruma yalıtmalı ayırma transformatörleri için geçerli olan ilgili standartlara uygun olmalı ve en azından mutlaka kısa devreye karşı dayanıklı olmalıdır.

3) Ayırma transformatörünün çıkış tarafında, bir fazlı transformatörlerde bir iletken, üç fazlı transformatörlerde yıldız noktası, taşınabilir işletme yerinin mahfazasına ve koruma iletkenine (PE) bağlanmalıdır.

4) Taşınabilir işletme yerinin içinde, uygun bir TN sistem kurulmalıdır; Ancak burada koruma iletkeni topraklanacak yerde, taşınabilir işletme yerinin iletken mahfazası ile iletken bir şekilde bağlanır; bu bağlantıda, mahfazanın herhangi bir noktası ile ayırma transformatörünün bağlantı noktası arasındaki direnç 2 ’dan büyük olmamalıdır.

5) Potansiyel dengelemeyi tesis etmek üzere, koruma yalıtımlı olmayan, sabit yerleştirilmiş cihazların gövdeleri ve prizlerin koruma kontakları, birbirleriyle iletken olarak bağlanmalıdır.

6) İletişim düzenleri için, koruma iletkeni (PE) ile, taşınabilir işletme yerinin mahfazası ve fonksiyon topraklamasının bağlantı noktasıyla iletken olarak bağlanmış olan bir potansiyel dengeleme iletkeni (potansiyel dengeleme barası) tesis edilmelidir. Koruma önlemlerinden bağımsız olarak bir fonksiyon  topraklaması iletkeni (FE) bağlanabilir (Şekil-31’e bakınız).

b) Şebekeye bağlanan iletişim cihazları, Madde 30-a’ya göre donatılmış taşınabilir işletme yerlerinin dışında da kullanılacaksa, bunlar DIN VDE 0100 Kısım 728’e göre, Madde 30-b1 ila Madde 30-b6’daki koşulların da dikkate alınması koşulu ile, sadece, taşınabilir işletme yerinin dışındaki işletme elemanları için öngörülen ek bir ayırma transformatörü üzerinden bağlanabilirler.

1) Ek ayırma transformatörünün sekonder akım devresi hiçbir noktadan, başka bir akım devresiyle, taşınabilir işletme yerinin mahfazasıyla veya toprakla bağlantılı olmamalıdır.

2) Taşınabilir işletme yerlerinin dışındaki işletme elemanlarının bağlantıları için kullanılan koruma kontaklı prizler işaretlenmeli ve ip şeklinde akan suya karşı korunmuş veya yerleştirilmiş olmalıdır.

3) Gövdelerin potansiyel dengelemesi için, ek ayırma transformatörünün aynı sekonder akım devresine ilişkin bütün prizlerin koruma kontakları birbirleriyle, bir potansiyel dengeleme iletkeni vasıtasıyla bağlanmalı, ancak topraklanmamalıdır.

4) Taşınabilir işletme yerinin dışındaki işletme elemanları için öngörülen potansiyel dengeleme iletkeni, Madde 30-a’nın aksine, bu ayırma transformatörünün yıldız noktasına bağlanamaz.

5) Potansiyel dengeleme iletkeni Üçüncü Bölüm’e göre boyutlandırılmış olmalı ve sarı-yeşil renkle işaretlenmelidir.

c) Burada açıklanmamış koruma önlemleri, taşınabilir işletme yerlerinin içinde ve dışında, eğer tamamen doğru düzgün bir iletişim işletmesi mümkün olacaksa, ilgili standartlar da göz önünde tutularak kullanılabilir.

Not : Madde 30-a ve Madde 30-b’deki koruma önlemleri iletişim cihazlarının basitçe kullanımını ve kolayca gürültülerden temizlenmesini mümkün kılar.

 

 

ALTINCI   BÖLÜM 

Son Hükümler 

Yürürlükten Kaldırılan Hükümler

Madde 31- Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinde 1/12/1979 tarihli ve 16715 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

Madde 32- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 33- Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yürütür.

Ekler: Ek-A’dan Ek-Z’ye kadardır. 

Ek -A

 Korozyon ve Mekanik Dayanım Bakımından Topraklayıcı Malzemelerin Tipleri ve Minimum Boyutları 

Malzeme		Topaklayıcı çeşidi	Minimum boyutlar
			İletken			Kaplama/Dış kılıf
			Çap (mm)	Kesit (mm^2)	Kalınlık (mm)	Tekil değerler (m)	Ortalama değerler (m)
Çelik	Sıcak daldırma galvaniz	Şerit^2)		90	3	63	70
		Profil(levhalar dahil)		90	3	63	70
		Boru	25		2	47	55
		Derin topraklayıcılar için yuvarlak çubuk	16			63	70
		Yüzeysel topraklayıcılar için yuvarlak tel	10				50
	Kurşun ^1)kılıflı	Yüzeysel topraklayıcılar için yuvarlak tel	8			1000
	Sıvanmış bakır kılıflı	Derin topraklayıcılar için yuvarlak çubuk	15			2000
	Elektrolitik bakır kaplamalı	Derin topraklayıcılar için yuvarlak çubuk	14,2			90	100
Bakır	Çıplak	Şerit		50	2
		Yüzeysel topraklayıcılar için yuvarlak tel		25 ^3)
		Örgülü iletken	1,8^*	25
		Boru	20		2
	Kalaylı	Örgülü iletken	1,8^*	25		1	5
	Galvanizli	Şerit		50	2	20	40
	Kurşun ^1)kılıflı	Örgülü iletken	1,8^*	25		1000
		Yuvarlak tel		25		1000
^*)     Örgülü iletkeni oluşturan her bir tel için 1)       Beton içine doğrudan gömülenler için uygun değildir 2)       Kenarları yuvarlatılmış, soğuk çekme veya kesilmiş şeritler 3)       Deneyimlere dayanarak korozyon ve mekanik  aşınma tehlikesinin çok az olduğu tespit edilirse olağanüstü koşullarda   16mm^2kullanılabilir.

  Ek-B

Topraklama İletkenlerinin ve Topraklayıcıların Akım Taşıma Kapasitelerinin Hesaplanması

5 saniye içerisinde kesilebilen hata akımları için topraklama iletkenlerinin ve topraklayıcıların kesiti aşağıdaki formülden  hesaplanacaktır.

 

Burada

A	Kesit  (mm^2),
I	İletken akımı ( A,etkin değer) ,
t	Hata akımı süresi (s),
K	Akım taşıyan kısmın malzemesine bağlı katsayı, çizelge B.1 de  başlangıç sıcaklığı 20 ^oC baz alınarak  en çok kullanılan malzemeler için değerler verilmiştir,
	Akım taşıyan kısmın  0 ^oC’deki direncinin sıcaklık katsayısının tersi (Çizelge B1 e bakınız),
i	Başlangıç sıcaklığı (^oC); değerler  IEC 60287-3-1 den alınabilir. Tespit edilmemiş ise1 m derinlikteki toprak sıcaklığı 20 ^oC olarak kabul edilebilir,
f	Son sıcaklık. (^oC).

Çizelge-B.1 Malzeme katsayıları

Malzeme	  ^oC	K A (s )^1/2 /mm^2
Bakır Alüminyum Çelik	234,5 228 202	226 148  78

Havadaki topraklama iletkenleri ve toprakta bulunan topraklayıcılar için yaygın koşullarda 20 ^o C başlangıç sıcaklığı ve 300 ^o C’e kadar son sıcaklıklar için kısa devre akım yoğunluğu G(=I/A)  Şekil-B.1'den alınabilir.

Daha uzun süreli  hata akımları için (Yıldız noktası yalıtılmış veya kompanze edilmiş şebekelerde olduğu gibi) izin verilen kesitler Şekil -B.2' de verilmiştir. 300  ^o C’ den farklı bir son sıcaklık seçilirse ( Bak Şekil B.2’ deki 1, 3 ve 4 nolu eğriler) akım, Çizelge-B.2’den seçilecek bir katsayı ile hesaplanabilir. Örneğin yalıtılmış iletkenler ve beton içine gömülü iletkenler için daha düşük son sıcaklıklar önerilir.

 Çizelge-B.2   300 ^o C son sıcaklık için verilen sürekli akımın diğer son sıcaklıklara dönüştürülmesi için katsayılar

Son sıcaklık (^o C)	Dönüştürme katsayısı
400 350 300 250 200 150 100	1,2 1,1 1.0 0,9 0,8 0,7 0,6

 

 1,3 ve 4 no’lu eğriler 300 ⁰C, 2 no’lu eğri 150 ⁰C son sıcaklık için geçerlidir.

1) Bakır, çıplak veya galvanizli,

2) Bakır, kalaylı veya kurşun kaplı,

3) Alüminyum, sadece topraklama iletkeni için,

4) Galvanizli çelik.

 Şekil-B.1 Hata akımı süresi t_F’ ye bağlı olarak topraklama iletkenleri ve topraklayıcılar için kısa devre akım yoğunluğu G

 

 

 

 

 

 

 

 

1,2  ve 4 no'lu eğriler 300 ⁰C , 3 no’lu eğri 150 ⁰C son sıcaklık için geçerlidir. Diğer son sıcaklıklara dönüştürme katsayılarını Çizelge-B.2'de verilmiştir.

 

1) Bakır, çıplak veya galvanizli,

2) Alüminyum,

3) Bakır, kalaylı veya kurşun kaplı,

4) Galvanizli çelik.

 Şekil-B.2a Dairesel kesitli (A) topraklama iletkenleri için kesite bağlı olarak sürekli akım değerleri I_D

 

 

 

 

 

 

 

 

1,2  ve 4 nolu eğriler 300 ⁰C, 3 no’lu eğri 150 ⁰C son  sıcaklık için geçerlidir. Diğer son sıcaklıklara dönüştürme katsayılarını Çizelge-B.2'de verilmiştir.

 1) Bakır, çıplak veya galvanizli,

2) Alüminyum,

3) Bakır, kalaylı veya kurşun kaplı,

4) Galvanizli çelik,

 Şekil-B.2b  Kesit ile profil çevresi (A x s) çarpımına bağlı olarak dikdörtgen kesitli topraklama iletkenleri için sürekli akım değerleri I_D

 Ek –C