Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən



Yüklə 1,62 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/50
tarix17.01.2018
ölçüsü1,62 Mb.
#21063
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   50

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  /  


BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F i s h e s

Arealı  məhdud  olan  növlərlə 

yanaşı,  elə  növlər  də  var  ki,  onlar 

dənizin bir hissəsindən digərinə və ya 

çaylara  keçərək  uzun  məsafələrə 

miqrasiya  edir.  Dəniz  balıqları  bütün 

ömürlərini  dənizdə  keçirir  və  onun 

hüdüdlarından  kənara  çıxmırlar.  Çay 

balıqları  isə  ancaq  şirin  sularda 

yaşayırlar.  Bunlardan  fərqli  olaraq 

keçici balıqlar yetkinlik dövrünə çatana 

qədər  dənizdə  yaşayır  və  ancaq 

çoxalmaq  üçün  çaylara  keçirlər. 

Yarımkeçici balıqlar dənizin şirintəhər 

su  sahələrində  yaşayır.  Onlar  ancaq 

çoxalmaq  üçün  qısa  məsafələrə 

miqrasiya edərək çayların mənsəbində 

və  çayın  dənizə  qarışan  hissəsində 

kürü  tökür  və  bu  su  hövzəsinin 

hüdudlarından kənara çıxmır.

Xəzərin  balıq  faunasınının  əksər 

nümayəndələri  dəniz  və  çay  kateqo­

riyalarına,  qalanları  isə  keçici  və 

yarımkeçicilərə  aiddir.  Ümümiyyətlə, 

Xəzər dənizi  dünya okeanından  təcrid 

olunduğundan  onun  suyunun  xüsusi 

tərkibdə  olması  nəticəsində  Xəzərin 

bir  çox  balıqları  yüksək  dərəcədə 

evrigial  xüsusiyyətə,  yəni  müxtəlif 

duzluluq həddində yaşamaq bacarığına 

malikdir.  Bu  evrigial lıq  Xəzərdə  bir 

çox balıqlara xasdır.

Siyənəklər,  xulkimilər,  kcfal, 

aterina  və  dəniz  sıfı  əsasən  dənizdə 

kürü tökür. Çay və çayların deltaların­

da  kürü  tökən  balıqların  sayı  olduqca 

çox,  tərkibi  isə  müxtəlifdir.  Bunlara 

nərə,  siyənək,  qızılbalıq,  karp, 

xanıkimi və başqa balıq növləri aiddir.

Xəzər balıqlarının yaş həddi də çox 

müxtəlifdir.  Bu,  əsasən  balıqlar 

yaşayan  mühitdən  və  balıq  ovunun

water  gobies  were  found  in  catches 

from   a  depth  of  215  m,  a n d  



Anatirostrum   profundorum  w a s  

caught  at  a  depth  of  290  m.  Some 

scientists  have  reported  catching  th e  

latter species  at depths  ranging from  

540  to  600  m  and  kilka  larvae,  a t 

depths o f300 to 450 m.

Depending  on  their  habitats,  fish  in  

the  Caspian  are  divided  into  tw o 

groups: pelagic and bottom-dwelling. 

The  former  include all  shads,  kilkas, 

atherines, the gray mullet, beluga a n d  

Caspian  asp,  and  the  latter,  th e  

sturgeon,  barbel  sturgeon,  starred 

sturgeon,  roach,  bream,  European 

carp,  sander,  catfish,  all  gobies  a n d  

Benthophilus  sp.  This  division, 

however,  is  arbitrary  because  some 

species  cannot  be  definitively  placed 

in  one  or  the  other  group.  F o r  

example,  the  common  kilka  an d  

Caspian shad  migrate  in  spring from 

the  deep  waters  of  the  southern 

Caspian  to  the  northern  shallow 

waters where they breed.

Along  with  some  species  of more  o r 

less  limited  distribution,  there  are 

many forms than  embark  on lengthy 

migrations from one part of the sea to  

others,  as  well  as  from  the  sea  into 

rivers.  Sea  fish  spend  all  their  life  in 

the  sea,  without  ever  leaving  its 

confines;  river fish inhabit only fresh 

water.  In  contrast,  diadromous  fish 

live  in  the  sea  before  reaching  adult 

age,  then  migrate  into  rivers  for 

breeding.  Fluvial  an a d ro m o u s 

species  spending most  of the  time  in



66

B İ O L O J İ  M Ü X T Ə L İ F L İ K :   Х. и. пч п   ə s r a r ə n g i z   h a l u / l u r ı   j   B I ( ) I ) I \ ' F R S F T Y :  Л m a z  i n ş   C a s p i a n   F i s h e s

intensivliyindən  asılıdır.  Xəzərdəki 

əksər balıq növlərinin yaşama müddəti 

6-8  ildən  çox  deyil.  Xəzər  nərələri 

uzun  ömürlü  olmaları  ilə  fərqlənir. 

Məsələn,  bölgə  60  il,  nərə  40  il, 

uzunburun isə 30 ilə qədər yaşaya bilir. 

Xulkimilər  və  uzunburunlar  ən  qısa 

ömürlü olub, cəmi 2-4 il yaşayırlar. Bir 

sıra  növlər,  məsələn  nərələr,  karplar 

və  başqaları,  ömürləri  boyu  bir  neçə 

dəfə  kürü  tökür.  Ancaq  qızılbalıqlar 

yalnız bir dəfə  kürü tökür və  sonra da 

məhv olurlar.

Xəzərin  balıqlan  ölçülərinə  görə 

də  müxtəlifdir.  Onların  arasında  həm 

çox  xırdalan,  həm  də  iriləri  olur. 

Xulkimilərin  bəzi  növləri,  çox  kiçik 

olur.  Ən  kiçik  ölçülü  xul-hirka- 

nobiusdur.  Onun  bədəninin  uzunluğu 

45 mm-qədər, kütləsi isə 3 q olur.

Böyüklüyünə  və  ölçülərinə  görə 

kütləsi  1  tondan  çox  olan  bölgə 

fərqlənir. Ancaq son zamanlar ovlanan 

bölgələrin  kütləsi  250  kq-a  qədər, 

uzunluğu isə 360-380 sm-ə qədər olur. 

Kilkələr  vətəgə  əhəmiyyətli  balıqlar 

arasında  ən  xırdası  olub,  uzunluğu  13 

sm-ə qədər, kütləsi isə 8-10 q olur.

Xəzərin balıqları xəzəryanı dövlət­

lərin  əhalisinin  həyatında  mühüm  rol 

oynayır. Onların həyat tərzinin mühüm 

məqamları,  o  cümlədən,  ətraf mühitə 

uyğunlaşmaları, davranışları və bir çox 

maraqlı  məsələlər  hələ  tam  öyrənil­

məmişdir.

Bu  gün  hamı  Xəzərin  əsrarəngiz 

balıqlar aləminin mühafizə olunmasına 

çalışır.  Ancaq  təəssüflə  qeyd  etmək 

lazımdır  ki,  son  illər  (1990-cı  ildən 

başlayaraq)  Xəzərin  balıq  ehtiyat-

freshwater parts of the sea migrate for 

breeding over short distances toward 

river mouths  and  usually stay within 

deltas and flood plain lakes.

Most  of  the  Caspian  ichthyofauna 

belongs to sea and  river fish,  the  rest 

being  diad ro m o u s  and  fluvial 

anadrom ous.  In  general,  many 

species  are  characterized  by  a  high 

degree  of  euryhalinity  or,  in  other 

words,  ability  to  live  in  a  broad 

salinity  range.  Such  species  are 

predominant by virtue of a particular 

ionic  composition  of Caspian  water, 

resulting  from  the  long  period  of 

isolation of the Caspian Sea from the 

World Ocean.

The  sea  spawners  include  primarily 

the  shads  and  gobies,  gray  mullet, 

sand  smelt  and  sander.  The  species 

breeding in rivers and their deltas are 

much  more  diverse.  They  include 

representatives  of  sturgeons,  shads, 

salmons,  perches  and  other  families. 

The life cycle of Caspian fish is rather 

diverse  and  extended.  It  is  strongly 

dependent  on  the  state  of  their 

habitats and  intensity of fishing.  For 

most  Caspian  species,  the  life  span 

does not exceed  six  or eight years.  In 

this  respect,  sturgeons  stand  out 

distinctly  by  their  longevity.  The 

beluga,  for  example,  lives  as  long  as 

60 years, the sturgeon - up to 40 years, 

and  the  starred  sturgeon  -  up  to  30 

years.  The  species  with  the  shortest 

life  span  include  gobies  and 



Benthophilus  sp.  a  mere  two  to  four 

years.  Some  species  breed  several



67


Yüklə 1,62 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə