Biz özgənin yaratdığı dünyada yaşayırıq
Yüklə 360,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
7 P.S. “Azərbaycan” jurnalının 8/2014 sayında “Cholqala1992” adı ilə dərc olunandan sonra bir də oxudum. Oxudum və şübhələrimdə haqlı olduğumu yəqin elədim – bitməyibmiş, yazılası çox sözüm qalıbmış! Povest yazmaq kimi ağır məsuliyyətin yükünü indi lap çox hiss etdim. Üzə çıxarmaqda tələsmişdimmi?! Yaxşı ki, jurnalda dərc olundu, yoxsa bir daha baş vurmayacaq və bəlkə də heç vaxt kitab halında ortalığa çıxarmayacaqdım. Jurnalda dərci məni yenidən ona qayıtmağa sövq elədi! Buna görə dərc eləyən dostlara təşəkkür edirəm. Hər iki variantı oxuyub qeydlərini mənimlə həvəslə bölüşən filoloq dostum Lalə Əliyevaya xüsusi minnətdarlığımı bildirirəm. ...Xeyli əl gəzdirdim, əlavələr edib, hissələr çıxardım. Sonunda istədiyimi aldım! Fevral, 2015 8 Proloq “Mən üçüncü dünyaya insan ruhunun məhsulu kimi baxıram. Üçüncü dünyanı biz özümüz yaradırıq”. Karl Popper Yaşıl tumurcuqlardan açılan yarpaqlar kimi hamı eyni cür doğulur. Amma hamı bir cür ölmür. Ölümlər də müxtəlifdi – eynən xəzandı elə bil: biri saralıb üzülür, biri qızarıb düşür. Birini də küləklər elə yaşılkən qoparıb salır... *** Neçə vaxtdı qərarsızlıqdan özümə yer tapa bilmirəm. “Dərc edimmi, etməyimmi?” sualı ya- xamdan əl çəkmir. Başqasının şəxsi məktublarını oxumaq bir yana, onları çap eləmək istəyi heç bir çərçivəyə sığmayan istəkdi, pisimə gəlir. Evli bir kişinin dul qadınla gizli məktublaş- masından danışıram. Elə-belə yazışma olsaydı, fikir verməzdim. Uzaqbaşı şəhvəti maraqla oxu- yub keçərdim. Amma elə deyil! Sanki bir bədii əsərin ayrı-ayrı hissələridi – bir yerə yığmaq lazımdı. İş bununla bitmir, mətnlərdən əsər 9 düzəldərsən, dərd ondadı ki, o məktubları çap eləmək üçün izn almağa adam yoxdu. Qəliz məsələ oldu deyəsən. Hal-qəziyyə belədi, danışım, siz də görün yuxumu ərşə çəkən suala cavab vermək nə qədər müşküldü. Bir gün “Üns” teatrında tanış xanımla rastlaşdım. Tələbəlik illərindən tanıyırdım. O vaxt gözəlliyi neçə-neçə oğlanı çöllərə salmışdı. Kimlər ölmürdü dərdindən, kimlərin balaları ölmürdü! Ona yaxınlaşmaq nədi, kəlmə kəsmək nədi, heç baxışlarını tutmaq olmurdu. Varlı-kasıb, oxuyan-avara, ürəkli-qorxaq, fərqi yoxdu – kiməsə gözünün ucuyla belə baxmırdı. Yeriyəndə yerişi, duranda qəddi-qaməti canlar yaxırdı. Atası Nazirlər Sovetində yüksək mənsəb sahibi idi. Babası köhnə inqilabçılardan olub. Fəlsəfə dərsində qruplarımız birləşirdi, onda yaxından müşahidə edirdim. Bir səhər onu ötürən oğlanı görəndə univer- sitet uşaqlarının, elə müəllimlərin də əli üzündə qaldı. Əlacları olsaydı, onu Akademiyanın bağına çəkib şil-küt edərdilər. O qədər nifrət dolu baxış altında özünü tox tutmasından, təmtək fakültə- yədək gəlməsindən xoşum gəlmişdi onda. Tələbələr o qızdan ötrü öz aralarında neçə dəfə davaya çıxmışdılar. Hələ neçə-neçə cavan universitet müəlliminin divanəliyini demirəm. Moskvada, Lomonosov universitetində oxumuş, qocaman müəllimlərin belə həsədlə baxdığı kürən 10 fəlsəfə müəllimimiz İxtiyar Bəxtiyarov elə vurul- muşdu ki, Aristoteldən tutmuş Kanta qədər sevimli filosoflarını onun ayaqlarına atardı. Tələ- bəsinə aşiq müəllimin sinifdə davranışı qəribə olur, bəzən elə anlar yaranırdı ki, deyirdin bəs İxtiyar müəllim ataksiya xəstəsidi, əli, ayağı özündən xəbərsiz hərəkət edir. Sonuncu kursda elə həmin oğlana ərə gedəndə isə hamı “Eh, gərdişi-dövran” deyib köks ötürdü. Onun kasıb bir rəssam olduğunu öyrənəndə varlı ataların bahalı maşın sürən balalarının büzülən ağızlarından əyilə-əyilə çıxan sözləri ta bura yazmağa lüzum yoxdu. Aydın məsələdi! Ordan-burdan söhbət elədik. Ərini xatırladıq, necə yaşadığını soruşdum, uşaqlarından hal-əhval tutdum. Araşdırıcı olduğumu bildiyindən idi yəqin, məndən ərinin arxiviylə tanış olmağımı, bir yazı yazmağımı xahiş elədi. Sərgisini təşkil eləməyi düşündüyünü, sərgi kataloqunun hazır- lanması barədə bəzi məsləhətlərə ehtiyacı oldu- ğunu söylədi. Ünvanını, telefonunu aldım, şənbə günü gəlməyə söz verib ayrıldım. *** Köhnə şey-şüyləri eşələməkdən ötrü ölürəm. Uşaq vaxtı nənəmin cehizlik şifonerində saxla- nardı ailə arxivimiz. Şifoner deyildi, muzey idi elə bil. Yuxarı gözündə, papaq, şərf, əlcək 11 qoyulan yerdə babamın, nənəmin 1920-30-cu illərdə dostları, qohumlarıyla çəkdirdikləri şəkil- lər, orta gözündə hər iki qapağının içində o dövr model qızların yarıçılpaq şəkilləri olan gümüş portsiqar, sümük müştük, qədim düymələr, gümüş piləklər... Anamın gəlinlik paltarı, dik- daban ayaqqabısı, atamın gəncliyində geyindiyi “Makintoş” plaşı... Kağız-kuğuzlar yığılan qara çamadan isə şifonerin aşağı siyirməsindəydi. Saatlarla vaxtım gedirdi o kağızlara baxmağa, oxumağa. Nikolay dövrünün əsginazlarından tutmuş ilk sovet “zayom”larına, “Mockviç-400” avtomobilinin, “Temp-22” televizorunun, cürbəcür cihazların sənədləri, qırx ilin xəstəlik kağızları, analiz cavabları, atamgilin toy dəvətnamələri, anamın cehiz gətirdiyi əşyaların siyahısınadək... Evimizin rəngi saralmış qalın “domovoy kniqası” orta əsrlərin əlyazmasına oxşayırdı. Əvvəlki səhifələr ərəb əlifbasıyla yazıldığından heç nə anlamırdım. Latın və kiril əlifbaları ilə yazılan sonrakı səhifələri oxusam da, bu qədər adamın bizim evdə niyə yaşadığını kəsdirə bilmirdim. Aralarında rus da vardı, gürcü də. Sonralar biləcəkdim ki, hərəsi bir səbəbdən bizim şəhərə gəlibmiş, biri kirayə qalıbmış, o biri sadəcə pasport qeydiyyatına düşübmüş. İçərilə- rində başqa yerlərdən şəhərimizə sürgün edilənlər də vardı. Yüklə 360,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|