12
Palan içi tökmürəm, bircə onu deyirəm ki,
təyyarələrin qara yeşiyi kimiydi ailə arxivimizi
saxlayan qara çamadan.
Kənddə nənəmgilin evinin zirzəmisində,
taxtapuşunda bir dünya köhnə əşyalarla əlləş-
məkdən də doymazdım. Ordakılar daha qədim
idi.
Elə tələbə vaxtı da eynən beləydi. Məni
axtaran bukinistdə, əntiq şeylər satılan mağa-
zalarda tapardı. İndi də hər dəfə dostum İmran
Bədirxanla görüşə vaxtından əvvəl gəlirəm.
Görüşdüyümüz yerdə – üçüncü mikrorayonda,
köhnə “Arzu” şadlıq evinin qabağındakı balaca
parkda rus qarılarının töküb satdığı köhnə vallara,
kitablara, məişət əşyalarına, elektrik avadanlıq-
larına, onların ehtiyat hissələrinə tamaşa eləmək-
dən xoşum gəlir.
Hər detal bir tarix parçasıdı, insan ömrünün
bir anıdı. Qocaların titrək əllərində bu detallar
qəribə duyğular yaradır. Qəribəliyi həm də ondadı
ki, bu cür əşyaları satan da, maraqlanıb baxan da,
elə aradabir nəsə alan da qocalardır.
Yaşlaşanda adam heç olmasa bu ehtiyat
hissələr kimi kiməsə gərək olmaq istəyir...
Şənbə gününü səbirsizliklə gözləyirdim. Bir
tərəfdən tanınmış rəssamın arxiviylə tanış olmaq
imkanım yaranmışdı, sevdiyim işlə məşğul ola-
caqdım, o biri tərəfdən də tələbəlik illərimin
əlçatmaz gözəlinə qonaq gedəcəkdim. Şuxluğunu
13
itirməyib, elə bil illər gözəlliyindən bir naxış belə
soldura bilməyib. Amma gözləri əvvəlki gözlər
deyildi. Parıltısı gözünün xeyli dərinliyinə çəkil-
mişdi.
Rəssamın arxivi isə mənimçün az qala qədim
xəzinə qədər maraqlı idi. Şübhəsiz, qiymətli
sənədlər, fotolar, tablolar, bəlkə də bir muzeylik
əşyalar olacaqdı orda. Sonunda oxunaqlı bir
araşdırma-məqalə yazacaqdım, nə bilmək olar,
bəlkə sənədli bir kitab da alınacaqdı.
***
Onlara vədələşdiyimiz vaxtda – günorta saat
üçdə gəldim. Çoxotaqlı mənzildi. Divarlarda
fotolar, tablolar, “çekanka” lövhələr asılıb, şkaf-
lar, tumbalar cürbəcür balaca heykəllərlə, suve-
nirlərlə doludu.
Hərdən burdakı kabinetində işləsə də, Rəs-
samın emalatxanası başqa yerdədi. Odur ki, burda
molbert, fırçalar, boyalar, kətan parçalar, taxta
çərçivələr elə də çox deyil, otağın əsas hissəsini
tavana dirənən kitab rəfləri tutur.
Şkafların aşağı gözündə yan-yana düzülmüş
qutular, içində səliqəylə üst-üstə yığılmış qov-
luqlar otaq sahibinin sahmanından xəbər verir.
Burda həyatının müxtəlif illərini əks etdirən
fotolar, haqqında yazılmış qəzet səhifələrindən
kəsmələr, mühazirələrin, kulturoloji məqalələrin
əlyazmaları var.
14
Balaca bir qutu isə ağzınacan təyyarələrə
minik kartlarının kəsilmiş hissələridi, kolleksiya
yığırmış. Nə qədər ölkəyə uçubmuş! Baxdıqca elə
bilirsən hər minik kartı Allaha doğru can atmağa
görə verilən qəbzdi, göylərin o üzünə səyahət
üçün oynanan lotereya biletidi. Təkcə bu xatirə
qutuda eşələnməyə – üstündəki tarix, aeroport
adlarını oxumağa bir saatdan çox vaxtım getdi,
xəyalım neçə-neçə qərib ölkə, uzaq şəhər dolaşdı.
Qısası, o qənaətə gəldim ki, otağı günlərlə
ələk-vələk eləsəm də, iş başa çatası deyil.
Xanım qaradinməz qadındı. İki fincan qəhvə
gətirib mənimlə qabaq-qənşər oturanda da dindir-
məsəm dinmirdi. Əslində onun dili üzündə,
gözündədi. Baxışı, hərəkəti hər şeyi deyir, sadəcə
duymaq lazımdı. Güclə sezilən ürkək təbəssümü
üzündən əskik olmur. Əvvəlki təravətini saxlayıb,
yenə gözəldi, intəhası indi bir başqa cür gözəldi.
Tək fərq məğrurluğunun lal bir təmkinlə
əvəzlənməsindədi.
Güzgülü komodun üstündə, divarlarda birgə
fotoları var. Çərçivələrdən boylanan baxışlar iki
sevdalının bəxtəvər günlərinin nişanəsidi.
Otağın aşağı başındakı divarda onun ayaqüstü
portreti asılıb. Cavanlıq illərinin şəklidi. Bu tablo
barədə qısa söhbətimiz oldu, öyrəndim ki, əri
evliliklərinin ilk aylarında çəkib, xarici sərgilərdə
dəfələrlə nümayiş olunub, bir neçə dəfə babat pul
da təklif ediblər, amma Rəssam satmayıb. Portret
15
həqiqətən də gözəl alınmışdı, rəssamlıqdan sən
deyən başım çıxmasa da, duyurdum ki, buna ürək
qoyulub, sevgiylə çəkilib. Tabloda tək hündür-
daban ayaqqabı qabarıqlığıyla yad cisim kimi
gəlirdi
mənə.
“Dikdaban
ayaqqabı
qadın
kompleksinin ilk zahiri əlamətidir”. Xəyalımdan
keçən fikri dilimə gətirmədim.
...Sonra düz beş dəfə evlərinə, iki dəfə də
emalatxanaya getdim. Bir kitablıq material topla-
dım. Amma məni maraqlandıran, beynimi məşğul
edən başqa şey idi.
Üçüncü gəlişimdə yazı masasının aşağı
siyirməsindən götürdüyüm köhnə təqvim-gün-
dəliyi vərəqləyirdim. Müxtəlif adamlarla görüş
vaxtları, tədbirlər, zəng saatları, bir sözlə,
gündəlikdə sahibinin görəcəyi işlər qeyd olun-
muşdu. Ətrafı cızma-qara hərflərlə “bəzədilmiş”
bir söz diqqətimi çəkdi. Söz ciddi-cəhdlə ört-
basdır edilmişdi, quşlar yad gözlərdən gizlətmək
üçün yumurtaların üstünü kol-kosla örtür ey,
eynən elə.
İlk baxışda adi söz idi. Mənasını bir Allah
bilirdi, bir də özü. Bəlkə də əhəmiyyətli bir şey
deyildi. Özü bir məna verməsə də, dörd tərəfi
anlaşılmaz hərflər, əyri-üyrü xətlərlə əhatələnmiş
sözün aydın oxunması məni şübhələndirirdi.
Adətən adam stolüstü təqvimində belə qarala-
malar eləmir, qeyri-ixtiyari cızma-qaranı əl altda
olan istənilən kağız üstündə qaralayır. Psixoloqlar
Dostları ilə paylaş: |