Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

lınmaz»  olduğunu  dərk  etməsi,  məni  bir  daha  konfliktin 
başlanğıcına  nəzər  salmağa  məcbur  edir.  Heydər  Əliyevin 
1992-ci  il  aprelin  17-də  «Komsomolskaya  pravda» 
qəzetinə  verdiyi  müsahibə  buna  imkan  yaradır.
Sov.  1İKP  MK  Siyasi  Bürosunun  sabiq  üzvü  bəyan  edir 
ki,  1986-cı  ildə  Alma-Atadakı  dekabr  iğtişaşlarmm  günah- 
karı  Mixail  Qorbaçovdur,  o  zaman  məhz  o,  qazax  millətçi- 
liyi  m əsələsini  ifadə  etmişdir.  Abel  Ağanbekyanm  Parisə 
səfərindən  iki  həftə  əvvəl  isə  Heydər Əliyevə  istefaya get- 
mək  üçün  ərizə  vermək  təklif olundu,  o  da bunu  etdi.  Dağ- 
İıq  Qarabağm  Ermənİstana  birləşməsinin  zəruri  olduğunu 
elan  edən  akademik  Ağanbekyan  Parisin  daşnak  elitasma 
dedi  ki,  bu  m əsələ  Qorbaçovla  razılaşdırılmışdır, 
Heydər 
Əliyev  bu  gün belə  nəticəyə  gəlir: 
«bundan  sonra.  hadisə- 
lərin  intensiv  inldşafı  başladı  və  onlar  bizim  şahidi  olduğumuz 
faciəyə gətirib  çvcardı».
M üxtəlif  respublikalardakı  demokratik  hərəkatlar,  ilk 
növbədə  «Den  Rossıya»  Ermənistanı  Zaqafqaziyada  de- 
mokratiyanm  dayağı  qəbul  edib,  dərhal  onun  tərəfmi  sax- 
lamaqla millətçi  «məhvetmə  instiktini»  qızışdıran  təşviqat- 
çıların  ixtiyari  və  ya  qeyri-ixtiyari  köməkçisi  oldular.  Yeni 
dalğadan  olan  bir  çox  siyasətçilər  öz  karyeralarmı  da  elə 
bu  hüsn-rəğbətlər  hesabına  əldə  etdilər  və  bu  gün  də  anti- 
müsəlman,  antitürk  hisslərini  ıfadə  edən 
ağılsız  çıxışlarını 
davam  edirlər: 
biz  hamımız  xrıstianıq,  biz-birimızə  kö- 
mək  edəcəyik.  Bunlar  Zori  Balayanm  qaladığı  tonqala  atı- 
lan  quru  odunlardır.  Publisist özünün  1988rci  ilde  Moskva- 
da  nəşr  olunmuş 
«Doroqa»  («Yol») kitabımn səhifələrin-
də soruşurdu: 
«Sovet İttifaqında bu barədə bilirlərmi H,  özü- 
nə Ankarada  sığınacaq  tapmış  islam fundamentalizmi gələcək- 
də Rusiyant qüıncm köməyilə yox,  Quranın köməyi ilə məhv et- 
məyi  nəzərdə  tutur.  Sovet mətbuatında  dərc  olunurmu  ki,  ölkə- 
də  inqilabdan  əwəl nə qədər müsəlman  var idi,  indi  nə  qədər- 
dir,  iki  mininci  ildə  nə  qədər  olacaq,  iki  min  otuzuncu  ildə  nə 
qədər  olacaq?»
Ritorik  suallardır,  ona  görə  ki,  heç  kim  Sovet  mətbua- 
tmda  nəinki  müsəlmanlar,  hətta  -  Balayanm  və  baronessa 
Koksun  köməyi  ilə  antimüsəlman  ittifaqı  elan  olunmuş 
xristianlar və  yəhudilər barəsmdə  də məlumat tapa  bilməz.
Təhlükəli  oyunlardır,  cənablar!  Mixail  Qorbaçov  1990- 
cı  ildə  Bakıdakı  qanlı  qırğmi  təşkil  etdikdən  sonra  elan  et- 
di  ki,  Azərbaycanda  islami  döVləti  yaratmäq  ideyasi  möv- 
cuddur.Ən  heyrətlisi  də  o  idi  ki,  həmin  kədərli  yanvär  gün- 
lərində Azərbaycan paytaxmda keçirilmiş  ictimai  rəy  sorğu- 
sunda  cavab  verənlərin  cəmisi  3,6  faizı  respublikada  islam 
dövləti  yaradılmasma razı  idi. İfslam təhlükəsinin  şişirdilmə- 
si  həmişə  erməni  geosiyasətinin  tərkib  hissəsi  olmuşdur.
Qorbaçov  tərəfindən  azerbaycahrılarm  islam  fundamen- 
talizmində  ittiham  edilməsi  Bakıya qoşun  yeridilməsini  qa- 
baqladı  və  faktiki  olaraq  qətllərin  təşkilatçısı  ölkənin  icti- 
mai rəyinın  sükutla bu qanlı  aksiyanı müdafiə  etm əsinə  na- 
il  oldu.  Hətta,  Pribaltika  demokratları  terefindən  de  kəskin 
ittihamlar olmadı,  halbuki,  1990-cı  ilde  onların azerbaycan- 
lılara m ünasibetde  düzgün mövqe tutmaları bir  il  sonra  Vil- 
nüsde  ve  Riqadakı  qanlı  divantutmalardan  yaxa  qurtarma- 
ğa  köm ek  edə  bilerdi.

---

Lakin  Balayamn  müselman  ofobiyası  qeləbə  çaldı  ve 
təessüf ki,  qelebe  çalmaqda  davam  edir.
Yaxm  fon. 
DQMV-den  gələn  heyecanlı  xəbərler.  Tə- 
tillər,  iğtişaşlar,  Vilayət  deputatlar  sovetinin  qərarı.  Stepa- 
nakertde  azərbaycanlılann  sıxışdırılması.  Əsgəranda  16-23 
yaşlı  iki  cavan  azərbaycanlmm  öldürülməsi.  Yerevanda 
güclü  nümayiş  dalğaları.  Moskvanm  erməni  nümayişçileri- 
nin  teləblərini  yerine  yetirmək  fıkrində  olduğu  barədə  şa- 
yielər.  Ermənistanda  azerbaycanlılara  qarşı  psixoloji  və  fı- 
ziki  terrorun  güclənməsi  haqqmdä  məlumatlar.  Məlumatlar 
əsassız  deyildi. 
Ararat  rayonunun «Qələbə»  kolxozunun 
aqronomu  İslam Vəliyevin  danışıqlan:
«Fevralın  17-də  mənim  arvadım  oğlan  doğdu.  Doğuş  çətin 
və  mürəkkəb  keçdi.  Nə  arvadıma,  nə  də  uşağa  kömək  edilmə- 
di.  Həkimlər  və  mamaçalar  əllərini  qoyunlarında  çarpazlayıb 
istehza  edirdilər:  «iki  türk az  olacaq».  Uşaq pnevmoniya  oldu. 
Arvadım  bu günədək tam  sağalmavıb.  Yalnız Azərbaycana  gə- 
tirdikdən  sonra  onlara  tibbi  yardım  göstərdilər».  Erməni 
ekstremistleri  azerbaycan  kəndlərinde  evləri  yandırır,  bağ- 
ları  doğrayır,  istixanaları  dağıdırdılar.  Azərbaycanlılann 
kütlevi  şəkildə  işdən  çıxarılması  həyata  keçirilirdi.
Bilavasitə  təkan.  Təsadüfı  deyildi  ki,  fevralm  25-26-da 
Yerevandakı  nümayişler  öz  apogeyinə  çatdığı  və bütün  Er- 
mənistanm  Qarabağ  herəkatınm  təsiri  altında  olduğu  bir 
vaxtda  zorakılıq  ve  qorxunun  teqib  etdiyi  minlərle  azər- 
baycanlı  Azerbaycana  üz  tutdu.  Onlarm  çoxu  fevralın  26- 
27-də  m üxtelif illərde  Ermənistandan  köçmüş  hemyerlilə- 
rinin  yaşadığı  Sumqayıta  ve  onun  yaxınl'ığmdakı  Fatmayı,
Qarabağdan  didərgin  düşmüş qaçqmlar
Mehdiabad ve  Saray  kəndlərinə  gəlmişdilər.  Məhz  bu  gün- 
lərdə  DQMV-de  iki  azərbaycanlınm  öldürüldüyü  barədə 
rəsmi  məlumat  elan  edildi.  Dairə  qapandı.
O  zaman  hamı  aşkarlığa  və  yenidənqurmaya  inanırdı, 
Qorbaçova  səcde  edirdi.  Azərbaycanın  demokratik  əhval- 
ruhiyyəli  tarixçiləri  və  edebiyyatşünaslarını  bu  cür  görüş- 
lərde  Sumqayıta  göre  kəskin  məzəm m etləyir  və  tələb 
edirdilər:  günahkar  olduğunuzu  bütün  dünya  qarşısmda  eti- 
raf  edin.  Onlarm  teləb  etdiklərini  heç  Nürnberq  tribunalı 
nasist-cinayetkarlardan  təleb  etməmişdi.
Azerbaycan  demokratları  yenidenqurmayla  bağlı  hem- 
fikirleri arasında evvelden  gözümçıxdıya  salınmışdılar:  axı, 
respublikalardakı  bütün xalq  cebhəleri,  bütün  qeyri-formal-

---