10 dekabr 1992-cı d.
Namərd ermənilər zəngilanlı ttlyas Qurbanovu
işgəncə verərək bu vəziyyətə salmışlar.
Mart 1919-cu il. Naxçıvan.
Erməni quldur və terror birləşmələri Naxçıvana hücuma
başlarrıışlar. Faşistlər qarşılarma çıxan bir neçə Azərbaycan
kəndini yer üzündən silmişlər. Ordubad tərəflərdə Aşot Mo-
sesyantsın quldur dəstəsi azğmlıqlar törədirdi. O, özünü qəza
rəisi təyin etmişdi. Arxiv sənədlərinə görə hər gün beş-on
adam erməni qaniçənlərinin qurbanı olurdu.
6 aprel 1919-cu Ü.
18
evdən ibarət Cavanşir Azərbaycan kəndində erməni
quldurlann basqmı nəticəsində bir riəfər azərbaycanlı sağ qal-
mamışdı. 25 kişi, 20 qadm və 10 uşaq öldürülmüşdür.
12 aprei 1919-cu il.
60 evdən ibarət Mucu Azərbaycan kəndində erməni qul-
durlar bir gündə 150 kişi, 55 qadm, 25 uşaq öldürmüşlər. 35
ev yandırılmışdır. Uşaqların gözlərini çıxarmış, sonra da ton-
qala atmışlar.
13 aprel 1919-cu il.
5-ci sahənin Dağlıq zolağının mävəkkiü İsmayıl Sultano-
vun qəza rəisinin adma 21.04.1919-cu il tarixli raportun-
dan: «...Ararat Respublikası qoşunlarınm Yeni Bayazid qəza-
smm Göyçə rayonunun dinc kəndlərinə basqım başlamışdır.
Bundan məqsəd ərazini Göyçə gölünün şərq və şimal həndə-
vərində məskunlaşmış müsəlmanlardan təmizləməkdi. Bir
həftədə 60 000 əhalisi olan 22 kənd darmadağın edilmişdir.
Bədbəxt müsəlmanlar Göyçə müsəlmanlarmı qırıb-çatmaq
məqsədi güdən erməni birləşmələrinin töp-tüfəng atəşləri al-
tmda tələf olurdular. Ermənilərin və Ermənistan hökumətinin
Öz keçmiş qonşularma bu cür insanlıqdan kənär münasibətlə-
rini görəndə adamı dəhşət bürüyür. Erməni qoşunlarmın əli-
nə keçən müsəlmanlara görünməmiş və eşidilməmiş əziyyət-
lərlə işgəncələr verirlər, çox az sayda gənc qadm və yeniyet-
rnə qızlar istisna olmaqla qalan bütün qadmları, uşaqları, kişi-
ləri, qocalan öldürürlər. Erməni quldurlarm təqib etdikləri
azərbaycanlı və kürd qaçqınlan sığınacaq tapmaq ümidilə üz
tutduqları Gəricə mahalmm 5-ci sahəsi ilə həmsərhəd qarlı
dağ aşırımlannda həlak olmuşlar».
13 aprel 1919-cu il.
70 evden- ibarət Haşman kəndində erməni quldurlar 120
adam öldürmüşlər. Onların 40-ı qadın, 20-si uşaq, 60-ı kişi
idi. Haşman kəndində ermənilərin törətdikləri soyqırımm
bütün qurbanları tanmmaz dərəcədə eybəcər hala salmmışdır.
14 aprel 1919-cu il.
«Daşnaksütyun» terror təşkilatının göstərişini yerinə yetirən
erməni saqqallılar 30 evdən ibarət Zeyvə Azərbaycan kəndin-
də 30 kişini, 20 qadını və 32 uşağı diri-diri yandırmışlar.
4 iyul 1919-cu il.
Erməni quldur birləşmələri Böyük Vedi kəndinə yaxmlaş-
mışlar. Müsəlman ağsaqqallan ilə görüş üçün rəsmi səbəb da-
nışıqlar aparılması idi. Gözlənilmədən ermənilər tərəfdən atə-
şlər açılmışdır. Böyük Vedi kəndinin iki nümayəndəsi - Zey-
nalabdin Şıxəli oğlu və Nəsrulla bəy Bəşirbəy oğlu
öldürülmüşdür...
19 sentyabr 1919-cu il.
I
piyada alaymın çavuşu Karaşarovun raportuna görə, Cəb-
rayıl rayonu kəndlərindən birinin yaxınlığmda erməni quldur-
lar üç çobanı öldürmüşlər. Onlardan birinin başmı kəsmişlər.
6 noyabr 1919-cu il.
Keçəldədə aşırımmda sığınacaq tapan kürd qaçqmlarmı tə-
qib eden erməni quldurlar onlan qaubitsalardan atəşe tutmuş-
lar. Qaçqınlar arasmda öldürülənlər ve yaralananlar çox ol-
muşdur.
3 dekabr 1919-cu il. Cəbrayıl qəzası.
Erməni saqqallılar Cəbrayıl qəzasınm Qoqa kəndini müha-
sirəye alaraq 10 müselmam öldürmüşlər. Onlar ağsaqqal Əsə-
dağa Cavanşirə və ailəsinə xüsusi qəddarlıqla divan tutmuşlar.
20 dekabr 1919-cu il.
Silahlı erməni dəstələri Xələfli, Aşıq Məlikli, Tatar və
Şıxlar kəndlərinə basqın etmiş, 10 evi yağmalamış və yandır-
mış, 2 qadım, 6 kişini öldürmüş, mal-qaranı sürüb aparmışlar.
1919-cu il. İrəvan.
İrəvan qubemiyası müselman ehalisinin Amerika xalqına
müraciətində yerli azerbaycanlı əhalinin qəsdən məhv edil-
diyi göstərilir: 88 kənd viran qoyulmuş, 1920 ev yandırılmış,
131 970 kişi öldürülmüşdür.
19 yanvar 1920-ci il. Şuşa.
İri ermeni quldur birləşmələri Şuşa istiqamətində hücuma
keçərek yolları üstündəki bütün kəndləri darmadağm etmişler.
Uşaqlar, qadmlar, əlillər de öldürülmüşdür.
22 yanvar 1920-ci ii.
Ermeni quldur birləşmələri Hacı Qərib, Məkrə müsəlman
kəndlərini var-yoxdan çıxarmışlar. Ölüm-dirim mübarizəsi
aparan kəndlərin qəhrəmancasına vuruşmasına baxmayaraq,
müasir silahları olan erməni quldurlar dinc əhaliyə divan tuta
bilmişlər. Sağ qalanlar Burcanarlı kəndinə qaçmışlar.
23 mart 1920-ci il. Əsgəran.
Ermenistan hökumet qoşunları barışığı növbəti defe poza-
raq, Azərbaycanm Əsgeran şəhərini qesb etmişler. Qırğın
Füzuli. 1992-ci il.
Dağıdılmış kəndlör. ,
əməliyyatında əsasən «tayqulaq Andranik»in quldur dəstələri
iştirak edirdilər. Bundan əvvəl onlar dinc əhaliyə xüşusilə da-
ha çox qəddarcasma cinayətlər törətmişlər,
23 mart 1920-ci il. Şuşa. Xankəndi.
Ermənistan qoşunları quldur birləşmələrinin köməyilə
Xankəndi və Şuşa şəhərlərinə basqm etmiş, bununla da 23
noyabr 1919-cu il tarixli barışıq sazişini pözmuşlar. Hər iki
şəhərdə qadınlar, uşaqlar, qocalar qətlə yetirilmişlər.
24 mart 1920-ci il. Tərtər.
Erməni quldur birləşmələri «Daşnaksütyun» terror təşkila-
tının göstərişini yerinə yetirərək, Tərtər şəhəri yaxınlığındakı
kəndlərə basqm etmiş və 1919-cu il 23 noyabr tarixli barışıq
sazişini növbəti dəfə pozmuşlar.
25 mart 1920-ci il. Cəbrayıl.
Erməni quldur birləşmələri Cəbrayıl şəhərinə basqına baş-
lamışlar. 1919-cu il 23 noyabr tarixli banşxq sazişinə aldanan
dinc əhali döyüşə hazır deyildi və tarla işləri ilə məşğul olur-
dular. Mülki əhali arasında tələfat olmuşdur.
25 mart 1920-ci U.
Erməni quldur birləşmələri Xudərə, Dankeyrə, Davalı
müsəlman kəndlərini qarət etmiş və yandırmışlar. Dinc əhali
arasında çoxlu tələfat olmuşdur. Sağ qalanlar qonşu kəndlərə
qaçmışlar.
30 mart 1920-ci ü.
Erməni quldur birləşmələri qəfıl basqın nəticəsində Bağır-
bəyli, Müsəlmanlar kəndlərini ələ keçirmişlər. Sağ qalanlar
həmçinin qəsb edilmək təhlükəsi qarşısında olan Şuşa şəhəri-
nə qaçmışlar. Arxiv sənədlərinə görə əhalinin bütün kişi qis-
mi özünümüdafiə dəstələri yaradaraq, son nəfəsədək vuruş-
mağa hazır olmuşlar.
5 aprel 1920-ci U. Qazax.
«Daşnaksütyun» terror təşkilatmın erməni quldur dəstələri
Qazax rayonunun Tatlı kəndi yaxmlığmdakı kiçik bir Azər-
baycan kəndini ələ keçirərək, onun bütün sakinlərinə qəd-
darcasına divan tutmuşlar.
5 aprel 1920-ci il.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Xarici İİşlər naziri
F.Xoyskinin Ermənistan Respublikasm ın xarici işlər
nazirinə notasında deyilir ki, aprelin 5-də səhər saat 5-də
Dostları ilə paylaş: |