Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi


-ci  il  fevral. Xocalı  faciəsinin  qurbanlan



Yüklə 104 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/86
tarix08.03.2018
ölçüsü104 Kb.
#30952
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   86

1992-ci  il  fevral. Xocalı  faciəsinin  qurbanlan.
Ermənistan  tərəfindən  erməni  silahlı  quldur  birləşmələri 
Azərbaycan  ərazisindəki  Yaradulla  kəndinə  basqm 
etmişlər.  Əhalinin  üçdə  bir  qismindən  çoxu  məhv  edilmiş, 
əmlakları  yağmalanmışdır.
8  aprel  1920-ci  il.
Erməni  quldur  birləşmələri  təkrarən  basqm  etmiş,  bir 
dəfə  Yaradulla  Azərbaycan  kəndini  və  Qazax  rayonundakı 
Tatlı  kəndinin  cənub  hissəsini  yandırmışlar.
9  aprel  1920-ci  il.  Qazax.
Qazax  rayonunun  azərbaycanlı  kəndlilərinin  barışıq 
haqqında  imzalanmış  m üqaviləyə  əm əl  edərək  ağ
bayraqlar  qaldırılmasma  baxmayaraq,  qaniçən  Dronun 
erməni  quldur  birləşmələri  Əskipara,  Yuxarı  əskipara, 
Aşağı  Fərəhli,  Ayrım,  Quşçu  Ayrım,  Xeyrimli,  Bənası, 
Salahlı  kəndlərinə  basqm  etmiş  və  onları  tamamilə 
yandırm ışlar. 
Dinc  əhali  arasm da  çoxsaylı  tələfat 
olmuşdur.  Özünün  qəddarlığı  ilə  ad  çıxaran  erməni  faşist 
Dro  (sonralar  Hitlerin  silahdaşı  olub)  bir  sıra  qətllərə 
şəxsən  başçılıq  etmişdir.  Bu  qətllər  zamanı  qadmlar  və 
qocalar  təsviredilməz  işgəncələrə  məruz  qalmışlar.
19  apre)  1920-ci  il.  Ağdam.
Erməni  quldur  birləşm ələri  «Daşnaksütyun»  terror 
təşkilatınm  göstərişini  yerinə  yetirərək,  Gülablı  kəndinin 
ə tra f  m əhəllələrini  yandırmış,  dinc  sakinlər  arasına 
çaxnaşma  salmışlar.  Bir  neçə  kəndli  əsir  götürülmüşdür. 
Bir  həftə  sonra  erməni  saqqallılar  Abdal  və  Gülablı 
kəndlərini  zəbt  etmişlər.  Bu  zaman  Gülablı  kəndi  od 
vurulub  yandırılmışdır.
23  aprel  1920-ci  il.
Erməni  quldur birləşmələri  Şişqaya Azərbaycan  kəndinə 
basqm  etmiş  və  bütün  sakinləri  öldürmüşlər.  Q ətlə 
yetirilənlər  arasmda  qocalar  və  qadmlar  da  olmuşdur. 
Erməni  quldurlar  uşaqları  diri-diri  quyulara  atmışlar.
İyul  1920-ci  il.
Erməni  quldur  dəstələri  Zəngilana  basqın  etmişlər. 
Terrorçular  yüzlərlə  dinc  sakini  qətlə  yetirmişlər.  Onlar 
qaçmağa  çalışanları  yaxalayaraq  öldürmüş  və  meyitlərini 
xəndəklərə  atmışlar.  Həmin  dövrdə  «Yaqavurd»  erməni


Qarabağdan  didərgin  düşnıüş  qaçqınlar.
qəzeti  yazırdı  ki,  «Daşnaksütyun»un  siyasəti  nəticəsində 
Ağbulaq,.  Ərdənis,  Toğulca  və  digər  kəndlərin  əhalisi 
doğma yurdları  tərk  edir,  kartof,  arpa,  buğda əkinlərini  atıb 
gedirdilər.
2  sentyabr  1920-ci  il. Zəngibasar.
«Daşnaksütyun»  terror  təşkilatından  olan  erm əni 
quldurların  vəhşiliyindən  can  qurtarmaq  üçün  1500  dinc 
sakin  Olta  çayını  keçm əyə  çalışmışdir.  istanbuldakı 
«Osmanlı»  arxivinin  sənədlərində  göstərildiyi  kimi,  650 
müsəlman  çayda  batıb  boğulmuşdur.
MİLLİ  FACİ0NİN  PRQLOQU...
Dağlıq  Qarabağdäkı  bu  ’günkü  vəziyyəti  dərk  etmək 
üçün  neçənci'  dəfədir  ki,  geriyə  qayıtmaq  Iazım  gəlir.
1989-cu  ilin  iyulunda  SSRİI  xalq  deputatları  qurultaymm 
qərarı  ilə  DQMV  problemləri  üzrə  komissiya  yaradılması 
xəbəri,  elə  gözlənildiyi  kimi,  regionda  gərginliyin  daha  da 
güclənm əsinə  səbəb  oldu.  Stepanakert  erm əniləri  azərbay- 
canlılar yaşayan  şəhərətrafı  Kərkicahan  kəndinə  (ilä  il son- 
ra  həmin  kənddə  «Mayak»ın  radio jurnalisti  Leonid Lazareviç 
erməni  snayperinin  gülləsindən  həlak  oldu.)  hücum  etdilər, 
siqnal  raketlərinin  köməyi  ilə  evləri  yandırdılär.  Səhərə 
yaxın  hücum  dayandı.  Lakin  vəziyyət  daha  da  pisləşdi  və 
yollardakı  «daş»  müharibəsinə  gətirib  çıxardı.  SİİTA  o  vaxt 
məcburi  obyektivliklə  (çün/d,  xalq deputatları  o zaman  döyüş 
bölgəsinə  getməyə  hazırlaşırdüar)  məlumat  verirdi  ki,  vila- 
yətin  yollarmda  nəqliyyat  hərəkəti  blokadaya  almmışdır, 
Dağhq  Qarabağda  yolları  təm izləm əyə  çıxmış  əsgərlərə 
isə  erm ənilər  daş  və  əldəqayırma  partlayıcı  qurğular  atmış, 
ov  tüfənglərindən  atəş  açmışlar.  N əticədə  19  hərbçi  yara- 
lanm ışdır. 
SİİTA 
(SSRİ  vaxtında  mərkəzi  komitənin 
nəzarətində  olan  informasiya  agentliyi)  bildirirdi  ki,  pusqu- 
dan  üç  azərbaycanlıya  hücum  edilmiş,  nəticədə  onlardan 
ikisi  öldürülmüş,  üçüncüsü  ağır  yaralanmışdır.  Bu  -  əslin- 
də  ilk  obyektiv  məlumata  ermənilər  dərhal  reaksiya  verdi- 
lər:  Stepanakert  çapçıları  tətil  etdilər  və  vilayətin  «So- 
vetskiy  Karabax»  qəzetinin  nəşri  dayandırıldı.  Rus  dilində 
çıxan  «Kommunist»  qəzeti  açıq  elan  etdi  ki,  iki  azərbay-


canlının  öldürülməsi  barədə  «SjİTA-nm  çox  ehtiyatsız  mə- 
lumatı»  vəziyyəti  daha da  gərginləşdirmişdir,  «halbuki,  on- 
ları  kimlərin  və  hansı  şəraitdə  öldürdüyü  hələ  aydınlaşdı- 
rılmayıb».  Moskva  deputatları  hər  şeyi  bütün  təfərrüatı  ilə 
möcüzəli  şəkildə  ölümdən  xilas  olmuş,  cinayətin  şahidi 
Namiq  Salahovdan  öyrənə  bilərdilər.  Tut  bağmdakı  bulaq 
başında  onun  iki  yoldaşma  -  Səfərova  və  Nəbiyeva  hücum 
edib  onları  öldürən  altı  qatili  o  üzdən tanıyırdı,  biri  ilə  hət- 
ta  eyni  məktəbdə  oxumuşdu.  Belə  ki,  istəsəydilər  istintaq 
uzanmaya  bilərdi.  Qatillər  silahla  qorxudaraq  öz  qurbanla- 
nnı  lüt  qalanadək  soyunmağa  məcbur  etmiş,  əllərini  arxa- 
larında  bağlayaraq  işgəncə  verməyə  başlamışlar.  Siqareti 
Səfərovun  yarasına  basıb  söndürmüş,  öldürdükləri  adamla- 
nn  kürəklərini  süngü  ilə  kəsik-kəsik  etmişdilər.
«Volqa»  minik  maşmları  ilə  Ağdama  gəlib  çatmış  de- 
putatlarda  heç  nə  təşviş  doğurmurdu.  Ətrafdakı  adamlar sa- 
kıt  və  şən  görünür,  alver  edir,  sahələrdə  işləyir,  çayxana- 
iatda  oturub  çay  içirdilər.  Kifayət  qədər  var-dövlətli  olan 
Ağdamdan  vaxtında  Dağlıq  Qarabağda  yaşayan  azərbayc- 
anlılar  kömək  etmədilər.
Ağdamdan  Stepanakertə  gedən  yolda  isə  şərait  kəskin 
dəyişirdi.  Avtobuslarm  və  şəxsi  maşmlarm  səmişinləri  təş- 
vişlə  ətrafa  baxırdılar.  Ağdamdan  Şuşaya  37  kilometrdir, 
bu  dağ  yollarında  8  nəzarət  buraxılış  m əntəqəsi  və  hər  bi- 
rinin  yanında  zirehli  transportyorlar  və  əsgəri  hissə  durur- 
du,  yolda  beton  bloklardan  şahmat  qaydasmda  düzülmüş 
ınaneələr  qoyulmuşdu.  Çox  şey  görmüş  və  çox  şeyi  də  ba- 
şa  düşməyən  şuşalılar  gələnlərə  eyni  bir  sual  verirdilər:
doğrudanmı  biz  Azərbaycanda  deyil,  Ermənistanda  yaşayı- 
rıq  və  buraya  kənar  adamların  girməsi  qadağandır?  Niyə 
bizi  silahlı  bandalarm  hücumlarmdan  mühafızə  etmirlər? 
Niyə  Stepanakertdə  hüquq  mühafızə  xidmətlərini  təkcə 
SSRÜ  DİİN  qoşunları  və  ordu  deyil,  həm  də. Yerevandan  xü- 
susi  gətirilmiş  milis  bölmələri  yerinə  yetirir?  Əgər  iş  bu 
cürdürsə,  niyə  Şuşaya  Bakıdan  və  Ağdamdan  milis  gətiril- 
mir?  Əslində  isə  ermənilər  silahlananda,  ordu  yaradanda 
bizim kilər 
hələ 
yalandan 
m itinqlərə 
çıxır, 
sonra 
çayxanalara  yollanırdılar.
Moskvanm  rezidenti  Arkadi  Volskiyə  tabe  olan  DİİN  və 
ordunun  onları  qorumadığmı  öz  üzərlərində  hiss,  edən 
DQMV  kəndlərinin  azərbaycanlıları  uşaqlarım  hər  halda 
daha etibarlı  olan uzaq rayonlara  göndərirdilər.  Azərbayçan 
kəndlərində  bütün  sutkanı  sayıq  olmaq  lazım  gəlirdi.  Silah- 
lı  erməni  «saqqallıları»  adətən  gecələr  basqm  edir,  ya  da 
adamları  qorxu  altmda  saxlamaq  üçün  atəş  açırdılar.  Elə 
Şuşanın  üzərində  də  vaxtaşırı  ruslarm  erm ənilərə  verdiyi 
hərbi  vertolyotlar baraj  edirdi.  Bu  aksiyaların m əqsədi  bir 
idi:  silahsız  azərbaycanlıları  qorxutmaq  və  onları  öz  tor- 
paqlarmdan  getməyə  məcbur  etmək.  Vilayətə  gəlmiş 
hərbçilərin  yalnız  erməni  əhalisini  müdafıə  etm əyə  göndə- 
rildiyini  görən  və  günün.  reallığından  çıxış  edən 
azərbaycanlılar  belə  bir  nəticə  çıxarmağa  meyl  edirdilər: 
odur,  Ermənistandan  bizimkiləri  qovdular,  indi  də  DQMV 
azərbaycanlılarına  keçiblər.  Volski  komitəsi  də  Azərbay- 
can  kəndlərini  nə  ərzaqla,  nə  yanacaqla,  nə  elektrik  ener- 
jisi  ilə,  nə  də  rabitə  ilə  təmin  etm əm əklə  azərbaycanlıla-


Yüklə 104 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   86




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə