Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi



Yüklə 104 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə35/86
tarix08.03.2018
ölçüsü104 Kb.
#30952
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   86

1992-ci  il fevral.  Xocalı  faciəsi.
rm  DQMV-dən  sıxışdırılıb  çıxarılmasma  fəal  kömək  edir- 
di.  Belə  bir  təsəvvür  yaranırdı  ki,  Bakıdakı  hakimiyyət  də 
öz  soydaşlarmın  Dağlıq  Qarabağı  tərk  etm ələrinə  elə  er- 
məni  rəhbərliyi  kimi  münasibət  göstərirdi.  Vilayət  bu  cür 
rusların  alçaq  siyasəti  nəticəsində  SSRÜ-də  daha  bir mono- 
etnik  erməni  regionuna  çevrilirdi.
Şuşa  rayon  partiya  komitəsinin  birinci  katibi,  SSRİ 
xalq  deputatı  Vaqif  Cəfərov  Vəzirova  təklif edirdi: 
gə- 
lin  DQMV-də  Ermənistandan  olan  qaçqmları  və  məshəti 
türklərini  yerləşdirək;  yer  kifayət  qədərdir,  həm  də  ki, 
köçkünlər  işlə  də  təmin  olunacaqlar.  Və  bir  də  ki,  kimin 
bu  cür  addımı  qadağan  etməyə  gücü  çatacaqdır:  torpaq  bi- 
zim,  hökumət  bizim,  deməli,  əmr  də  bizim  olmalıdır.  Əb-
dürrəhman  Vəzirov  nəinki  bu  qərarı  çıxarmağa  cəsarət  et- 
mədi,  onun  hətta,  əslən  özünün  vətəni  olan  Qarabağa  get- 
m əyə  cürəti  də  çatmadı.
Bu  milli  faciənin  proloqu  idi  və  mən  həmin  hadisələ- 
rin  şahidiyəm.
...1988-ci  ilin  həmin  dekabr  günlərində  nümayişin  da- 
ğıdılacağı  barədə  ciddi  şayiələr  gəzirdi.  5  dekabra  keçən 
gecə  əsgərlər  adətən  olduğundan  çox  deyildi.  Onlar  əvvəl 
olduğu  kimi  meydanı  hər  tərəfdən  ciddi  dövrə  ilə  əhatə 
edirdilər.  Onlardan  üç-dörd  addım  aralı  başqa  bir  dövrə  - 
burada  gecə  qalanlardan  ibarət  dövrə  düzülürdü.  Dekabr 
gecələri  soyuq  keçirdi.  Ərzağı  və  odunu  buraya  daha  bu- 
raxmırdılar.  MK-da  olan  ağıllı  başlar  mitinqə  toplaşanları 
aclıqla  təslim  etmək  qəranna  gəldilər.  Bəlkə  ona  görə  də 
həmin  gecə  adam  çox  qalmamışdı.  Arabir  əsgərlər  manevr 
etməyə başlayırdılar.  Bir  də  ki,  son  gecələr  onların bu  «də- 
cəlliklərinə»  artıq  burada  vərdiş  etmişdilər.
«Gecəyarıya  yaxm  Meydana  iki  silahlı  «adyuntantm 
müşayiət  etdiyi  general  daxil  olmağa  cəhd  etdi».  Onlarm 
gəlm ələrini  məqsədini  bilmirəm,  yadımda  qalan  o  oldu  ki, 
onlar  tezliklə  geri  qayıtmağa  məcbur  oldular.  Generalm  ba- 
xışı  xatirimdən  çıxmır:  o  bizə  elə  baxırdı  ki,  sanki  hər  bi- 
rimizi  gözümüzdən  yadda  saxlamaq  istəyirdi.
Təxminən  qırx  dəqiqə  sonra  bizə  bir  qrup  adam yaxm- 
laşdı,  onlar  əsasən  mülki  geyimdə  idilər,  yalnız  bəziləri 
daxili  qoşunlarm  formasmda  idi  və  bizimlə  çox  m üxtəlif 
şeylərdən  -  Balayandan,  ərzaq  vergilərindən,  kommu- 
nizmdən  sərbəst  söhbətlər  aparmağa  başladılar.  Cavanlar


dərhal  onlarm  ətrafına  cəmləşdilər.  Qızğm  mübahisələr, 
müzakirələr  başlandı.  Birdən  dövrə  qırıldı...  Hərdən  mənə 
belə  gəlir  ki,  elə  bu  da  hesaba  alınmışdı:  sadə  insanlarm 
səmimiliyi,  inamı,  sadəlövhlüyü.
Sonra  hər  tərəfdə  işıq  söndü.  Elə  bil,  hətta  yaxmlıqda- 
kı  evlərdə  də  işıq yanmırdı.  M ənə  qəribə  gəldi  ki,  heç  kim 
buna  xüsusi  əhərniyyət  vermədi:  hamınm  başı  danışığa  qa- 
rışmışdı,  sanki,  heç  nə  hiss  etmirdilər.  Sonuncu  kösöv  ya- 
nıb  qurtardı.
Iki  saat  sonra  qəfil  yanan  parlaq  işıq  bir  anlığa  hammın 
gözünü  qamaşdırdı.  Sonra  mən  dönüb  baxanda  hər  tərəfdə 
əsgərlərin  toplandığmı  gördüm.  «Azərbaycan»  mehmanxa- 
nasından  «Abşerona»dək  əsgər  kaskalarından  əks  olunan 
işıqlar  oynaşırdı.  Əsgərlər  tribuna  tərəfdən  də  bizim  arxa- 
mıza keçmişdilər.  Yeri  gəlmişkən,  yüksək  hərbi  vəzifəlilər 
artıq  tribunaya  çıxmışdı.
Biz  sıx  dövrə  vurub  oturduq.  Ortada  uşaqlar  və  qadm- 
lar,  kənarlarda  cavanlar.  Biz  çox  deyildik,  bir  səkkiz  yüz 
adam  olardıq.
Ucadan  danışan  da  tapıldı.  Yaşlı  qadın  əsgərlərə  müra- 
ciət  etdi.  O,  hamımızı  narahat  edən  şeylərdən  -  doğma  tor- 
paqdan,  onu  zəbt  etmək  istəmələrindən,  torpağı  qorumaq 
istəyən  insanlarm  namus  və  ləyaqətindən  damşırdı.  Sonra 
Böyük  Vətən  müharibəsinin  və  Əfqanıstan  müharibəsinin 
veteranları  əsgərlər  müraciət  etdilər.M ənə  elə  gəlir  ki,  bu 
adamların  danışıqlarındakı  səmimiyyət  vəhşi  rus  əsgərlə- 
rinə  təsir  belə  bağışlamırdı.
Erməni  terrorunun  izləri.
Doğma  yurdlarmdan  didərgin  düşmüş  azərbaycanh  qaçqmlar.
Tez-tez  soruşurdular:  bizə  dincliklə  dağılmağı  tə k lif et- 
mişdilərmi?  Bəli,  buna  oxşar  təkliflər  var  idi:  guya,  dövlət 
nümayişçilərin  gigiyenası  barədə  qayğı  göstərir,  yaxud  da- 
ha  güclü  səbəb  -  birdən  xalqa  soyuq  dəyər.  Xalqla  respub- 
lika  rəhbərliyi  arasında  dialoq  aparılmasmm  zəruriliyi  də 
yada 
düşdü. 
Ə slində 
respublika 
rəhbərliyi 
qaçıb 
gizlənmişdi.  Sonra  özünü  rejissor  kimi  təqdim  edən  bir  nə- 
fər  ortalığa  düşdü.  O  belə  bir  məzmunda  tək lif irəli  sürdü:
o,  ordudan  qorxmayan  cəsur  nümayişçiləri  lentə  çəkir,  am- 
ma  bir  şərtlə  ki,  çəkilişdən  sonra  hamı  evinə  dağılışsm.
Vaxt  dayanmadan  komendant  saatmın  qurtarmağma 
doğru  gedirdi,  generallar  saata  nəzər  salırdılar:  işıqlanırdı.


1992-ci  il  fevral.  Xoealı  faciəsinin  qurbanlan.
Gözlənilmədən  qarşımızda  duran  əsgərlər  çıxıb  getdi- 
lər.  Onların  yerini  dərhal  uca boylu,  əllərində  hündür  sipər 
və  ağ  dəyənəklər  olan  başqaları  tutdu.  Parıldayanadək  si- 
linmiş  çəkmələr:  elə  bil  hərbi  parada  hazırlaşmışdılar. 
Yandan  müəmmalı  bir  hərbi  maşm  yaxınlaşdı,  projektorun 
güclü  işığı  gözümüzə  vurdu,  bununla  da  eyni  vaxtda  nəfəs 
almaq  çətinləşdi.  Üşıq  şüalarında  görünürdü  ki,  tüstü  bura- 
xılıb.  Uşağı  başının  üzərinə  qaldırmış  kişinin  qışqırtısı  xa- 
tirimdə  qalıb.
Generallar  komanda  verdilər  ki,  başlaym...  Müqavimət 
göstərmək barədə  söz  də  ola bilməzdi.  Yalnız  bir  şey  çək-
mölərin,  dəyəneklərin  və  qundaqların  zərbələrindən  qaça- 
qaça  «Azərbaycan»,  «Azərbaycan»  deyə  qışqırmaq  müm- 
kün  olurdu.
Həmin  gecə  tələfat  oldumu?  Rəsmi  məlumatlara  gö- 
rə,  belə  şey  olmayıb.  M ənə  gəldikdə  isə,  qana  batmış 
adamları,  huşunu  itirmiş  bir  qadmı  və  iki  qocanı  gördüm. 
Biz  onları  qaldırıb  özümüzlə  apara  bildik.  Xüsusi  təyinatlı 
qoşunlar  adamları  canlı  dəhlizlə  dəniz  vağzalma  tərəf qaç- 
mağa  m əcbur  edir  və  hələ  öz  aralarmda  zarafat  etm əyə  də 
imkan  tapırdılar.  Qarşıda  yolu  hərbi  maşınlar  kəsmişdi  və 
onların  üstündə  avtomatlarmı  bizə  tuşlamış  əsgərlər dayan- 
mışdı.  Biz  hər  tərəfdən  mühasirəyə  almdıq  və  dayandıq. 
Uşaqlar  ağlayırdı,  dostlarmı  adları  ilə  səsləyərək  bir-birini 
axtarırdılar,  qadınlar  yaralıları  sarıyırdılar.  Əminəm  ki,  fa- 
ciədən  qaçmaq  olardı,  lakin  demokratiya  bizdə  qonaq,  ev 
sahibi  isə  dəyənək  idi.»
20  YANVAR  FACİƏSİ
Bir  il  sonra  Bakıda  xalq  və  hakimiyyət  arasındakı  qar- 
şıdurma  daha  böyük  amansızlıq  və  şiddətlə  özünü  göstər- 
di.  Indi  Vəzirova  kömək  üçün  Azərbaycan  paytaxtma  Si- 
yasi  Büro  üzvləri  Girenko  və  Primakov,  SSRİİ  DTK  və 
DİİN-in  yüksək  rütbəli  xadimləri  gəldilər.  Əməliyyata  şəx- 
sən  başçılıq  etmiş  Yazov,  bu  əməliyyata  görə  marşal  rüt- 
bəsi  aldı.  1990-cı  il  yanvarın  20-də  ElN -in  o  vaxtkı  başçı- 
  Vadim  Bakatin  öz  demokratizmini  nümayiş  etdirmək 
üçün  iclasdan  əvvəl  qanun  keşiyində  duran  respublika  DİİN 
rəhbərliyinin  sırası  önündən  keçərek  hər  biri  ilə  əl  uzädıb 
----------------------------------- ®
--------------------------------------


Yüklə 104 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   86




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə