Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi


M Ü H A R İB Ə N İN   B A ŞL A N M A SI.  Sübh  çağına  üç  saat  qal-



Yüklə 104 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə42/86
tarix08.03.2018
ölçüsü104 Kb.
#30952
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   86

M Ü H A R İB Ə N İN   B A ŞL A N M A SI.  Sübh  çağına  üç  saat  qal- 
mış  böyiik  komandan  müşir-marşal  Sokrat  tərəfm dən  musiqi  ilə 
müharibə  əmri  verilib  hər  tərəfdən  Qacar  kəndinə  beşaçılan  tü- 
t'onglərdən  yağmur  kimi  güllə  yağdırıldı.  Bu  halda  kənddo  yuxu- 
nun  istirahətli  və  şirin  bir zamanmda  olan  camaat  hövlnak  qalxıb 
kəndi  səs  v ə   küy  içində  gÖrürlər.  B eşikdə  istirahət  edən  cocııq- 
lar  da  anasmin  döşünü  boşlayıb  ixtiyarsız  ağlamağa  başladılar. 
H əqiqətən  arvad-uşağm  nalələri,  cocuqlann  ixtiyarsız  iniltiləri, 
heyvanatın  bağırtısı  kənddə  bir  qiyamət  qopam ıışdı.  Bununla  bə- 
rabər,  erməni  başçılannm   imansız  sədalan  bu  səslərə  üstün  g əl- 
m ək  istəyirdi.
Yanan  çıraqlar  qorxunun  şiddətindən  söndürülüb,  çırağı  ax- 
şamdaıı  keçm iş  evlərdə  təzədən  çıraq  yandırılıb,  bu  gurultulann 
nə  kimi  bir  şey   olması  haqda  kənddə  yaşayan  min  nəfər  əhalinin 
danxm ış  ürəyindən  min  cür  fikir,  min  cür  qorxu  baş  qaldınrdı. 
Camaat  bir-birinə  qanşm ış  kimi  qonşuya  qaçır,  kimisi  sahibini 
oyadır,  kimisi  də  özünü  itirib  qorxunun  şiddətindən  divaıda  çə- 
kilən  nəqşlər kimi  quruyub  qalmışdı.  D igər tərəfdən  kənddə  olan 
islam  könüllüləri  -  qeyrət  v ə   şücaət  qam  ilə   yoğrulmuş  islam  ca- 
vanlan  əsla   özlərini  itirməyib  kəndin  üç  tərəfində  səngərlər  tər- 
tib  verm əklə,  tək-tək  hər  bölüyə  qarşı  çıxıb  onlara  cavab  verm ə- 
y ə  başladılar.  Arvad-uşaqlar  da  evdə  davam  gətirə  bilm əyib  sən- 
gərlərə  pənah  gətirmişdilər.  Altı  saat  qızğın  müharibədən  sonra 
kəndin  m üdafiə  sədlərindən  kənar  olan  55  ev  qarət  edilib  yandı- 
nldı.  Bu  vaxt  müsəlman  qadınlannı  əsarətə  almaq  fikri  ilə   mü- 
səlm an  sədlərinə  ümumi  hücum  başlandı.  Erm ənilər  islam   əsger- 
lərinin  qeyrətinə  qarşı  duıa  bilm əyib  ağır  tələfat  ilə   m övqeləri- 
nə  çək ilm əy ə  məcbur  oldular.  M üsəlm anlar  bu  vaxt  böyük  qə-
tiyyət  göstərife  sədlərdən  çıxıb  düşm ən  üzərinə  atılırdılar.  Bu 
halda  başqa  müsəlman  kəndləri  işd ən  xəbərdar  olub  atına  minib 
köm ək  üçün  Qacar  hərb  meydamna  yürüş  edirdilər.  Ə y v ə lc ə   kö- 
m ək  üçün  g ə lə n   Yağlıvənd  sakini  H əsən əli  b ə y   Ə sgərxanov  cə- 
nablan  idi.  20   m üsəlləh  suvaıi  ilə  X ə z ə z   dağına  yetişib  M əlik- 
şah n əzəıo v   bölüyünə  yaxınlaşıb  şiddətli  atəş  açar.  H əsə n ə li  bəy 
suvariləri  düşm ənin  qüvvətindən  çəkinm əyərək  hər  dəqiqə  yürüş 
etm əklə  erməniləri  sədlərdən  çıxanb  X ə z ə z   dağınm  təpəsini  iş- 
ğal  etdi.  Dağm   təpəsinə  çatar-çatmaz  suvarilərinə  lazımi  göstə- 
rişlər  verib  yenə  müharibəyə  başladı.  Müsəlnıanlara  gəld ikd ə  er- 
m ənilərin  mühasirə  xəttinə  baxmayaraq  sədlərdən  bayıra  atılıb 
sivirm ə  xən cərlə  bəxtə-bəxt  hücuma  başlamışdılar.
Y uxanda  adı  çəkilən  A şo t  adlı  erməni  əfsəri  öz  bölüyünün 
bir  alayı  ilə   səngərdə  qətl  edildi.  M üsəlm anlann  qüvvəti  artma- 
ğa  başladığmdan  sədd  dalmdan  müharibə  etm ək  qadağan  olub 
hər  tərəfdən  yürüş  edib  erməni  dəstələrinin  için ə  qanşdılar.
Dörd  saat  tamam  erm əni-m üsəlm an  bir-birinə  qarışıb  müha- 
ribə  etdi.  Dörd  saat  davam  edən  süngü  v ə  xən cər  müharibəsində 
erm ənilərin  m ənəvi  qüvvələri  tükənib  yavaş-yavaş  geri  çək ilm ə- 
y ə   başladılar.  M üsəlman  cavanlanna  gəldikdə  em ıənilərin  geri 
gedən  yollann ı  kəsib,  bir  çox  tələfat  verdikdən  sonra  em ıən ilə- 
rin  qaçanlanm  yenə  müsəlman  suvariləri  təqibə  başladılar.  Mü- 
səlmanların  təqib  halında  erm ənilər  dümdar  (quyruq-aryerqar) 
buraxıb  on  verst  yol  müharibə  olundu.  M üsəlmanlar  geri  dönər- 
k ən  Əfşar  adlı  erməni  kəndini  büsbütün  çapıb  dağıdaraq,  üç  nə- 
fər  də  erm əni  əsir  aldılar.  Geri  çəkilm iş  erməni  kom andalan  əs- 
gərlərinin  ehtiyacm ı  yenə  təkm il  edərək  üç  m in  qüvvə  ilə   düba- 
rə  Qacar  kəndinə  hücum  etm ək  üçün  aşağıda  yazılm ış  şərtləri 
qoydular.


Ə v v ə la ,  Qacarda  olan  kişiləri  qınb,  qadınlannı  əsarətə  ahb 
erm ənilərə  paylasmlar.
2 -  Bu  əsgərdən  bir nəfər  qalana  kimi  müharibədən  geri  dur- 
mayıb  təlaş  etmək.
B ərəkət  versin  ki,  erm ənilər  y en ə  mərama  nail  olmayaraq, 
m əğlub  oldular.  Qacar  müharibəsində  müsəlmanlara  mal  zərəri 
90  m inə  qədər  olub,  can  tələfatı  isə   12  nəfərdir.  Em ıənilərdən 
150  n əfər  hərb  meydanmda  qətl  olunmuş  20 0 -ə  qədəri  yaralan- 
sa  da,  hamısı  xidm ət  yerlərində  olmuşlar.  Hətta  b əzi  ermənilərin 
sözünə  görə  ermənidən  tələfat  253  n əfərə  yaxm   idi.
CƏBRAYIL  VƏ  QARYAGİN  UYEZDİNİN  SON  HADİSƏLƏRİ. 
K ədərli  Bakı  faciəsindən  sonra  Q aıyagində  erməni  v ə   müsəlman 
arasında  xalis  bir  m əhəbbət  b əsləm ək d ə  idi.  B u  ətrafda  em ıəni 
ilə   m üsəlm am n  vuruşmasma  m əhəbbətin  gündən-günə  artmağa 
başlamasmdan  meydan  qalmamışdı,  deyilsə  idi  daha  doğru  olar- 
dı.  Am m a  bu,  müsəlmanları  m üdafiə  xayallanndan  v ə   milli  his- 
sələrdən  məhrum  etm ək  istəyi  ilə   zahiri  bir  m əh əb bət  imiş  ki, 
müsəlmanlara  qarşı  izhar  edilirdi,  bu  işlərə  aid  bir  çox  m əlum at- 
lar vardır  ki,  sübuta  ehtiyacı  yoxdur.  B elə  ki,  Şuşa  şəhəıinin  əv- 
v əlin ci  faciəsindən  sonra  Şuşa  əhli  M ürsəl  Hacı  Qulu  oğlu  Qar- 
yagində  Qarabulaq  bazannda  bir  qonaqlıq  edib,  m əh əlli  hökumət 
məmurlarını  v ə   bir  çox  əyani  v ə   tacir  qismindən  də  d əvət  etmiş- 
di.  O  cüm lədən  İisfəndiyar  bəy  V əzirov  v ə   A ğa  bəy  İşxanov  da 
d əv ət  edilmişdi.
A ğa  b əy  erməni  suvari  olaraq  İsfəndiyar  b əy ə  rast  gəlib 
«M ürsələ  v əd əli  olmusan,  b əs  hara  gedirsən?»  -  söylədikdə, 
«vaxtmda  gələcəy əm »  -  cavabım  verib  keçmişdir.  Axşam   zamanı 
İsfəndiyar bəy  dəvət olduğu yerə  -  qonaqlığa  gedərkən yolda  Qri-
Xudafərin körpüsü
şa  adlı  erməninin  dükamna  girir  v ə   Qrişadan  bu  suallan  eşidir:
-  A   bəy!  N ə   üçün  pristav  m irzəsi  İsrail  Teroqanesovdan  su- 
al  etm ədin  ki,  A ğa  b əy   hara  gedir?!
İsfəndiyar  bəy:
-  M ən  özüm   onu  gedəndə  gördüm,  -  Qrişa.
-  Y ox,  çox  təvəqqe  edirəm  gedib  bir  sual  edəsiniz  -  söyləyir.
İsfəndiyar  bəy:
-  Ç ox  g ö z ə l,  sən  ki,  bilirsən,  söylə,  daha  İsrafildən  sual  et- 
m ək  n ə y ə   lazım ?  -  dedikdə,  Qrişa  təkrar  olaraq:
-  İsraildən  sual  ediniz  -söyləyir.
Bu  sorğu-sualdan  sonra  İsfəndiyar  b əy  öz-özün ə  düşünür: 
«Ey  dili-qafil,  olm aya  A ğa  bəy  erməni  komandam  olduğuna  gö- 
rə  bir  təşəbbüs  üstünə  getmişdir,  -  deyə  düşünüb  İsraildən  m ə- 
sələn i  öyrənm ək  üçün  səbirsizlik  göstərir.  Onun:
-  İsrail,  A ğa  b əy   hara  getmişdir!  -  sualma.


Yüklə 104 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   86




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə