«Ə.ORUCOV QƏTİYYƏTLƏ
ERMƏNİLƏRƏ BİR SAAT
MÜDDƏTİNƏ TOPXANANI TƏRK ETMƏYİ ƏMR £TDİ»
Həmin günləri Ağdam aeroportunun rəisi Məzahir
Məmmədov belə xatırlayırdı:
«Yaxşı yadımdadır, 1988-ci ilirı noyabr ayı idi.. Bütün xalq
ayağa qalxmışdı. Mitinqlərdə ermənilərin Topxana meşəsində
tikinti aparmalarına etiraz səsləri ucalırdı. O vaxt birbaşa Ba-
kının Azadlıq meydanından zəng edib Topxanada tikinti işhri-
nin gedib-getməməsini soruşurdular. Bu zaman Ə.Orucov bö-
yük bir məsuliyyəti cəsarəth boynuna götiirüb Topxana meşə-
sinə getməyi qərara aldı. Iiəmin vaxt Şiişü kəndi yaxınlığında
onun getdiyi maşın ermənilər tərəfindən atəşə tutulduğundan o,
Ağdam aeroportuna qayıtmışdı.
24 noyabr 1988-ci il idi. Nazirlər Sovetinin sədr müavini
Asanov, Ə.Orucov, mən və iki nəfər ağdamlı cəbhəçi mitinq iş-
tirakçıları ilə Topxanaya uçduq. Yerə enməmişdən əvvəl gör-
dük ki, Şuşanın Cıdır diizündə minlərlə adam mitinq edir. Hə-
h yerə enməmişdik. Hər bir tərəfdən hadisə baş verəcəyindən
ehtiyat edirdik Ona görə də geri qayıdıb yerə enməmək təklif
olundu.
Əlisaab Orucov nazir kimi bütün məsuliyyəti öz iizərinə gö-
türdii və qətiyyətlə yerə enməyə əmr verdi.
Yerə endik, bir anın içində hər kolun dalından bir erməni
çıxdı. Orucov əmr etdi M, rnülM şəxslər düşsün, hərbçilər isə
vertolyotda qalıb mənim komandamı gözhsinhr. Əslində, ver-
tolyotda eMpajdan başqa heç Mm yox idi. Amma Əlisaab mü-
əllimin bu sözləri erməni silahhlarına güclü təsir etdi və onlar
yerlərinaəcə dayandüar. Ə.Orucov sağ əlini sırıqlısının yaxa-
lığından qoynuna soxaraq birbaşa, sürətlə tiMnti meydanına
tərəf irəlilədi. Artıq bir metrdən çox divar ucaldılmışdı. Uz-gö-
zündən zəhrimar yağan bir erməni qabağa çıxıb soruşdu M,
sizi Mm göndərib? VolsMnin və Maksim Mirzoyanın sizin bu-
ra gəlişinizdən xəbəri varmı? Ə.Orucov şəstlə onlara «Icazə-
ni verən mənəm, bura bizim torpaqdır», - deyə onların səsini
kəsdi. Bu vaxt ağdamlı cəbhəçi dəllək Rəşid də vaman qızış-
mışdı. O da dişinin dibindən çıxanı ermənihrə deyirdi. Son-
ralar o, qəhrəmanhqla döyüşlərdə şəhid oldu (Allah rəhmət
eləsin).
Ədliyyə naziri qəti şəMldə ermənilərə bildirdi M, burada heç
bir tiMnti olmayacaq, bu daşları da çiyninizdə daşıyacaqsınız,
hər bir kəsilən ağac üçün də cavab verməli olacaqsınız. Ermə-
ni.hr isə- «biz buradan çıxan deyilik», - deyə inad edirdilər. La-
Mn Ə. Orucov qətiyyətlə onlara bir saat müddətinə Topxananı
tərk etməyi əmr etdi. Ermənihr çəMlib getdihr. Bundan sonra
biz Ağdama qayıtdıq.
Ertəsi giin artıq ermənihr Ə.Orucovdan Arkadi VolsMyə şi-
kayət etmişdihr. Ona görə A. Volski ədliyyə nazirini milli
ədavəti qızışdırmaqda, millətçilikdə təqsirləndirirdi və ona
açıqca belə bir sualla müraciət etmişdi: «Məgər sizdən baş-
qa respublikada rəhbər yoxdur?» Bu mübahisə nə qədər dra-
matik, ağır, gərgin olsa da, nəticədə VolsM Topxanada tiMnti
işlərinin dayandırüması haqqında əmr verməyə məcbur oldu.
Hətta sönralar rəhmətlik Alı Mustafayevlə birlikdə vertolyotla
Topxanaya uçduq və o yerləri videolentə aldıq. Artıq Topxana-
da bir nəfər də erməni yox idi. Bu gün o söhbətlər, bəlkə də
çoxlarına adi göriinə bilər. Ancaq o dövrdə bu işləri görmək
hər kəsin işi deyildi. Topxananı o vaxt yağdarın pəncəsindən
Əlisaab Orucov xilas etdi»...
Ə.O rucovun
erm ənilərin,
M .S.Qorbaçovun
və
A.Volskinin ünvanma dediyi ittihamlar A.Volskini yaman
qəzəbləndirmişdi. A.Volski Ə.Orucovu Şuşi kəndin sovet
sədrinin şikayət ərizəsi ilə tanış edib, ondan izahat istədik-
də, o, izahat verməkdən imtina etmişdir. A.Volskinin tələ-
bi ilə DQMV artıq Moskvaya tabe olduğundan, orada Ste-
panakertdə SSRİI Prokurorluğunun Mühüm İİşlər Üzrə müs-
təntiqi Ə.Orucovu Volskinin oturduğu qərargaha dəvət
edib, sorğu-sual etmiş, Ə.Orucov isə ona heç bir izahat ver-
məmişdir. Ə.Orucovun haqqmda A.Volskinin görmək istə-
diyi tədbirdən Kərgicahan və M alıbəylidə yaşayan camaat
xəbər tutub, qərargaha gəlib bu m əsələ ilə maraqlandıqda,
onlar ehtiyat edərək Orucovdan çıxıb getməsini və sonra
bir də onu dəvət edəcəklərini bildirmişlər. Sonradan
Ə.Orucovu bu m əsələ ilə bağlı daha narahat etməmişlər.
VOLSKİ QARABAĞDA TAM HAKİM İDİ
... M ən Ağdama qayıtdım və yenidən X ankəndinə dön-
düm. Volskiyə dedim ki, Topxanada oldum. Erm ənilər ora-
ları söküb dağıdırlar. Tikinti aparırlar. Elə həmin gün Top-
xanaya rus əsgərlerini göndərdilər və tikinti aparılan sahə
nəzarətə götürüldü. On yeddi nəfər tikinti aparan erməni
Yerevana yola salmdı. Həmin günün səhəri rəhm ətlik Alı
Mustafayev gedib Topxananı lentə aldıq. Onu da deyim ki,
Volski Qarabağda tam hakim idi. Xankəndindəki rus ordu-
su, ümumiyyətlə bütün təşkilat rəhbərləri onun əmri olma-
dan addım belə ata bilməzdilər.
RUS ƏSGƏRLƏRİ KƏNDLƏRƏ DOLUŞUR,
AZƏRBAYCANLILARI TƏHQİR EDİRDİLƏR
1989-cu ilin may, iyun, iyul aylarmda
Yuxarı Qaraba-
ğın Azərbaycan kəndlərində misli görünməmiş hadisələr
baş verdi. Zirehli maşınlarla, avtomat, pulemyotla silahlan-
mış rus əsgərləri kəndlərə doluşur, azərbaycanlıları təhqir
edir, əllərinə keçəni aparırdılar. Bu hadisələrdən biri Ağ-
dərənin Sırxavənd, Baş Güney, Orta Güney kəndlərində
törədilmişdi. Camaat nə edə bilərdi. Səhər saat 5 radələ-
rində silahlanmış rus vəhşiləri kəndlərə doluşur, pasport
rejimi yoxlamaq adı ilə uşaqları, qocaları döyür, təhqir
edirdilər. Rus vəhşiləri Sırxavənd
(Ş.S.
-
Ağdərənin kən-
didir)
kəndində xüsusi amansızlıq göstərmişdilər. Eyni
qayda ilə iki min nəfərlik rus ordusu 1989-cu il avqustun
14-dən 15-nə keçən gecə saat 3 radələrində Sırxavənd
kəndini və Stepanakertin azerbaycanlılar yaşayan «Kerpic-
ni»
(Bu küçəyə meşə küçəsi (lesnoy) də deyirdilər)
adla-
nan m əhəlləsini mühasireyə almış və axtarış aparmağa
Dostları ilə paylaş: |