Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

O  əvvəllər də  m ənə  belə zənglər  etmişdi.  Həqiqətən  də 
Mütəllibovun  vaxtmda  respublikanı  Polyaniçko  idarə  edir- 
di.  Ona  dedim  ki,  siz  yanılırsmız,  mən  nazir  adamam,  ağ- 
lını  başma  yığ,  səndən  qorxmuram,  Gevorkova  da  heç  bir 
təzyiq  gösterməmişəm.  Dedi,  sən  niyyətinə  çatdm  və  tele- 
fonun  dəstəyini  asdı.  Gevorkov  da həmin  günün  səhəri  res- 
publikanı  tərk  etdi.
SOVET  DÖVRÜNDƏ  MİLLİ  ORDU
YARATMAQ  QEYRİ-MLİMKÜN  İDİ
-  Əlisaab  müətlim,  belə  söz-söhbət  gəzir  ki,  siz  o  vaxt 
milli  ordu  yaranm asmın  əleyhinə  çıxmısmız?
-  Sizə  onu  deyim  ki,  Böyük  Sovetlər İİmperiyası  dövrün- 
də  kim  deyir  milli  ordu  yaratmaq  istəyirdik,  bu  tamamilə 
yanlış  fikirdir.  Ona görə ki,  böyük  imperiya imkan  verməz- 
di  müttəfiq  respublikalarda  milli  ordu  yaradılsm.  Biz  res- 
publikamızda  yalnız  iyirmi  min,  otüz  min  milis  işçilərinin 
sayını  artıra  bilərdik.  Mılli  Ordunu,  milli  ordu  altmda  de- 
yil,  bax  bu  qaydada yarada  bilərdik.  Xüsusi  Təyinatlı  Polis 
həmin  ərəfədə  yaradıldı.  Elə  Xalq,  Cəbhəsinin  liderlərin- 
dən  olan  Əbülfəz  Elçibəyin  kitablarında  da bu  haqda  fıkir- 
ləri  var:  O  da yazır ki,  Sovet Imperiyası  dövründə milli  or- 
du  yaratmaq  qeyri-mümkün  idi.  Müttəfiq  respublikalardan 
Ermənistan,  Ukrayna,  Gürcüstan  və  Moldova  da  milli  ordu 
yaratmaq  istəyirdilər.  Onlara  da  Moskvadan  icazə  vermə-
dilər.  Mümkün  deyildi.  Axı  bizim  hələ  müstəqilliyimiz  də 
elan  edilməmişdi:  Bu  sözləri  danışäıi  adamlar  fikirləşməli- 
diriər  ki,  bizim  müstəqilliyimiz  1991-ci  ildə  elan  edildi.
TƏŞKİLAT  KOMİTƏSİNƏ  DƏ  İŞLƏMƏYƏN 
ADAMLAR  TƏYİN  OLUNMUŞDU
A .V əzirovun  rəhbərliyi  dövründə  olduğu  kimi,  Ayaz 
M ütəllibovun  vaxtında  da  nə  qədər  çalışdımsa,  Qarabağ 
camaatı  da  tələb  etdisə  də,  məni  təşkilat  kom itəsinə  üzv 
təyin  etm ədilər.  A.  M ütəllibov  da  hadisələrin  gələcəyi- 
ni  görə  bilmirdi.  O,  hüquq-mühafizə  orqanlarmın  üzvlə- 
rini  toplamışdı.  Dedim  Xankəndinin  özündə  qərargah 
yaratmalıyıq.  N azirlər  öz  kabinetini  X ankəndinə  köçür- 
m əlidirlər.
Yeri  gəlmişkən  demək  lazımdır  ki,  respublikanın  daxili 
işlər  naziri  M əhəmməd  Əsədov  və  baş prokuror İİsmət  Qa- 
yıbov  həmişə  əllərindən  gələni  edirdilər.  Əsədov  güc-bə- 
la  ilə  OMON-u  yaratdı.  Bu  beş  min  nəfərlik  milis  bölmə- 
sini  də  Dağlıq  Qarabağa  yeritməyə  Moskva  imkan  vermə- 
di.  Çünki  1990-cı  il  yanvarın  16-da  Qorbaçovun  fərmam 
ilə  Dağlıq  Qarabağ  Muxtar  Vilayətində  və  ona  bitişik  sər- 
həd  rayonlarmda  fövqəladə  vəziyyət  elan  edilmişdi.  Ya- 
vaş-yavaş  kəndlər  əldən  gedirdi.  Cemilli,  Xocavend,  Ağ- 
derenin  Qaralar  kendi  tamamile  yerle-yeksan  olmuş,  odla- 
ra  qalanmışdı.

---

MOSKVA  POLYANİÇKONUN  HAKİMİYYƏTİNƏ 
HƏR  CÜR  ŞƏRAİT  YARATMIŞDI
-  Polyaniçko  Qarabağda azərbaycanlıların xeyrinə bir  iş
görə  bildimi? 
<
-  Siz  nə  danışırsınız.  O  qatı  millətperəst,  müsəlmanın 
düşməni  idi.  Əfqanıstanda  müsəlmanlarm  qanmı  içib  Bakı- 
ya  gəlmişdi.  Moskva  onun  da  Xankəndində  hakimiyyətinə 
hər  cür  şərait  yaratmışdı.  Hamı,  o  cümlədən  ordu  general- 
ları  da  Polyaniçkonun  buyruğu  ilə  oturub-dururdular.
V.Polyaniçko Dağlıq  Qarabağ  üzrə  Təşkilat  Komitəsinin 
sədrliyinə  təzə  başlamışdı.  Bir  gün  o,  hüquq-mühafızə  or- 
qanlarınm  rəhbərlərini:  DI  naziri  M.Əsədovu,  Respublika 
prokuroru İİ.Qayıbovu,  Ali  M əhkəmənin  sədri  N.Talıbovu, 
Prezident  Aparatının  inzibati  şöbəsinin  müdiri  Y.Nəsirovu 
və  məni  kabinetinə  dəvət  edib,  müşavirə  keçirirdi.  Polya- 
niçko  Dağlıq  Qarabağdakı  vəziyyət  haqqmda  damşarkən 
birdən  üzünü  m ənə  tutub  istehza  ilə,  get  Qarabağı  erməni 
quldurdlarından  azad  et,  -  dedi.
M ənə  Qarabağla  bağlı  bütün  səlahiyyətlərini  ver,  gör 
Qarabağı necə azad edirəm,  deyib  onun  kabinetini  tərk  etdim.
Bir  hadisə  də  yadıma  düşdü.  1988-ci  ilin  avqust  ayında 
Dağlıq  Qarabağm  Meşəli  kəndində  məskunlaşan,  eslən  la- 
çınlı  olan  M iryusif  Orucovu  Meşəli  kəndinin  lap  yaxınlı- 
ğmda  olan  Badara  kendinin  bir  erməni  sakini  talada  güllə
ile  vurub  öldürmüşdü.  Bu  hadisəden  əvvel  düşm enə  qarşı 
amansız,  m erd,  qorxmaz  olan  Miryusifı  erm eniler  dəfeler- 
lə  Stepanakert  milis  idaresinə  aparıb,  ezab-əziyyət  v ə  iş- 
gəncə  vermişdiler.  Her  dəfe  xeber  tutub  onu  azad  etdir- 
mişdim.  Orada  merhumun  qayınatası  M əlik  kişi  m ənə  bil- 
dirdi  ki,  onun  qırxı  çıxana  qedər  ermenilərden  qisasımı 
alacağam.  H əqiqətən  de  Miryusifm  qırxı  çıxana  qədər 
onun  qatili,  o,  ermeni  öldürüldü.  Hemin  ərəfəde  ermənilə- 
rin  boyeviklerle  dolu  olan  YAK-40  təyyaresi  də  Fərraş 
kəndinin  üzərindeki  Qırxız  dağının  zirvəsində,  dumanlı- 
çənli  bir  gündə  qayaya  dəyərek,  qezaya  uğramışdı.
Mən  Ferrac  kendinin  bir  destə  adamları  ilə  atlara  minib 
təyyarənin  qəzaya  uğradığı  yere  qalxdıq.  Təyyarenin  yal- 
nız  quyruq  hissesi  Fərraç  tərəfdeki  Qırxqız  dağmın  zirvə- 
sində  qalmışdı.  Teyyarənin  qalan  hissesi  meyidlərlə  birlik- 
de  Qırxqızın  o  biri  terefinə  Dağlıq  Qarabağ  vilayətinin 
Meşəli  kendi  olan  hissesinə  düşmüşdü.
MÜTƏLLİBOV  DEDİ  Kİ,  MEŞƏLİ  ELƏ  DƏ 
ƏHƏMİYYƏTLİ  KƏND  DEYİL
-  Siz  Əsgəranın  azərbaycanlılar  yaşayan  Meşəli  kən- 
dində  çox  olmusunuz,  kəndin  faciəsini  əvvəlcədən  gö- 
rürdönflzmü?
-  Son  zamanlar  Meşeli  iki  defe  çoxalmışdı,  camaat  özü- 
ne yeni evler tikmişdi.  Kendde  140-a  qeder ev  var  idi.  Gö-

---