Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

zəl  təbiəti,  meşəsi kəndə  xüsusi  yaraşıq  verirdi.  Kəndin  fa- 
ciəsini  görürdüm  və  bu  haqda  A.MütəlIibovla  söhbət 
edərkən  dedi  ki,  Meşəli  elə  də  ehəmiyyətli  kənd  deyil. 
Əgər  nəzərde  tutulan  dəryaça  orada  tikilərsə,  Meşəli  su 
altında  qalacaqdır.
Abdulla  Qurbani  «Meşəli  od  içində»  kitabmda  yazır:
«Qonşuluqdakı  erməni  kəndləri  tərəfdən  M eşəli  tez-tez  atəşə  tu- 
tulur,  silahlı  basqmlar  ara  vermirdi.  Son vaxtlar  ermənilər  yaşayan 
Badara  kəndinə  haradansa  çoxlu  «boyeviklər»  dəstəsi  də  gətirilmiş- 
di.  Onlar hücuma  hazırlaşırdılar.  M eşəli  camaatı  artıq  respublika  hö- 
kumətindən  əlini  üzmüşdü.  Xalqın  üz  tutduğu,  ümid  bəslədiyi,  dər- 
dini  bölüşdürdüyü  yeganə  adam  var  idisə,  o  da  respublikanm  Ədliy- 
yə  naziri  Əlisaab  Orucov  idi.  Son  vaxtlar  Viktor  Polyaniçkonun 
Dağlıq  Qarabağ Təşkilat Komitəsinə sədr təyin  olunması  ilə   əlaqə- 
dar  olaraq  Ə.  Orucov  qəti  surətdə  Dağlıq  Qarabağdan  uzaqlaşdırıl- 
mış  Volski  variantmm  ikinci  həlledici  m ərhələsi  başlamışdı.  Volski 
variantmda  azərbaycanhlann  avtobuslan  Əskəran,  Xankəndi  istiqa- 
mətiıvdə daşa basılırdısa, ikinci variantda mülki daşnaklan  silahlı daş- 
naklat  əv əz  edəıək  azəıbaycanhlan  atəşə  tutur,  öldürdüklərini  öldü- 
rür,  diri  qalanlan  isə  girov  apanrdılär.  Müharibə  gedişində  sayıq  ol- 
mamağımızı  yəqin  etdikdən  sonra  emıənilər  bütün  cəbhə  boyu  sər- 
rast  v ə  mütəşəkkil  surətdə  hücuma  keçm əyə  hazırlaşırdılar.  Kömək- 
siz  və  silahsız  adamlar  erməni  yaraqlılan  v ə   rus  hərbçiləri  tərəfin- 
dən  güclü  atəşə  tutulurdular.  Evlər-eşiklər  ən  müasir  texnikanın  - 
«BTR»lərin,  «BMP»lərin,  «Alazan»  raketlərinin  tapdağma  çevri-
lirdi.  Odur  ki,  M eşəli  kəndinin  camaatı  özü-özünə  gün  ağlamalı 
idi.  Artıq  çoxdan  idi  ki,  onlann  üz  tutduqları  Ə.  Orucov  Dağlıq 
Qarabağdan  uzaqlaşdmlmışdı.  Hər  şeydən  qabaq  könüllü  özünü- 
müdafıə  dəstələrinin  yaradılması  zəruri  idi.  1991-ci  ilin  noyabr 
ayında  belə  bir  dəstə  yaradıldı.  30  nəfər kəndin  təpərli  kişisi  bir 
yerə  toplaşıb,  1990-cı  ilin  dekabr  ayınm  13-də  Belarusiya  Kənd 
Təsərrüfatı  Akademiyasmın  aqrokimya  v ə  torpaqşünaslıq  fakültə- 
sini  bitirərək  doğma kəndlərinə  qayıtmış  Mikayılı  özlərinə koman- 
dir  seçdilər.  Kəndi  böyük  təhlükə  gözlədiyini  qabaqcadan  hiss 
edən  bir  qrup  adamm  Bakıya  gedəcəyi  qərara  alındı.  İk ə k   Misi- 
rov,  Mikayıl  Nurməmmədov,  Qaragav  kəndindən  Əhliman  Əli- 
yev,  K osalardan  V aqif  Ağayev,  Ramiz  Quliyev  dekabnn  ortala- 
rında  Bakıya  yollandılar.
Ali  Sovet  sədrinin  müavini  Tamerlan  Qarayev,  M illi  müdafiiə 
şurasınm  sədri  Rəhim Qazıyev,  Daxili  İşlər nazirinin  müavini  Ta- 
lıbov  nümayəndələri  canıyananlıqla  qarşılasalar  da,  heç  bir  əm əli 
köməklik  göstərmədilər.  Hətta  Rəhim  Qazıyev  bildirdi  ki,  M eşəli 
perspektivsiz  kənddir.  O  kənddə  yaşamağa  belə  lüzum  yoxdur.  Nü- 
mayəndələr  Müdafiə  Nazirliyinin  anbanndan  150  nəfərlik  pal-pal- 
tar,  qab-qacaq  v ə  on  iki  ədəd  təlim  avtomatı  aldılar.  Lakin  bununla 
kifayətlənmək  olmazdı.  Müdafiə  nazirinin  yanma  düşmək  isə  müş- 
kül  m əsələ  idi.  Çox  çək-çevirdən  sonra Mikayılla V aqif Ağayev  ge- 
neral-leytenant  Valeh  Bərşadlınm  qəbuluna  düşə  bildilər.  General 
onlan  çox  hörmətlə  iqarşıladı.  Sonra  Mikayıl  Cəmilli  v ə   M eşəli 
kəndlərinin  taleyinin bir  teldən  asıh olduğunu  izah  etdi.  General  on- 
lan  diqqətlə  dinlədikdən  sonra  bildirdi  ki,  bundan  başqa  (general 
verilən  pal-paltan nezərdə tuturdu) bizim  heç nəyə gücümüz  çatmır, 
nə  imkanımız  vardı,  onu  da  eləmişik.

---

- 
Yoldaş  general,  siz  elə   fikirleşməyin  ki,  silah,  sursat  istəmək- 
də  bizim  hansısa  marağımız  var.  Xeyr,  sizdən  bütün  kənd  əhalisi 
.  admdan  acizanə  surətdə  xahiş  edirik  ki,  müdafiəmiz  üçün  güc  gön- 
dərəsiniz.  Sonra  gec  olar,  -  deyə  Mikayıl  hərbi  q ü w ə y ə   böyük  eh- 
tiyacı  olduğunu  söylədi.
Generalm  göstərişi  ilə  onlara  üç  ədəd  də  «5-45»  AKM-i  verildi.
«Hərbi  q ü w ə   m əsələsinə  gəldikdə  məndən  də  yuxarıda  oturan- 
lar var»,  dedi  general.  Generalm bu  sözlərindən sonra  Mikayılgil na- 
zirlikdən  çıxdılar.  Onlar  həmin  gün  Bakıda  eşitdilər  ki,  artıq  Cəmil- 
li  kəndi  ermənilər  tərəfindən  işğal  olunub.  Ramizlə  Mikayıl  gecəy- 
kən  M eşəliyə  qayıtdılar.
Milli  Ordu  əsgərlərindən  də  on  nəfər  kəndə  göndərilmişdi.  De- 
kabnn  22-də  isə  kəndin  bütün  başıpapaqlıları  bir  yerə  toplaşdılar. 
M əqsəd  qərargah  yaradıb,  hamım  müdafiəyə  səfərbər  etmək  idi. 
Hətta  təkliflər  oldu  ki,  arvad-uşaq  kənddən  çıxanlsm.  Lakin  heç 
kim  bununla  razılaşmadı.  Arvad-uşağm  kənddən  çıxarılması  Meşə- 
linin  birdəfəlik  boşaldılması  demək  idi.  Son  vaxtlar  kimin  ki,  ailə- 
sindən  bir-iki  nəfər kənddən  çıxmışdı,  hiss  olunurdu  ki,  həmin  evin 
kişisi  də  kənddə  az-az  görünür.  Odur  ki,  belə  qərara  gəldilər  ki,  bir 
nəfər  də  olsun  kəndi  tərk  etməyəcəkdir».
V.  Polyaniçko  respublika  təşkilat  komitəsinin  sədri  tə- 
yin  olunandan  sonra  Əlisaab  Orucov  Dağlıq  Qarabağa  ya- 
xın  buraxılmır.  O,  sərhəd  bölgələrinə  üz  tutur.  Laçında, 
Cəbrayılda,  Zəngilanda,  Qubadlıda,  Füzulidə,  Ağdamda və 
Goranboy  bölgəsində  fəaliyyətini  davam  etdirirdi.  Həmin
rayonlann  ermeni  işğalından  qorunması  üçün  lazımi  tədbir- 
lər  görürdü.  Ə.  Orucov  Dağlıq  Qarabağın  kəndlərini  də  bir 
an  belə  unutmurdu.
***
V.Polyaniçko  meni  millətçi  adlandıraraq  dəfələrlə  SSRI 
Ədliyyə  nazirinə  müraciət  edib,  məni  işdən  azad  etdirmə- 
yə  cəhd  göstərmişdir.  Lakin  tabe  olduğum  SSRİİ  Ədliyyə 
Nazirliyi  buna  razılıq  verməmişdi.  Nəhayət,  başqa  hiyləyə 
əl  atdı,  m əndən  1990-cı  ilin  avqust  ayında  məktub  aldı  ki, 
«Fövqəladə  vəziyyət»  haqqmda  3  aprel  1990-cı  il  tarixli 
qanuna  görə,  Dağlıq  Qarabağ  vilayetində  olan  Respublika 
Təşkilat  Komitəsinin razılığı  olmadan,  vəzifəsindən  və  və- 
ziyyətindən  asılı  olmayaraq  heç  bir  şəxs  vilayətə  daxil  ola 
bilməz.  O  cümledən  SSRÜ Ali  Sovetinin deputatları.  Bu qa- 
nunu  pozan  hər  bir  şəxs  inzibati  məsüliyyət  daşımaqla, 
Dağlıq  Qarabağ  vilayətindən  çıxarılmalıdır.  Belə  hesab  et- 
dim  ki,  o,  belə  bir  məzmunlu  məktubu  işin  xeyrinə  alır. 
Sonra  bəlli  oldu  ki,  məktubdan  əleyhimə  istifadə  etmək 
üçün  alıb.  V.Polyaniçko  həmin  məktubdan  növbəti  dəfə 
Stepanakertə  gələn  xalq  deputatı  Yelena  Starovoytovaya 
qarşı  istifadə  edərək,  məktubumla  onu  tanış  edir  və  Staro- 
voytovanı  iki  saatdan  artıq  hərbi  komendaturada  saxlatdır- 
dıqdan  sonra  təyyarə  ile  Moskvaya  geri  qayıtmasına  nail 
olur.  Y.Starovoytova  menim  hərəkətimdən  SSRÜ  Ədliyye 
Naziri  Benyamin  Yakovleva  ve  SSRÜ-nin  baş  prokuroru

---