Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

1989-cu  ilin  payızında  ən  böyük  yenidənqurma  tə- 
rəfdarı  olan  «Oqonyok»  jurnalmın  şərhçisi Georgi  Roj-
nov  çox  sərt  informasiya  blokadası  ilə  qarşılaşdı.  Dəmir 
yolu  ilə  Meğri,  Culfa  və  Naxçıvandan  keçərək  Bakıdan 
Noraşenə  gəlib  çıxan  «Oqonyok»  jurnalisti  həmsöhbətlə- 
rinin  açıq-aşkar  ona  inanmadıqlarını  hiss  etdi:
«Əgər praktiki  olaraq bütün mərkəzi  qəzet  və jurnallar,  radio  və 
televiziyaya  bizi  narahat  edən  problemlər  barədə  susur,  ya  da  utan- 
madan  yalan  deyirsə  sizin  bu  gəlişlərinizin  nə  xeyri  var?»
Georgi Rojnov  özü  də bunun  şahidi  oldu: 
«Heç  bir gün 
keçmədi  ki,  mən əmin  oldum:  adamlar haqlı  idilər.  davam  edən mil- 
lətlərarası  konfliktdə  nə baş  verirsə  versin  dinləyiciyə bu  faciəli  ha- 
disə  barədə  yalmz  bir  versiya  təqdim  edilirdi:  Azərbaycan  az  qala 
qan  içən  təcavüzkardır,  onun  qonşulan  isə  təcavüzün  günahsız  qur- 
banları».
1989-cu  ilin  yaymda  və  payızında  Zaqafqaziyadan 
olan  məlumatlarm  leksikasma hamı  vərdiş  etmişdi:  avtobu- 
sa  atəş  açılıb,  girovlar tutulub,  silah  müsadirə  edilib,  adam- 
lar həlak  olub.  Bu,  Daşnaksütyun  partiyasmm  uzun  illərdən 
bəri  istifadə  etdiyi  irimiqyaslı  terrorun  başlanğıcı  idi.  La- 
kin,  1989-cu  il  sentyabrm  sonunda  yeni  bir  söz  -  müharibə 
dövründən  sonra  yaddan  çıxarılmış  «blokada»  sözü  eşidil- 
m əyə  başlandı. llk   dəfə  Moskvada  Ermənistanm  daimi  nü- 
mayəndəliyində  deyilmiş  bu  söz  qəzet  səhifələrində  gö- 
ründü,  efirdə  səsləndi.
SSRÜ EA  Kosmik  Tədqiqatlar İİnstitutunun  Baş  elmi  iş- 
çisi  K.Qrinqauz  özünün  Bakıdakı  həmkarı,  SSRİİ  xalq  de- 
putatı  və  Azərbaycan  EA  Təbii  Ehtiyatlarm  Kosmik  Təd-
qiqi  Ünstitutunun  direktoru  T.İsmayılova  açıq  məktubla 
müraciət  etdi:
« N ecə  ola  bildi  ki,  Sovet  İittifaqının  m övcud  olmasının  8-ci 
onilliyində  Sovet  Sosialist  Respublikalarından  biri  blokada  təşkil 
edir  v ə   bu  respublikanın  öz  daxilində  yerləşən  vilayətin  əhalisi- 
ni  aclıq  həddinə  çatdınr,  yenicə  ağır  fəlakətə  düçar  olm uş  qon- 
şu  sovet  respublikasını  blokadaya  alır».
Məlum  olduğu  kimi,  dəmiryolçuları  tətil  etməyə  çağı- 
ran  xalq  cəbhəsi  idı.  Ona  görə  də  Bakıya  uçub  gələn  Ge- 
orgi  Rojnov  ilk  növbədə  AXC  idarə heyətinin  üzvü  Hik- 
mət  Hacızadəni  dinlədi:
«Azərbaycan  dəmir  yolunda  hərəkətin  dayandırılması  sentyab- 
nn  4-dən  17-dək  respublikada  davam  edən  ümumi  tətilin  nəticəsi- 
dir,  -  deyə  o izah  etdi.  Tətil  özü  isə  bizim xalqa  qarşı  erməni  ekstre- 
mistlerinin  qanuna zidd hərəkətlərinin güclənməsinin  yeni  mərhələ- 
sinin  nəticəsi  idi.  Hesablaym:  fyunun  13-də  DQMV-dəki  azərbay- 
canlı  kəndlərinin  tam  blokadası  başlayıb,  sərhəd kəndlərimizə,  həm 
yük,  həm  də  səmişin  qatarlanmıza  onlarla  basqm  olub.  Hərgah  nə 
ittifaq,  nə  də  respublika hökuməti  respublikanm  suverenliyini  qoru- 
ya  bilmirsə  v ə  ya  qorumaq  istəmirsə,  onu  təcavüzdən  mühafizə  et- 
mirsə,  biz  nə  etməliyik?»
1989-cu  ilin  5  oktyabrında  Azərbaycan  Ali  Soveti 
respublikanm  suverenliyi  haqqında  qanun  qəbul  etdi,
Nazirler  Soveti  ise  hemin  gün  Xalq  Cəbhəsini  qeydiyyat- 
dan  keçirdi.  Üstünde  teze  ay  şekli  olan  qırmızı-göy-yaşıl 
rengli  bayraq  dövlet  atributikasına  daxil  edildi,  aeroportda, 
meydanlarda  və  küçelerdə  məğrur-meğrur  yeni  Azerbayc- 
an  Bayrağı  dalğalanmağa  başladı.

---

Ictimaı  həyatm  bütün bu faktları  qonşular  terəfindən  de 
qiymətləndirildi.
Müsibət  içində  olan  Ermənistanın  blokadası  barədə  qə- 
zəbli  məlumatları  oxuyarkən  və  ya  dinləyərkən  bir  çox 
adamlar  çətin  başa  düşərdilər  ki,  Azərbaycan  dəmir  yolu 
ilə  hərəkət  edən  qatarlar  uzunluğu  cəmisi  46  km  olan  ki- 
çik  bir  hissəni  Ermənistan  SSR  ərazisindən  keçməli  olur- 
dular.  Məhz  Mincivan  stansiyasmdan  Meğri  stansiyasma- 
dək  olan  bu  hissədə  terrorçularm  basqmlan  baş  verirdi.  Bu 
barədə  Georgi  Rojnova  baş  ədliyyə  müşaviri,  nəqiiyyat 
prokuroru  Əhməd  Ələkbərov  danışdı:
«İlk  fitnəkarlıqlar  hələ  1988-ci  ilin  noyabrmda  başladı.  Burada 
hər  şey var  idi:  dəmir yolunun  partladılması,  çmqılla  örtülməsi,  ma- 
şinistlərə  və  səm işinlərə  qarşı  kütləvi  xuliqanlıq  hərəkətləri.  Onla- 
rı  daşa basır,  döyüş  silahlanndan  atəş  açırdılar.  Hər belə  epizod  üz- 
rə  cinayət işi  qaldınldı,  lakin  onlann heç biri  öz  həllini  tapmadı.  Er- 
mənistamn  Meğri  rayonunun  hüquq-mühafizə  orqanlan  istintaq işlə- 
rini  aparmağa  mane  olurdular.  Bir  də  ki,  əgər  rayonun  bir  sıra  pro- 
kurorluq  v ə  milis  işçilərinin  özləri  cinayətkar  hadisələrin  iştirakçısı 
idilərsə,  onlardan  hansı  köm əyi  gözləm ək  olardı!»
Rojnovun  Bakıya  gəlm əsinədek  dəmir  yolunda  hərəkət 
bərpa  edildi  və  aşkar  oldu  ki,  blokadanm  dayandınlmasını 
dağlarda  gizlənmiş  terrorçular  hansı  qəzəblə  qarşıladılar. 
Jumalist  öz  oçerkində  Meğri  hissəsində  yalnız  1989-cu  il 
oktyabrm  7-i  axşam  baş  vermiş  hadisələrin  xronikasmı 
verdi:
«Saat  22.50-də  347-ci kilometrdə  2731  N-li  qatar Kərçivan stan- 
siyasma yaxmlaşarkən  gülləyə  tutuldu.  Bu dəfə lokomotivin maşinis-
ti  İbrahimovu  daxili  qoşunlann hərbçiləri  Buqayev v ə  Qiqauri  müşa- 
yiət  edirdi.  23.30-da 2703 N-li  qatara atəş  açıldı,  onu maşinist Mem- 
mədov  idarə  edirdi.  00.45-də 2704 N-li  qatarı  daşa basdılar  (İİmayı- 
lov),  1.45-də  daşlar  maşinist  Bäyramovun  idarə  etdiyi  2766  N-li  qa- 
taıın  teplovozuna  dəyirdi.  V ə  nəhayət,  oktyabnn  8-də  günorta  daxi- 
li 
qoşunlar polkovniki  Uqolkov  Kərçivan  stansiyasındakı  yollan. yox- 
layarkən  güclü  partladıcı  qurğu  aşkar  etdi  və  zərərsizləşdirdi».
Bəs  aşkar  etməsəydi,  necə?  Bir  ay  sonra  həmin  sahə- 
də  terrorçu  Artuş  Parsaqyan  dəmir  yolu  relslərinin  altına 
mina  qoyarkən  partladı;  halbuki,  bu  vaxt  yolu  artıq  SSRİİ 
DİİN  qoşunları  mühafızə  edirdi.
Ona  görə  də  oçerkist  özünün  Leninakan  xəstəxana- 
sınm  həkimi  Alvina  Markosyanla  yadda  qalan  dioloqo- 
nu  verir.
A.Markosyan:  Qonşu  respublikanın xalqına nə  dərəcə- 
də  nifrət  edilməlidir  ki,  bizim  tərəfimizdən  heç  bir  səbəb 
olmadan  iqtisadi  terrora  keçəsən?  Mənim üçün Azərbaycan 
dəmiryolçularımn  gözlerinin  içinə  baxmaq  maraqlı  olardı  - 
görəsən,  mən  onlarda  nə  görərdim?
G.Rojnov:  Qorxu  və  qəzəb...  Qorxu  -  demək  olar  ki, 
hər  gün  atılan  güllələre,  onlarm  idare  edib  sizə  gətirdiklə- 
ri  qatarlahn  üzərinə  yağan  daşlara  görə.  Qezeb  -  həmin  iş- 
ləri  görən  qoçularm  ünvanına;  və  inanın  ki,  onlar  həmin 
qoçuları  erməni  xalqı  ilə  heç  cür  elaqələndirmirler.
Kabinete doluşmuş  hekimler  ve  tibb  bacılarımn  Rojno- 
vun  dediyinə  göre,  heç  xeberleri  yox  idi  ki,  artıq  çoxdan  - 
bir  ilə  yaxın  müddetde  demiryolunun  onlarm  respublikala- 
rından  keçen  kilometrliklerinde  neler  baş  verir.

---