Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

N ecə  deyərlər,  güc  olan  yerdə  ağıl  nə  lazırn.
M ərkəzin  ağzma  baxan  Mütəllibov  öz  xalqınm  başma 
gətirilən yanvar  qırğmmdan  iki  həftə  sonra -  1990-cı il fev- 
ralın  8-də  Sov.İKP  M K   plenum unda  M ixail  Sergeyeviç 
Q o rb aço v u n   öz  m əruzəsində  «Azərbaycanm  biıtövlüyünə 
riayət  olunmasmı  təsdiq  etdiyinə  görə  ona  minnətdarlıq 
edir,  avqust  aymda  verdiyi  müsahibədə  DQMV  problemini 
Yerevanda,  Stepanakertdə,  Moskvada  və  xaricdə  hazırlan- 
mış  «intriqa»,  «kompleks  plan»  adlandırırdı.  Və  rito rik  su- 
alla  m əlum   olm urdu  ki,  kim ə  m ü raciət  edırdi:
«Öz  vannı  bütiin  respublikalarla  səxavətlə  bölüşən,  hərnişə  öz 
V ətəninə,  ümumi  işə  sədaqətlə  xidmət  edən  bir  xalqa  qarşı  bu  mü- 
nasibət  düzgündürmü?  Bəli,  onun  güclü  diasporu  yoxdur,  ölkə  da- 
xilində  v ə   paytaxtda  güclü  lobbiyə  malik  deyil.  Bizim  xalqa  qarşı
Azərbaycan  kəndlərini  viran ə  qoyan  rus  ordusu
misli  görünməmiş  ədalətsizlik  var.  Bütün  bu  dövrdə  ölke  rəhbərlə- 
ri  hara  baxırlar?  Nəyi  gözləyirlər?»
Görəsən  bəs  suveren  Azərbaycanın  prezidenti  nəyi 
gözləyirdi?
Xalqa  qarşı  ən  misli  görünməmiş  ədalətsizlik  isə  pre- 
zident  tərəfindən  Bakıda  fovqəladə  vəziyyətin  saxlanılma- 
sı  və  onun  yanvardakı  tələfat  üçün  mitinqlərin  təşkilatçıla- 
rı  olan  Xalq  Cəbhəsi  liderlərini  təqsirkar  sayması  idi. 
Moskva  qarşısmda  şəxsi  nökərçiliyi  satqın  marionetlik 
kompleksinə  və  öz  partokratlarmm  satqınlığı  isə  son  nəti- 
cədə  xalqm  böyük  ümidsizliyinə  çevrilirdi.
Mütəllibovun  razılığı  ilə  Azərbaycan  öz  mənafeyini  və 
müdafıəsini  ittifaq  ordusuna  etibar  etdiyi  zaman,  hələ 
1990-cı  ilin  iyununda Yelena Bonner ermeni  «Kommunist» 
qəzetinin  səhifələrində  ordunun  Ermənistanda  olmasını 
«obyektiv  fıtnəkarlıq»  adlandırır  və  kim  onu  buraya  gön- 
dəribsə,  onun  guya  əfqan  avantürası  yolu  ilə  getdiyini  bil- 
dirirdi.  Bonner  hərbi  postlara  və  hətta  Yerevan  qarnizonu- 
nun  rəhbərliyi  yerləşən,  binaya  erməni  oğlanların  -  «fəda- 
inlərin»  çoxsaylı  basqmlarına  beraət  qazandırır:  onlar  rus, 
moldovan  və  ukraynalı  oğlanlara  atəş  açıb  eylenmekle 
məşğul  olmurlar,  sadəcə  olaraq  heç  vaxt  milli  konflikt  baş 
verməmiş  şəherdə  ordunun  olmasından  yaranan  gerginlik- 
dən  ümidsizlik  veziyyetine  düşübler.
«Krasnaya  zvezda»mn  müxbiri  V.Kauşinski  «insan 
hüquqları  müdafıəçisi»  (dırnaq  tərc.-  dir)  Y.Bonnere  ordu- 
nun  Yerevanda  «Niyə  veyilləndiyini»  (Bonnerin  terminolo-

---

giyasıdır)  və  bəzən  bu  zaman  üstlərinə  qurğuşun  və  daş 
yağdığmı  izah  edərək  onu  obyektivliyə  çağırırdı:
«Yelena  Georgiyevna,  mən  çox  istərdim  ki,  DİN  işçilərinin  er- 
məni  boyevikləri  tərəfindən bütünlüklə  yandınlmış  Azərbaycan kən- 
di  Bağanis-Aynmdan  çəkdİkləri,  böyüklərin  v ə  kiçiklərin  oddan  ya- 
nıb  qaralmış  cəsədlərini  nümayiş  etdirən  videofılmi  Sizə  göstərəm. 
Bu  çox  dəhşətli  mənzərədir,  elə  Bakıda  yanvar  aymda  təşkil  olun- 
muş  erməni  talanlan  da.  M əsləhət  vermək  fikrində  deyiləm,  amma 
sülh  mərammı  Zaqafqaziyada  özü  üçün  heç  nə  axtarmayan  ordunu 
düşünülmədən  pisləmək  əsasmda  deyil,  banşıq v ə  dialoq,  mərhəmət, 
yaxşılıq  və  humanizm  əsasında  nümayiş  etdirmək  lazımdır».
Erməni  terrorçularmın  rus  hərbçilərinə,  milisə,  hərbi- 
ləşdirilmiş  mühafızəçilərə,  basqmları  total  xarakter  almış- 
dır:  milli  ordu belə  silahlanırdı.  Təkcə  1990-cı il maym 27- 
də  -  Ermənistanın  dövlət müstəqilliyi  günü  ərəfəsində  Ye- 
revanda  silah  sursat  əldə  etmək  m əqsədilə  edilən  16  bas- 
qin,  o  cümlədən  silahlı  qrupun  dəmiryol  vağzahnda  daxili 
qoşunların  qarovul  dəstəsinə  basqım  və  daxili  qoşunlar 
polkunun  (alayınm)  hərbi  şəhərciyinə  50  nəfər  «fədai»nin 
pulemyotlardan  atəş  açması  qeydə  almmışdır.  Onlardan  bə- 
ziləri  cavabsız  qalmadı  və  bu,  insan  hüquqlarınm  müdafı- 
əçisi  Yelena  Bonnerə  çox  təsir  etdi:  «Kimə  atəş  açırdılar- 
sa,  onlar bir adam itirdilər,  kimlər atəş  açırdısa onlarca,  qə- 
ribədir...»  (Silah  əldə  etmək  məqsədilə  terror  faktmı  isə 
Bonner  zərrə  qədər  də  pisləmirdi).
Azərbaycan  həmin günlərdə öz prezidentinin şəxsin- 
də  «Sovetskaya  Rossiya»  qəzetinin  oxucularına  izah 
edirdi  ki, «o  biri  terəfdən olan  milletçilere  oxşamaq  lazıtn 
deyil,  biz  həmişə bu hisslerden yüksəkde  olmuşuq,  biz  hə- 
mişə  ümid  etmişik  ki,  insanlar  başa  düşəcək,  Ermenistan- 
dakı  sadə  adamlar ayağa  qalxacaq,  baş  verənlərdən  hiddət- 
iənəcəklər»,  bu  zaman  azerbaycanhların  xarakterində  olan 
və  ruslarm  yaxşı  başa  düşəcəkleri  qeyri-adi  dözümlülük, 
alicənablıq,  temkin,  məhrumiyyətlərə hazır  olmaq  kimi  cə- 
hətlərə  istinad  edilirdi.  Aləm bir-birinə  qarışmayınca  onlar 
hər  şeyə  dözəceklər...
Mən  oxucuya  1990-cı  ilin  qızmar  yayındakı  fakt  və 
hadisələrin  ən  kiçik  bir  hissəsini  göstərdim  ki,  qoy  hər 
bir  qərəzsiz  adam  özü  fikirləşsin: 
nə  üçün  təkcə  Qərb  de- 
mokratlan  deyil,  hətta  Şərq  demokratları  da  təcavüzkan  ittiham  et- 
mirlər?  Görəsən bu  laqeydlik  haradandıf?  N ə  üçün  xalqlann  iyerar- 
xiyasında  ermənilər  Furmana  göre  azerbaycanlılara  nisbəten  bir  ne- 
çə  dəfə  yüksək  yer  tuturlar?  Tuturlar,  vəssalam!
AZƏRBAYCAN  XALQININ  CƏLLADI
Səri  deme,  heç  de  her  şey  qaçılmaz  alm  yazısı  deyil- 
miş.  1990-cı  ilin  «qara  yanvarmdan»  sonra  Mixail  Qor- 
baçov  Bakıda  töretdiyi  qanlı  cinayetlere  göre  özünü  təmi- 
ze  çıxarmaq qerarına  geldi.  Lakin,  nece?  Günahsız qurban- 
lar  üçün  canıyananlıq  göstermek  yolu  ilemi!  Əlbette  yox. 
Merkezi  televiziya  ile  çıxış  ederken  Baş  katib  ve  SSRİİ  Ali

---