Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

rində  regionda  baş  vermiş  hadisələr  şüurlu  surətdə  təhrif 
olunur,  azərbaycanhlara  qarşı  soyqırım  törədənlər  soyqırım 
qurbanları  kimi  qələmə  verilirdi.  Azərbaycan  kəndlərinin 
tarixi  adları  dəyişdirilir,  toponimika  tarixində  misli  görün- 
məyən  qədim  toponimlərin  müasir  adlarla  əvəzolunma  pro- 
sesi  baş  verir».
Tanınmış  tədqiqatçı  M.Nemətin  məlumatlarma  görə:
«ermənilər  azərbaycanlıları  öz  əzəli  torpaqlarmdan  qovan 
kimi  kəndlərin,  göllərin,  çaylarm  adlarmı  dərhal  dəyişdirir- 
dilər.  Nəticədə  Göyçə  Sevana,  Urud  Oronta,  Cəfərabad 
Arqavanda,  Zəngəzur  Sisiana,  Qarabağ  Artsaxa  çevrilmiş- 
dir və  s.  Toponimlərin  dəyişdirilməsi  ilə  yanaşı,  maddi  mə- 
dəniyyət  abidələri,  məscidlər  də  dağıdılır  və  yer  üzündən 
silinirdi.  Zəngəzurun  Urud  kəndindəki  XV-XVII  əsrlərin 
qəbirüstü  abidələrinin  də  taleyi  beləcə  olmuşdur.  Bütün  bu 
qəbiristanlığa  kotan  salınmış  və  yerlə-yeksan  edilmişdir».
Rus  imperiya 
ordusunun  Qarabağda 
acmacaqlı 
m əğlubiyyətinin  izləri
R U S İY A   O R D U S U N U N  
Q A R A B A Ğ D A   H Ə R B İ  Ə M Ə L İ Y Y A T L A R I
Heç  kəs  etiraf  istəmirdi.
Torpaq  əldən  verilmişdi.  Am- 
ma  hamı  özünü  qehrəman  sa- 
yırdı,-kimisi  erməni  başı  kəs- 
məsindən(?), 
kimisi  tankm 
tırtılları  altmda muma  döndər- 
diyi  düşmən  zabitlərindən,  ki- 
misi  də  ermənilerlə  ruslarm 
birgə  işlədiyi  məxfı  planı  ələ 
keçirdiyindən(?) 
danışırdı.
Qəribə  burası  idi  ki,  nə  Azərbaycanm  itirilmiş  torpaqlarmm 
səbəblərini,  nə  də  baş  verən  hərc-mərcliyi  araşdıran  yox 
idi.  Amma  qəhrəmanlıqdan  dəm  vurmağı  ustun  tutanlar  çox 
idi.  Bundan  sonra  kimisi  «cihad»  elan  etdi,  kimisi  «deputat 
toxunulmazlığı»üçün  dəridən-qabıqdan  çıxdı  (törətdiyi 
əməllərin  üstünü  ört-basdır  eləmək  üçün),  kimisi  də  çiy- 
nindəkj  ulduz  üçün yarmdı.  Yenə  də  m ərkəzdə  «qəhrəman- 
lıq»  dururdu.
Həmin  anlar  işə  ermənilər  «Böyük  Ermənistan»  uğrun- 
da  həlak  olan  qəhrəmanlarmm  pbçt  markalarında  əks  olun- 
muş  şəkillərini  dünyanm  meridianlarmdan  keçirir,  «Artsax 
qəhrəmanları»  kimi  təqdim  edirdilər.  Biz  isə  öz  içimizdə 
qəhrəman  olaraq  qalırdıq,  necə  deyərlər,  heykəl  davası 
edirdik.

---

R espublika  P rezidenti  A p aratın d a  isə  vəziyyət  belə 
idi:
Bİrinci  m ərtəb ə: 
(1992-ci 
il  fevralm  I6-sı.  Saat 
17:20 
dəqi- 
qə).  Qarabağdan  qan  içində,  ac-susuz  pənah  gətirən  qız-gə- 
linlər,  qocalar...  Gözləmə  otağmın  qapısma  kəfənindən  qan 
daman,  doqquz-on  yaşlı  bir  qız  uşağımn  meyiti  gətirildi. 
Qoca Qarabağdan  təkcə  bunu  götürüb  gətirmişdi.  Hər  şeyi- 
ni  itirmiş  bu  qoca  Prezident  Aparatınm  gözləmə  otağında 
öldürülmüş,  neçə  yerindən  güllə  yarası  aldığmdan  dünya- 
sını  dəyişən  nəvəsi  ilə  tənha  idi...  Biz  isə  yenə  də  ayıl- 
madıq.  Gələn  bəlanı,  qapımızm  ağzım  kəsdirən  bu  faciəni 
görmədik.
Beşinci  m ərtəbə:  ...Gözləmə  otağı  uğuldayırdı.  Orada 
hamını  görmək  olardı...  Hamı  da  danışırdı.  Yenə  də  hər  kəs 
özünün  «millət  üçün»  qəhrəmanlıq  səhifələrini  vərəqləyir- 
di.  Aşağıdakı  meyitin  lal  haraymı  isə  heç  kəs  eşitmək  istə- 
mirdi...  Kimsəsiz  Qarabağda  öldürülmüş  bu  uşağm  gələcək 
ünvanı  da  məlum  idi:  Məscid...  qəbiristanlıq  (Bu  uşaqla  da 
biz hansısa bir  qəbiristanlığın başlanğıcmı  qoyduq)...
«Mişa»  ləqəbli  şəxs  onu Bakıya dadandıran,  neft və  kim- 
ya  sənayesi  üzrə  qurulmuş  Elmi  Tədqiqat  Mərkəzlərinə 
olan 
gediş-gəlişlərinə  sərbəstlik  yaradan,  «viza»  verən 
Dağlıq Qarabağm o växtki  ideoloqu Boris  Gevorkova nəzər- 
lərini  sahb,  razılığmı  bildirdi.  1992-ci  ilin yanvar  ayınm  14- 
də  Mixail  Poqosyan-»Mişa»  Bakı  ilə,  onun  ictimai-iqtisadi 
durumu  ilə,  Xankendinin  geosiyasi  vəziyyeti  ile  bağlı  «tə-
əssüratlan»m  yığıb,  Möskvaya-Rusiyanın  MN-də  qərar  tu- 
tan  «makinaçı»  Larisə  Suderenkonun  yanma  yollandı.
Vaxtilə  Novosibirsk  şəhərində  (həmçinin  İrkntskidə) 
«Suxoy»  hərbi-sənaye  kompleksində  (sexlərdə  həmçinin 
bombardmançı  təyyarələr iiçün  bomba/ar da  hazırlanır)  baş 
konsruktor  işləyən  Mixail  Poqosyan  Rusiya  MN-nin  Baş 
Qərargahmda  məsləhət  verirdi  kı,  ixtira  etdiyi  yeni  mermi- 
lərin  radiusunu,  hədəfə  dəymə  məqamlarını  smaqdan  çı- 
xartmaq  üçün  ən  gözəl,  coğrafı  cəhətdən  deyərli  yer-məkan 
Azərbaycanm  Qərb  zonasıdır.  O,  hələ  o  vaxt  yerin  admı 
çəkmirdi.  (Yerin  adını  isə  Baş  Qəragahın  «Xüsusi  müşavi- 
rə»sində  çəkəcəkdi).  Həmin  müşavirə  də  iki  gündən  sonra 
-yanvar  ayının  16-da  (saat  18:30-da)  axşam  saat  yeddinin 
yarısmda  başlandı.  O,  müşavirədə  iştirak  etmək  üçün  Xan- 
kəndində  yerləşdirilmiş  ruslara  məxsus  366-cı  Alaym  ko- 
mandiri  -Yuri  Zarviqarov  da  təşrif gətirmişdi.  «Xüsusi  mü- 
şavire»dən  sonra  polkovnik  başçısı  olduğu  Motoatıcı  Alay- 
da  hərbi  sirlərin  qorunmasma  nəzarət  edən  «xüsusi  şö- 
bə»nin rəisi,  polkovnik  Pyotr Maslennikovu  kanstruktor Mi- 
xail  Paqosyanla  tanış  edir.  Yeniden  Xocalıya  qayıdırlar.  Bu 
vaxt  onların  yanında  Serj  Babayan  adlı  «professor»  ləqəbli 
birisi  də  olur.  O  da  Vaşinqtondan  Erməni  Strateji  Araşdır- 
malar  Mərkəzinin  başçısı  Hayk  Astarcanyanm  nümayəndə- 
si  kimi  Xocalıya  göndərilmişdi.  Əslində  maliyyə  m əsələlə- 
ri  onun  boynunda  idi.
Xocalıda  terror  (qırgın  aktı  ilə  bağlı  həmin  illər)  Mərkə- 
zile  sıx  temasda  olan  (Vaşinqtonda/a  Erməni  Araşdırmalar

---