Bmt-nin 822 və 853 saylı qətnamələrindən əvvəl işğal olunmuş Azərbaycan ərazisi

1992-ci il fevral  ayınrn  24-də saat 211S dəqiqədə  ge-
neral  rütbəsi  alm ış  Y .Z arv iq a ro v   z a b itlər  ö n ü n d e  b e lə   bir 
çı- 
xış 
edir  ki,  regiond akı  m üharib ə  torpaq  m ü h a rib əsi  y o x ,  is- 
lam m   x ristia n lığ a   qarşı  m üharib əsidir. 
O,  çıxışında  göstə- 
rird i: 
«...  Dünyanm  islam  ölkəlorinin  nümayəndələri,  hərbi  müşa- 
virlər  Bakıya(?)yığışıblar  ki,  bizim  xaçı  necə  smdırıb,  əzsinlər... 
Xristianlığa  qarşı  bir  yürüş  var.  Bu  yürüşdə  ya:  dinimizi,  şorəfımizi 
qorumalıyıq,  ya  da  şərəfsizliyi  qəbul  edib  tabe  olmalıyıq».
Bütün  bunlar  V.Savelyeyin-  vicdanlı  rus  kəşfıyyatçı- 
sınm  «Məxfı  arayışı»  səriştəli,  haqsızlıqlarla  barışmayaiı  bir 
zabitin  en  böyük  etirafıdır.
1992-ci  il.  Bakıda  hərbi  parad.
AYAZ  MÜTƏLLİBOVU  UÇURUMA 
APARAN  FACİƏ
...Fevralm  26-da  qatarla  Ağdama  çatdıq.  Gümanımız  gə- 
lən  on-on  iki  qapıya  baş  çəkdik.  Ə1  boyda  qıfıl  asılmış  qa- 
pılarm  yiyeleri  baş  götürüb  qaçmışdılar.  Şeherde  dehşətli 
sakitlik  hökm  şüriirdü.  Ağdam  bazarmda  da  heç  kim  gözə 
dəymirdi.  Qardaşım  Şuşadan  zeng  vurmuşdu  ki,  Xocalmı 
ermeniler  güclü  ateşe  tutublar.  İmkan  eləyib  gelib  qağam- 
gili  Bərdəye  apar.  Axı  bizim  kəndimiz  de  tepeden-dıraağa- 
dək  silahlanmış  Çıldıran,  Kiçan,  Qazançı  kimi  ermeni 
kəndlərinin  mühasiresində  qalmışdı.
* * *
1991-ci  il  noyabrın  26-da  Dağlıq  Qarabağ  Muxtar  Vila- 
yəti  leğv  edildi.  Ermenilerin  ve  rusların  qezəbi  bir  az  da 
artmışdı.  Mülkü  ermeni  ehalisi  silahlanırdı.  Qarşıdan 
«Sumqayıt  hadisələri»nin  ildönümü  gəlirdi.  Dağlıq  Qara- 
bağda  tekrarı  olmayan  ciddi  hadisəler  gözlenilirdi.  Yeqin 
bu  hadişe  «20  noyabr»  vertalyot  qezasını  da  kölgede  qo- 
yacaqdı.  Fevralın  (1992)  evvellərinde  cebhede  ermənile- 
rin  xeyrine  ciddi  dönüş yarandı.  A.  Mütəllibov  Tahir Əli- 
yevi  Ağdamdan  geri  çağırıb,  onu  Müdafıə  naziri  t e ’yin  et- 
di.  Fevral  25-de  (1992-ci il) prezident aparatmda  Tahir Əli- 
yevin  təqdimetmə  meraslmi  keçirildi.  Bäş  qərargah  rəisi 
 
.................................................... ...................................................................................  
'

---

Şahin  Musayev  prezidentin  bu  uğursuz  təyinatma  ciddi 
e’tiraz  bildirdj.  AXC  Azərbaycanın  BMT-yə  qəbul  olu- 
nacağı  günə  -  martın  2-nə  qədər  kütləvi  tədbirlərə  əl  at- 
madan  müəssisə  və  idarələrdə  geniş 
iza h a t 
işi  aparmağı 
tapşırırdı.  İzahat işi  nədən  ibarət idi?  Prezident A.  Mütəl- 
libovun  iste’fasmı  tələb  etmək  və  fevralm  29-da  Azadlıq 
meydanmda  son  söz  demək.  Hətta  AXC  Aii  M əclisi  qə- 
r a r  
da 
Ç ix a rm işd i:  «AXC»  A li  M əclisinin  prezident  başda  ol- 
maqla  ali  icra hakimiyyətinin  iste’fası  ilə  bağlı  məlum  qərannm  son 
möhləti  fevralm  29-da  Azadlıq  meydanmda  ümumrespublika  nıitin- 
qində  başa  çatacağı  müşavirədə  (AXC-nin  müşavirəsində 
Ş.S.) 
elan  olundu».
(«Azadlıq»  qəzeti  21  fevral  1992-ci  il  Ns  15  (115).
Göründüyü  kimi  hər  kəs  öz  başmın  haymdaydı.  Respub- 
likada müxalifət  kimi  tanınan  AXC  mitinqə,  prezident  Mü- 
təllibov  isə  cəbhəçilərin  başmı  qatmağa  vasitə  axtarırdı. 
Xocalmm,  Sırxavəndin,  Baş  Güneyin  və  onlarca  Dağlıq 
Qarabağdakı  azərbaycanlılar yaşayan kəndlərin taleyi Allah 
ümidinə  buraxılmışdı.
Dağlıq  Qarabağın  ətrafında  yerləşən  rayonlarda  yaradıl- 
mış  özünümüdafıə  dəstələri  gözləmə  mövqeyində  qərar 
tutmuşdu.  Ermənilər  tez-tez  Dağlıq  Qarabağdakı  Azər- 
baycan  kəndlərinə  hücum  edir,  evləri  yandırırdılar.  Ətraf- 
dan  isə  kömək  gəlmirdi.
...Fevralm 26-da Xocahlarm harayma  əli  silahsız  gedən- 
lərdən  biri  də  mən  olmuşam.  Həmin  gecə  xocalıların  ha-
rayına  yetən,  silahla  qabaqlarma  çıxan  tapılmadı.  Sadəcə 
olaraq  indi  çox  adamlar  aşkar  mətləbləri  danır,  danışmaq 
belə  istemirlər.  Soruşan  yoxdur ki,  «Qrad»  qurğuları  həmin 
gecə  niyə  Ağdamdan  Ağcabədi  istiqamətinə  aparılmışdı?! 
Bir  də  axı  xocalıların  qətlə  yetirildiyi  ərazilərin  əksərinə 
bizimkilər  nəzarət  edirdi.  Bəs  həmin  gecə  bizim kilər  niyə 
öz  səngərlərindən  qaçmışdılar?!  Bütün  bu  sualların  zama- 
nı  var.  Onda  yəqin  sağ  qalanlar  bu  suallara  aydmlıq  gəti- 
rəcəklər.  Belkə  də  o  günlər  heç  də  uzaqda  deyil.  Təəssüf 
ki,  Xocalıda  qətle  yetirilən  körpələrin  fəryadı  əsrlərlə  biz- 
ləri  göynədecəkdir.
M en  görürəm,  nə  qədər  yamanlasaq  da,  indi  çox  qeyrət- 
li  bir  nəsil  yetişir.  Yəqin  ki,  bu  nəsillər bizlerin  onlarm  çi- 
yinlərinə  yük  qoyub  getdiyimiz  Xocalı,  Qaradağlı,  Daşaltı 
qisaslarını  mütləq  alacaqlar.
Dəhşətli  Xocalı  qırğınından  sonra  AXC  informasiya 
m ərkəzinin  m ə’lumatı  yayıldı: 
«Rəhim  Qazıyev  fevralm  27- 
də  zəng  edərək  bildirib  ki,  atışmanın  dayandmlmasmda  3  günlük 
moratori  qoyulması  milli  xəyanətdir.  Bu  ermənilərin  yeni  güc  top- 
lamasma  imkan  yaratmaqdır.  O,  Xocalxda  vəziyyətin  ağır  olduğunu 
2  mindən  çox  sakinin  taleyindən  heç  bir  xəbər  olmadığını  deyib».
(«Azadlıq»  qəzeti N  17  (117)  28 fevral  1992-ci  il).
Xocalıları  xilas  etmək  üçün  Ağdam  istiqamətindən  heç 
bir  tedbir  görülmedi.  Hetta  «Qrad»  maşınları  da  Fəhmin 
Hacıyevin  göstərişi  ile  Ağcabediye  aparılmışdı.  Xocalıları 
ise  Ağdamm  6  km-de,  Şelli  kendinin  üstünde  qırmışdılar.

---