Bolalar sporti asoslari

Mushak kuchi. Mushak kuchi mushakning zo`riqish darajasi, shuningdek, tashqi qarshilik yoki og’irlikka qarshi harakatlar kattaligi bilan tavsiflanadi. Mushak kuchinig morfologik asosi mushak tolasidagi qisqartiruvchi oqsil miqdori, mushak tolalari-ning yo`g’onligi hisoblanadi. Kuch sifatining maksimal namoyon bo`lishida natijaga ruhiy hozirlik ko`rish, iroda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi.

Mushak kuchining namoyon bo`lishi, shuningdek, mushak tolala-rining tezkor yoki sust turiga ham bog’liq. Agar mushaklarda tezkor tolalar ko`proq bo`lsa, inson yuqori sur’atli tezlik – kuch harakat-larida maksimal quvvatni rivojlantirishga, portlash xususiyatiga ega bo`lgan faoliyatni bajarishga qodir bo`ladi. Sust motor bir-liklarining ko`proq bo`lishi uzoq muddat mobaynida mushak zo`riqi-shini saqlab turish imkonini beradi. Bunday kishilarda kuch chi-damliligi portlash tipidagi kishilarnikiga qaraganda ancha baland bo`ladi.

Muntazam mashg’ulotlarda maksimal mushak kuchi mushak-larning mutlaq (anatomik) ko`ndalang o`lchami o`sishiga, shuningdek, faoliyatga jalb qilingan asab – mushak (motor) birliklarining sa-farbar etiladigan fiziologik zahiralari hisobiga ortib boradi. Turli og’irliklar (maksimal, katta, o`rta, kichik) bilan ishlashning dinamik rejimida rivojlantiriladigan zo`riqish maksimaldan kamroq bo`ladi. Demak, dinamik kuchning mutloq qiymatlari uni o`lchash mumkin bo`lgan sharoitlarda har doim maksimaldan bir-muncha kichikroq bo`ladi.

Asab – mushak birliklari maksimal miqdorining ishchi hola-tini ta’minlash uchun chegaraviy yoki chegara oldi darajasidagi og’irliklar zarur. Ular kuchni nisbatan kam quvvat sarflab rivoj-lantirish uchun sharoit yaratadi. CHegaraviy bo`lmagan og’irliklardan foydalanish mushak kuchini oshirishda u qadar samarali emas, bi-roq ular mushak massasini o`stirish uchun qulay imkoniyat tug’di-radi. Yosh sportchi irodasining maksimal darajada namoyon etilishi talab qilinadigan musobaqa vaziyatlari maksimal kuchning rivoj-lanishida katta natija beradi, ammo bu o`ta keskir quroldan uning tayyorligini qat’iy individuallashtirib baholashda foydalanish kerak. Kichik og’irliklar (maksimal vaznning 10% dan kam) kuchni rivojlantirishda maqsadga muvofiq emas. Ular mushak kuchini ort-tirish uchun zarur sharoit yaratmaydi, bu holatda me’yoridan ortiq tiklanish ta’siri (effekti) juda kichik.

Kuchni rivojlantirish uchun qulay morfologik hamda funksional sharoit 9-10 yoshlarda yuzaga keladi. O`g’il bolalarda dinamik kuch mashqlariga yuqori sezgirlik 2 davrdan iborat bo`ladi: 9 yoshdan 10-12 yoshgacha va 14 dan 17 yoshgacha. Qiz bolalarda 11 yoshga ke-lib kuch chidamliligi 15-16 yoshli qizlarning ko`rsatkichlariga etib oladi. 7-10 yoshli o`quvchilarda turg’un kuchlanishlar toliqishning tez rivojlanishi bilan kechadi.

Maktablarda 5-8 - sinflarning jismoniy tarbiya darslarida kichik og’irliklar (1-2 kg) bilan dinamik kuch mashqlari, arqonga chiqish, yuk tashish, cho`yan to`p irg’itish kabilardan muvaffaqiyat bi-lan foydalanilmoqda. 15-16 yoshda kuch chidamliligining ortishi munosabati bilan 2-3 kg li og’irliklar bilan o`tkaziladigan mashq-lar soni ko`payadi, arqonga vaqtga qarab chiqish, kurash elementlari qo`llaniladi. Bu yoshdagi qizlarda kuch mashqlari nisbiy mushak kuchining kamayishi tufayli chegaralanadi. O`smirlar bilan o`ti-ladigan mashg’ulotlarda turg’un vaziyatlarni, dastlabki holatlarni, osilib, tayanib turishlarni talab etuvchi mashqlardan foydalanish lozim.

Bolalarni maksimal kuchning namoyish etilishi bilan bog’liq sport turlariga erta jalb etish o`zini oqlamaydi.