Bologna süreci uyum çalişmalari prof. Dr. Süheyda atalay

BOLOGNA SÜRECİ UYUM ÇALIŞMALARI

• Prof. Dr. Süheyda ATALAY

• Dokuz Eylül ÜNİVERSİTESİ 11 Ocak 2011

TARİHÇE

• (Sorbonne 1998) (4 ülke)

• Bologna 1999 (29 ülke)

• Praha 2001 (33 ülke)

• Berlin 2003 (40 ülke)

• Bergen 2005 (45 ülke)

• London 2007 (46 ülke)

• Leuven/Louvain-la-Neuve 2009 + Policy Forum

• Budapest/Wien 2010 + Policy Forum(47 ülke)

• Bucureşti 2012 + Policy Forum

• İlerideki Konferanslar 2015, 2018, 2020

BOLOGNA SÜRECİ ÇALIŞMA KONULARI

• 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi

• • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi

• • Kademeler arası geçiş

• • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi

• 2. Kalite güvencesi

• • Avrupa ilke ve standartları ile uyumlu Ulusal Kalite Güvence Sistemi

• • Öğrenci Katılımı

• • Uluslararası Katılım

• 3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması

• • Diploma eki (DS: Diploma Supplement)

• • Lizbon Tanıma Sözleşmesi

• • AKTS (ECTS: European Credit Transfer System)

• 4. Yaşam Boyu Öğrenme

• • Esnek Öğrenme (informal, nonformal öğrenme) ile kazanılan yeterliliklerin tanınması

• 5. Ortak Dereceler

• • Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması

• KISACA

• Ülkelerin ulusal şartları ve kültürleriyle uyumlu olmak kaydıyla, Avrupa genelinde ortak deneyimlerin paylaşılması, ortak hedeflere ulaşmak üzere işbirliği yapılması ve birbirinin deneyiminden faydalanılması yoluyla gerçekleşmesi planlanan Bologna Süreci çalışmaları yeni bir sistemin uyarlaması değil, var olan sistemlerin ortak bir paydada buluşturulmasından ibaret olan

• “eğitim-öğretimde yenilenme”

• hareketidir.

BOLOGNA SÜRECİ

• “YETERLİLİKLERE

• VE

• ÖĞRENME ÇIKTILARINA

• DAYALI

• PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ”

• Girdi temelli öğrenme

• Çıktı temelli öğrenme

YAPILMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR

• Bologna Süreci kapsamında, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim-öğretim programlarının öğrenme çıktılarını (learning outcomes) yüksek öğretim ulusal yeterlilikleri çerçevesi ve temel alan yeterliliklerine bağlı olarak tanımlanması amaçlanmaktadır. Buna göre bütün ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarını yürüten birimlerin;

• Üniversitenin misyon, vizyon ve hedefleri ile iç ve dış paydaşların görüşlerini dikkate alınarak nasıl bir mezun profilinin amaçlandığını gösteren Program Eğitim Amaçları’nı yazmaları,

• Programın eğitim amaçlarına ulaşabilmek için mezunların ne tür yeterliliklere (qualifications) sahip olmaları gerektiğinin açıklandığı Program Çıktılarını (Program Yeterlilikleri’ni) belirlemeleri,

• Belirlenen program çıktılarına ulaşmak için hangi derslerin verilmesi gerektiğine karar vermeleri,

• Eğitim-Öğretim Planlarında yer alan/alacak her bir ders için “Öğrenme Çıktıları”nı Yazmaları,

YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR

• Her bir derse ilişkin Öğrenme Çıktıları’nın Program Çıktıları’ndan hangisi/lerini sağladığını belirleyerek Ders Öğrenme Çıktıları ile Program Çıktıları’nı İlişkilendirmeleri,

• Ders öğrenme çıktılarını göz önüne alarak ortak bir formata uygun olarak ders öğretim planlarını hazırlamaları,

• Ders öğrenme çıktılarına ulaşabilmek için gerekli iş yükünü ve AKTS kredilerini hesaplamaları,

• Her programın programlarını tanıtıcı bilgiyi ve ders öğretim planlarını Türkçe ve İngilizce olarak hazırlamaları,

• Ders öğrenme çıktıları ile program çıktılarının uyumu için Program Kalite Güvence Sistemini kurmaları gerekmektedir.

Programın eğitim amacı, programın nasıl bir mezun profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir.

• Programın eğitim amacı, programın nasıl bir mezun profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir.

• Program çıktıları (yeterlilikler) ise, mezun olacağı program sonunda öğrencinin hangi yeterliliklerle donanmış olacağını tanımlar.

• Nasıl bir öğretmen?
• Nasıl bir mühendis?
• Nasıl bir hemşire?

• Bireylerin (Mezun olan ya da sistemde halen yer alan öğrencilerin)
• Toplumsal birimlerin (İşverenlerin, Meslek Odası Temsilcilerinin, Derneklerin, Danışma Kurullarının, İş Alanlarının, İlgili Kamu Kuruluşlarının …)
• Programyürütenlerin (Öğretim Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı gibi)

• gereksinimlerini ve beklentilerini,

• Disiplinin/çalışma alanının yönelimlerini,
• Çevresel olanakların durumunu inceleyiniz.
• Kısaca
• programla ilgili iç ve dış paydaşların görüşlerini
• ilgili alanın özellikleri

“Türkiye Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi, TYYÇ”

• “Türkiye Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi, TYYÇ”
• ve
• ilgili mesleğin gerektirdiği yeterlilikleri “Temel Alan Yeterlilikleri” ne ölçüde karşılamaktadır?
• Program çıktıları ilgili mesleğin etik kuralları dikkate alınarak yazılmış mı?
• Program çıktıları Üniversite’nin ve buna bağlı olarak da bağlı bulunduğunuz fakülte ya da yüksekokulun vizyon, misyon ve hedefleriyle tutarlı mı?
• Öğrenciler program çıktılarıyla ortaya konulan yeterliliklere sahip olabilirler mi?
• Harcanan zaman, emek, para vb. açılardan program çıktıları gerçekçi olarak dile getirilmiş mi? Diğer bir deyişle bu çıktılar istenilen becerileri kazandırma anlamında ekonomik mi?
• Program çıktıları toplumsal gerçeklerimize uygun olarak belirlenmiş mi?

• Program Çıktıları

• açık, gözlenebilir ve ölçülebilir

• olarak ifade edilmelidir.

Program çıktıları belirlendikten sonra, bu çıktılara ulaşılabilmesi, diğer bir deyişle öğrencilerin belirtilen yeterliliklere sahip olabilmesi için, ön lisans, lisans ya da lisansüstü programlarda hangi derslerin yer alması gerektiğine karar verilmelidir.

• Program çıktıları belirlendikten sonra, bu çıktılara ulaşılabilmesi, diğer bir deyişle öğrencilerin belirtilen yeterliliklere sahip olabilmesi için, ön lisans, lisans ya da lisansüstü programlarda hangi derslerin yer alması gerektiğine karar verilmelidir.

• Bu kararı verirken, Üniversite’nin ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarının oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken ilkeler göz önüne alınmalıdır.

Program çıktılarıyla tutarlı olarak dersin amacını belirleyiniz.

• Program çıktılarıyla tutarlı olarak dersin amacını belirleyiniz.

• Dersin amacını bir cümleyle ifade ediniz.

DERSİN AMACI

• DERSİN AMACI

• Bu dersin amacı;

• akışkanlar mekaniğini tanıtmak, akışkanlar mekaniği ile ilgili son teknolojik gelişmeleri kavratmak, denklik kavramını ve özel bir problemin çözümünde denklik kavramlarından hangisini ve/veya hangilerini (mekanik, momentum, kuvvet, kütle) seçebileceğine karar verme kriterlerini vermek, borularda, boru ağlarında ve serbest akımda akım parametrelerinin (sürtünme kayıpları,enerji gereksinimi, akış hızı) bulunabilmesi için gerekli hesaplama tekniklerini öğretmek, verilen bir süreç doğrultusunda borulama sistemini tasarlamalarını

• sağlamaktır.

Öğrencinin neleri bileceği, kavrayacağı.

• Öğrencinin neleri bileceği, kavrayacağı.

• Neleri yapacağının

• Nelere yetkin olacağının açık, gözlenebilir, ölçülebilir tanımlarıdır.

Öğrenme çıktıları bir dersle ilgili olarak yazılır.

• Öğrenme çıktıları bir dersle ilgili olarak yazılır.

• Öğrenme çıktıları dersin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder.

• Öğrenme çıktıları planlı, düzenli öğrenme-öğretme yaşantıları yoluyla bireylere kazandırılması düşünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alışkanlıkların ifadesidir.

• “Öğrencim, dersin sonunda hangi bilgi, beceri ya da tutumlara sahip olmalıdır?” sorusunun yanıtı çalışmalarınıza yön verecektir.

• Öğrenme çıktılarının sonuna “bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, oluş, farkındalık” gibi sözcüklerden biri getirilmeli ya da program çıktısı “…-ebilme” ifadesi ile sonlandırılmalıdır.

Gözlenebilir ve ölçülebilir fiiller belirleyiniz, “…çizebilme, …gösterebilme, …problem çözebilme, …açıklayabilme, …örnek verebilme, …hatırlayabilme, …tasarlayabilme, …uygulayabilme, …eleştirebilme, …karşılaştırabilme, …çalıştırabilme, listeleyebilme, …kullanabilme” gibi

• Gözlenebilir ve ölçülebilir fiiller belirleyiniz, “…çizebilme, …gösterebilme, …problem çözebilme, …açıklayabilme, …örnek verebilme, …hatırlayabilme, …tasarlayabilme, …uygulayabilme, …eleştirebilme, …karşılaştırabilme, …çalıştırabilme, listeleyebilme, …kullanabilme” gibi

• Öğrenme çıktılarını yazarken öğretim elemanının yapacakları değil, öğrencilerin ders sonunda neler kazandığı, hangi tutum ve davranışları sergiliyor olacağı yazılmalıdır.

• Herhangi bir dersteki konuların başlıkları Öğrenme Çıktısı olarak ifade edilmemelidir.

• Öğrenme çıktılarının bir öğrenme ürününü dile getirir biçimde yazılmasına özen gösterilmelidir.

Öğrenme çıktılarını yazarken

• Öğrenme çıktılarını yazarken

• dersin süresine,

• öğrenci özelliklerine,

• çok ayrıntıya yer vererek çok fazla sayıda olmamasına ve

• dersin seviyesine (ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora)

• dikkat ediniz.

BLOOM TAKSONOMİSİ

Öğrenme çıktılarını yazdıktan sonra, her bir öğrenme çıktısının hangi program çıktısı/çıktılarıyla ilişkili olduğunu belirleyiniz.

• Öğrenme çıktılarını yazdıktan sonra, her bir öğrenme çıktısının hangi program çıktısı/çıktılarıyla ilişkili olduğunu belirleyiniz.

• Bu süreç, dersinizin programa nasıl katkıda bulunduğunu görmenize ya da dersinizin programa olan katkısını artırmak için dersin amacını ve öğrenme çıktılarını gözden geçirmenize yardımcı olacaktır.

Eğitim planında yer alan bütün ders ve etkinliklerin öğrenme çıktıları hazırlandıktan sonra her bir dersin hangi program çıktılarını sağladığını gösteren bir matris hazırlanmalıdır. Böylece program çıktılarının ders öğrenme çıktıları ile karşılanıp karşılanmadığı kontrol edilmelidir.

• Eğitim planında yer alan bütün ders ve etkinliklerin öğrenme çıktıları hazırlandıktan sonra her bir dersin hangi program çıktılarını sağladığını gösteren bir matris hazırlanmalıdır. Böylece program çıktılarının ders öğrenme çıktıları ile karşılanıp karşılanmadığı kontrol edilmelidir.

PROGRAM ÇIKTILARINI ÖĞRENME ÇIKTILARI İLE İLİŞKİLENDİRME

• İŞ YÜKÜ NEDİR?

• Öğrenci iş yükü:

• Bir derece programında bir dersin/modülün başarı ile tamamlanması için gerekli olan tüm faaliyetlerin süresini içerir.

• Bu faaliyetler, derslere katılım, uygulamalara katılım, seminer, proje hazırlama, sınav, sınava hazırlanma, tüm bireysel çalışmalar ve stajdır.

Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) bağlamında öğrencilerin aldıkları derslerin iş yüklerinin hesaplanması gerekmektedir.

• Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) bağlamında öğrencilerin aldıkları derslerin iş yüklerinin hesaplanması gerekmektedir.

• AKTS öğretim etkinliklerinde Avrupa kapsamında bütünlük sağlama çalışmalarıdır.

• İş yükü, öğrencinin öğrenme çıktılarına ulaşabilmek için dersle ilgili olarak yaptığı tüm çalışmaları içermektedir. Öğrencinin derse katılımında ders için yaptığı teorik ve pratik tüm çalışmalar bu kapsamda ele alınmaktadır.

Yüksek öğretim kurumlarında bir öğrencinin bir yıllık tahmini iş yükü 1500 ile 1800 saat aralığında değişmektedir. Bu iş yükü öğrencilerin derse katılımlarından, ders içi ve dışı yaptıkları etkinliklere, projelere, birlikte ve bireysel çalışmalara, sınavlara kadar tüm etkinlikleri kapsamaktadır.

• Yüksek öğretim kurumlarında bir öğrencinin bir yıllık tahmini iş yükü 1500 ile 1800 saat aralığında değişmektedir. Bu iş yükü öğrencilerin derse katılımlarından, ders içi ve dışı yaptıkları etkinliklere, projelere, birlikte ve bireysel çalışmalara, sınavlara kadar tüm etkinlikleri kapsamaktadır.

Bir dönem  30 AKTS kredisi  750-900 saat

• Bir dönem  30 AKTS kredisi  750-900 saat

• Bir yıl  60 AKTS kredisi  1500-1800 saat

• Buna göre 1 AKTS kredisi = 25 – 30 saatlik iş yüküne karşılık gelmektedir

AKTS kredisi tam sayı olarak verilmeli, ancak zorunlu ise buçuklu sayılar kullanılmalıdır. (1,63 gibi küsurlu sayılardan kaçınılmalıdır.)

• AKTS kredisi tam sayı olarak verilmeli, ancak zorunlu ise buçuklu sayılar kullanılmalıdır. (1,63 gibi küsurlu sayılardan kaçınılmalıdır.)

• Programlarda seçmeli derslerin tek tek isimleriyle dönemler içine yerleştirilmemesi, seçmeli havuzlarında gösterilmesi gerekir.

• Bir yarıyıldaki derslerin toplam AKTS kredisi mutlaka 30 ve bir yılda verilen derslerin toplam AKTS kredisi mutlaka 60 olmalıdır.

KALİTE GÜVENCESİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR İYİLEŞTİRME

BOLOGNA SÜRECİNİN BİZE NE FAYDASI OLACAK ?

• Üniversitelerin kendilerini tanımaları sağlanacak (İç değerlendirme >Dış değerlendirme, Stratejik Planlama),

• Üniversiteler, ulusal ve uluslararası akademik dünya tarafından daha iyi tanınacak,

• Üniversitelerin, Avrupa’da ve dünyadaki rekabet gücü artacak,

• Mezunlarının yeterlilikleri belirlenmiş olacak,

• Mezunlarının istihdam edilebilirliği kolaylaşacak,

• Üye ülkelerdeki bilimsel çalışmaları ulaşma, ağlarına dahil olma ve başarılı çalışmaları örnek alabilme imkanı sağlayacak.

İlginiz İçin Teşekkür Ederim…

• Faydalı adresler:

• YÖK Bologna web sayfası:

• http:// www.yok.gov.tr

• Bologna Süreci resmi web sayfası: http://www.ehea.info/