Boshlang‘ich sinf matematika darslarida o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini o‘stirish



Yüklə 2,43 Mb.
səhifə12/19
tarix18.04.2022
ölçüsü2,43 Mb.
#85626
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19
boshlangich sinf matematika darslarida oquvchilarning fikrlash qobiliyatlarini ostirish

Teskari masala tuzish va uni echish. Bu holda bolalarga berilgan masalaga tuzish va echish taklif qilinadi. Masalan, oquvchiga quyidagi masalani echish taklif qilingan bolsin:

Masala. 2 ta katta qoshiqqa qancha metal sarf qilinadi? Katta qoshiqqa necha gramm metall sarf qilingan?

Bu masalani echganlaridan song bolalar katta qoshiqqa 50 gramm metall sarf qilinganini biladi. Oquvchilar bu masalalardan ifoda qilishadi. Har biri 20 grammli 5 ta choy qoshiq sarf qilingan metallardan har biri 50 gramm, nechta katta qoshiq yasash mumkin. Agar bu teskari masalani echish natijasida 2 soni chiqsa, berilgan masala togri echilgan boladi. Bu usul 2- sinfda kiritiladi. Bu usulni istalgan masalada qollash mumkin.Bunda faqat teskari masalaga bolalaning kuchlari etadigan bolishi kerak. Barcha masalalarni bu usul bilan tekshirish lozim deb o‗ylash kerak emas, chunki bu usul ancha qiyin va uzundan uzoqdir. Haqiqatdan ham avval masalani tuzish kerak, bunda teskari masala berilgan masaladan qiyin bolishi ham mumkin. Biroq kop hollarda teskari masalalar tuzish va ularni echishga doir mashqlar ozicha ham foydalidir. CHunki

u metalldagi kattaliklar orasida boglanishlarni oydinlashtirishga yordam beradi. SHuning uchun bu usul yordamida barcha sodda masalalarni 4- proporsionalni topish kerak.

  1. Masalani echish natijasida hosil qilingan sonlar bilan berilgan sonlar orasida moslik ornatish. Bu usul bilan masala echimini tekshirishda masala javobida hosil boladigan sonlar ustida arifmetik amallar bajariladi. Agar bunda masala shartida berilgan sonlar hosil bolsa u holda masala togri echilgan deb hisoblash mumkin boladi. Bunga quyidagi masalani echimini koramiz. Jamoa azolari 3 qop kartoshka hammasi bolib 200 kg kartoshka terdilar. Ular birinchi va ikkinchi qopni tortishgan edi va 120 kg chiqdi. Ikkinchi va uchinchi qopni tortishgan edi 70 kg chiqdi. Har bir qopda necha kg bor. Ular birinchi va ikkinchi qopni tortganda 120 kg chiqdi. Ikkinchi va uchinchi qopni tortganda 142 kg. Har bir qopda necha kg kartoshka bolgan.

5 8+62=120 kg 62+80=142 kg 5 8+62+80=200 kg
Masalani turli usullar bilan echish. 3-sinf oquvchilariga tortinchi proporsionalni topishga doir shunday masalani koramiz.

Opasi 15 ta katta daftar sotib oldi unga 7500 so‗m toladi. Singlisi esa 3 ta shunday daftar sotib oldi. Singlisi qancha pul toladi?

Tenglama tuzib echamiz. X singlisi toladi: X: 3 =7500:15 X:3=500 X= 1500 som

Tekshirish:
7500:15-3=500-3=1500
Masalalarni echishda faqat amallarning bajarilish tartibi bilan farq qiladigan 2 usulni turli usul deb bolmaydi.

4.Izlanayotgan sonning chegarasini belgilash.
Bu usulning qullanilishi shundan iboratki bunda masalani echishdan oldin izlanayotgan son berilgan sonlarning qaysinisidan katta yoki kichikligini aniqlaydi. Echishdan kiyin hosil qilingan natija berilgan sonlardan biri bilan taqqoslanadi, agar u aniqlangan chegaraga mos kelmasa, masala notogri echilgan boladi. Bunday masalalarni echimini chamalash usuli bilan tekshiramiz.

Oralaridagi masofa 750 km bolgan ikki shahardan bir vaqtning ozida bir biriga qarab 2 mashina yolga chiqdi. 1-mashinaning tezligi soatiga 45 km, ikkinchi mashinaniki soatiga 30 km tezlik. Har bir mashina uchrashguncha necha km yol yurgan? Bu masalani echishda har bir mashina uchrashguncha 750 km dan kam yol yurgan. YAna birinchi mashina ikkinchi mashina qaraganda kop yol yurgan. Agar oquvchilar bu masalani echishda birinchi mashina 890 km, ikkinchi mashina 850 km yol yurgan desalar masala xato echilgan boladi, bu sonlar shaharlar orasidagi masofadan katta chiqayapti. Bunday masalalarni echishda ham soda, ham murakkab masalalarni echishni tushunishlari kerak. Masalaning echimi:

45+30=75 km /soat; 750:75=10 soat;
45*10=450 km; 30-10=300 km
Birinchi mashinani yurgan yoli Bu ikkinchi mashina uchrashguncha yol.
Bir manzildan bir vaqtda ikki poezd qarama-qarshi yolga chiqdi. Agar poezdning tezligi 55 km /soat bolsa, 4 soatdan keyin ular orasidagi masofa qancha boladi.

v-tezlik; S=vt -masofa; t= - vaqtlarni topish formulalari Echish: 55·4=220km 60·4=240 km

220+240=460 km
Javob: 4 soatdan song poezdlar bir birida 460 km uzoqlashgan boladi.

Yüklə 2,43 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə