Boshlang‘ich sinf matematika darslarida o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini o‘stirish



Yüklə 2,43 Mb.
səhifə4/19
tarix18.04.2022
ölçüsü2,43 Mb.
#85626
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
boshlangich sinf matematika darslarida oquvchilarning fikrlash qobiliyatlarini ostirish

-§. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini matematika darslarida fikrlash qobiliyatlarini ostirish

Boshlangich sinf oquvchilarini matematika darslarida fikrlash
qobiliyatlarini rivojlantirishda turli masalalarning orni katta.Biz quyida anna щunday masalalarning ayrim turlariga toxtalib otamiz.

Sahnalashtirilgan masalalar. Sahnalashtirilgan masalalarga katta etibor beriladi. Bu masalalarda bolalarning kuzatgan, kopincha ozlari bevosita bajargan harakatlari aks ettiriladi. Bu erda savolga javob berish emas, balki bu berilgan sonlar korgazmali asosida korinib turishi mumkindir. Birinchi sinf bolalari kopincha masalani echishni bilmaydilar, chunki ular u yoki bu harakatni ifodalovchi (sarf qildi, bolishib oldi, sovga qildi va hakozo)sozlarning manosini tushunmaydilar. SHunning uchun maktabda, tayyorlov guruhida u yoki bu harakatni ifoda etuvchi sozlarni mazmunini ochib berishga alohida etibor berish kerak. SHu maqsadda masala asosiga qanday amaliy harakatlarni kiritish zarurligini hisobga olish kerak. Bunda qarama- qarshi harakatni: keldi-ketdi, yaqin kelishdi-uzoqlashdilar, oldi-berishdi, kotarishdi-tushirishdi, olib kelishdi- olib ketishdi, uchib ketishdi nazarda tutuvchi yigindi va qoldiqni topishga oid masalalarni taqqoslash maqsadga muvofiqdir.

Ko‘rgazmali masalalar. Dastlab bolalarga mavzu mazmuni togrisida gapiriladi, hamda berilgan sonlar tasvirlangan rasmlar korsatiladi. Rasm bo‗yicha birinchi masalani oqituvchining ozi tuzadi.U bolalarni rasmlarni korib chiqishiga, berilgan sonlarni hamda miqdoriy munosabatlarning ozgarishiga olib kelgan hayotiy harakatlarni ajratib olishga orgatadi. Masalan, rasmda 5 ta shar ushlagan bola tasvirlangan, u 1 ta sharni qizchaga bermoqda. Rasmni kozatayotib oqituvchi: Bu erda nima tasvirlangan? Bola nima ushlab turibdi? Unda nechta shar bor? U nima qilmoqda? Biz nimani bilamiz? Masalani shartini tuzing. Nima haqida sorash mumkin? deb soraydi.Oqituvchi berilgan sonlarni ozgartirib, bolalarni ayni bir mavzuda har xil mazmundagi yigindi va qoldiqni topishga oid masalalarni oylab topishga, hikoya qilishga orgatishda foydalanadigan hohlagan mazmundagi rasm asosida masala tuzishga undaydi.

Matematik masalalar sodda va murakkab masalalarga ajratiladi. Bitta amal bilan echilishi mumkin bolgan masalalarga sodda masalalar deyiladi. Bir nechta sodda masalalardan tuzilgan va shu sababli ikki yoki undan ortiq amallar yordamida echiladigan masalalarga murakkab masalalar deyiladi.

Masalan: daraxt shoxida 6 ta qush bor edi. Ulardan 2 tasi uchib ketdi? Bu masalaga 2 ta teskari masala tuzish mumkin.

  1. Daraxt shoxida bir nechta qush bor edi. 2 ta qush uchib ketgandan song daraxt shoxida 4 ta qush qoldi. Daraxt shoxida nechta qush qoldi?

  2. Daraxt shoxida 6 ta qush qonib turgan edi, bir nechta qush uchib ketgandan song 2 ta qush qoldi. Nechta qush uchib ketdi?

Sodda masala orasidan bevosita ifodalangan masala ajratilgan.


  1. masala. Bir qutida 8 ta olma bor bu olmalar ikkinchi qutidan 5 ta ortiq. Ikkinchi qutida nechta olma bor.

Echish:8-5=3 ta (olma)
Javob: ikkinchi qutida 3 ta olma bor.


  1. masala. Vali 6 ta quyon rasmini chizdi. Valini chizgan rasmlari Zokirni chizgan rasmlaridan 2 ta ortiq. Zokir nechta quyon rasmini chizdi?

Echish: 6-2=4 ta.
Javob: Zokir 4 ta quyon rasmini chizdi.
Sodda masalalardan yigindi va qoldiqni topishga doir masalalar.


  1. masala.Ahmad 3 ta qogirchoq va ikkita koptok rasmini chizdi. Ahmad nechta oyinchoq rasmini chizdi?

Echish: 3+2=5 ta.
Javob: Ahmad 5 ta oyinchoq rasmini chizdi.


  1. masala.Zokir olma daraxtidan 7 ta olmani oldi va 3 tasini edi. Zokirda nechta olma qoldi?

Echish: 7-3=4 ta (olma). Javob: Zokirda 4 ta olma qoldi.

  1. masala Stol ustida 4 ta qizil qalam bor edi yana unga 4 ta kok qalamni qoshdi. Stol ustida nechta qalam bor edi:

Echish: 4+4=8 ta
Javob: stol ustida 8 ta qalam bor edi.
Sodda masalalarni turlaridan yana biri sonni nechta birlik ortirish yoki kamaytirishga doir masalalar.

  1. Ahmadda 6 ta, Salimda esa undan 2 ta ortiq qalam bor. Salimda nechta qalam bor?

Echish: 6+2=8 ta (qalam) Javob: Salimda 8 ta qalam bor.

  1. Salim 4 ta qizil mashina rasmini Ahmad esa 3 ta yashil mashinaning rasmini chizdi. Ikkalasi nechta mashina rasmini chizdi?




Echish: 4+3=7 ta.

Javob: Ikkalasi 7 ta mashina rasmini chizdi.


  1. Vali 5 ta sabzi rasmini, Nodir esa 3 ta sabzi rasmini chizdi. Ikkalasi nechta sabzi rasmini chizdi?





Echish: 5+3=8 ta.

Javob: Ikkalasi 8 ta sabzi rasmini chizdi.
Sodda masalalarni shartlari bolalar uchun tushunarli bolishi kerak.Va qoldiqli topishga doir masalalar shunday masalalar toplamiga kiradi. Sodda masalalar echish yordamida matematika boshlangich kursining asosiy tushunchalaridan biri arifmetik amallar haqidagi tushuncha va boshqa bir qator tushunchalar shakillanadi. Sodda masalani echa olishni ozlashtirganlaridan song murakkab masalalarni echishni organadilar. CHunki murakkab masalalar bir nechta sodda masalalardan tuzilgan boladi.

Masala. Likopchada 2 ta yashil, 3 ta qizil olmalar bor edi. Ulardan 2 ta qizil olma eyilgandan song. Likopchada nechta olma qoldi?


3+2=5 (ta)
Echish: 5-2=3 ta olma.
Javob: Likopchada 3 ta olma qoldi. 2.Karimda 3 ta, Sobirda undan 6 ta ortiq qalam bor.

    1. Sobirda nechta qalam bor? Karimda — 3 ta Sobir - ? - 6 ta ortiq.


Echish: 3+6=9 (qalam)
Javob: Sobirda 6 ta qalam bor.


    1. Polizdan elyor 7 ta tarvuzni uzib chiqdi. Nodir esa 3 ta tarvuzni polizdan uzib chiqdi. Ikkalasi nechta tarvuz uzib chiqdi?

Echish: 7+3=10 ta (tarvuz).
Javob: Ikkalasi 10 ta tarvuz uzib chiqdi.




  1. Yüklə 2,43 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə