Boshlang‘ich sinf matematika darslarida o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini o‘stirish

Echish: 8-u 50 minut- 8-u 30 minut = 20 minut. Javob: Bola yo‗lga 20 minut sarflagan.

2. 
   30 sm kesmani uchdan bir qismini toping.
   

Echish: 30:3 · 1 = 10 sm.

3. 
   Kesmaning to‗rtdan bir qismi 8 sm bu kesmani uzunligini toping.
   

Echish: 8· 4:1=32 sm.

4. 
   Sotuvchi 60 kg shakarni ikkidan bir qismini sotdi. YAna necha kg shakarni sotish kerak bo‗ladi.
   

Echish: 60:2« 1=30 kg.
Javob: YAna 30 kg shakarni sotish kerak.

Sodda masalalarni sinflash ularni echishda bajariladigan arifmetik amallarni gruppalarga ajratiladi. Bunday gruppalarni 3 ga ajratish mumkin. Birinchi gruppaga shunday sodda masalalar kiradiki ularni echish davomida bolalar har bir arifmetik amalning aniq ma‘nosini o‗zlashtiradilar, ya‘ni ular to‗plamlar ustida u yoki bu amalga qaysi bir arifmetik amal mos kelishini o‗rganadilar. Bu gruppaga 5 ta masala kiradi.

1. 
   Ikki sonning yig‗indisini topish. Gulzodaning 5 ta katta tarelka va 3 ta kichik tarelkasi bor edi. Gulzodaning nechta tarelkasi bo‗ldi.
   

Echish: 5+3=8 ta.
Javob: Gulzodaning 8 ta tarelkasi bo‗lgan.

2. 
   Qoldiqni topish. O‗quvchilar 7 ta qush inini yasadilar. Ularni 3 tasini sotdilar. Ular yana nechta inni sotishlari kerak.
   

Echish.YAsadi-7 ta, sotdi-3 ta, qoldi-? 7-3=4 ta. Javob: 4 ta

3. 
   Bir xil qo‗shiluvchilarni yig‗indisini toping.Jonli burchakda 4 qafasda quyonlar boqildi, har bir qafasda 3 tadan quyon bor. Jonli burchakda nechta quyon bor?
   

Echish: 4+4+4= 12 ta 4*3= 12 ta. Javob:Jonli burchakda 12 ta quyon bor.

4. 
   Teng bo‗laklarga ajratish.O‗quvchilarni 2 ta gruppasi 12 kg baravardan makalatura keltirdilar. O‗quvchilarni har bir gruppasi necha kg makalatura keltirgan.?
   

Echish: 12:2=6 (kg) .
Javob: O‗quvchilarning har bir gruppasi 6 kg makalatura keltirgan. 5.Mazmuni bo‗yicha bo‗lish. O‗quvchilarning har bir gruppasi 12 tupdan

daraxt ko‗chatining tagini yumshatdilar. Jami 36 ta daraxt ko‗chatini tagini yumshatganlar. Bu ishni o‗quvchilarni necha gruppasi bajargan.

Echish: 36:12=3
Javob:3 ta gruppa bajargan.

Ikkinchi gruppaga shunday sodda masalalar kiradiki ularni echish davomida o‗quvchilar arifmetik amallarning komponentlari va natijalar orasidagi bog‗lanishni o‗zlashtiradilar. Bular jumlasiga noma‘lum komponentlarni topishga doir masalalar kiradi.

1. 
   Ma‘lum yig‗indi va ma‘lum ikkinchi qo‗shiluvchi bo‗yicha birinchi qo‗shiluvchini topish.
   

Oysara bir nechta katta tarelka va uchta kichik tarelkani jami 9 ta tarelkani yuvdi. Oysara nechta katta tarelkani yuvdu?

Echish: 9-3=6 ta
Javob: Oysara 6 ta tarelkani yuvgan.

2. 
   Ma‘lum yig‗indi va ma‘lum birinchi qo‗shiluvchi bo‗yicha ikkinchi qo‗shiluvchini toping.
   

Oysara 9 ta katta tarelka va bir nechita kichik tarelkani yuvdi . U jami 14 tarelkani yuvdi. Oysara nechta kichik tarelka yuvgan?

Echish: 14-9=5 ta
Javob: Oysara 5 ta kichik tarelka yuvgan.

3. 
   Ma‘lum ayiruvchi va ma‘lum ayirma bo‗yicha kamayuvchini topish.
   

Ahmad bir nechta qush inini yasadi. U uchta inni do‗stiga berdi Ahmadga yana beshta qush ini qoldi. Ahmad nechta qush ini yasagan?

Echish:3+5=8 ta Javob Ahmad 8 ta qush ini yasagan.

4. 
   Ma‘lum kamayuvchi va ma‘lum ayirma bo‗yicha ayriluvchini topish.
   

Adiba 8 ta qush ini yasadi. U bir nechta inni do‗stiga berdi.unda yana 5 ta in qoldi. Adiba do‗stiga yana nechta qush inini bergan.

Echish: 8-5=3 ta Javob: Adiba do‗stiga 3 ta qush ini bergan

5. 
   Ma‘lum ko‗paytma va ma‘lum ikkinchi ko‗paytuvchi bo‗yicha birinchi ko‗paytuvchini topish.
   

Noma‘lum sonni 7 ga ko‗paytirib 28 hosil qilindi. Noma‘lum sonni toping. Echish: 28:7=4 x.7=28 x=28:7 x=4

Uchinchi gruppaga shunday sodda masalalar kiradiki ularni echish vaqtida arifmetik amallarning yangi ma‘nosi ochiladi. Bular jumlasiga ayirma tushunchasi

bilan bog‗liq bo‗lgan sodda masalalar va nisbat bilan bog‗liq bo‗lgan sodda masalalar kiradi.

1. Sonlarni ayirmali taqqoslash yoki ikki son ayirmasini topish
SHoxda 5 ta qush bor edi. Undan 2 tasi uchib ketdi. SHoxda nechta qush
qoldi?




Echish: 5-2=3ta
Javob:SHoxda 3 taqush qoldi. 2.Sonni bir nechta birlik ortirish.

Savatda 20 kg olma, chelakda esa 14 kg (olma) bodring bor.Hammasi bo‗lib necha kg olma bor?



Echish: 20+14= 34 kg

Javob hammasi bo‗lib 34 kg.
3. Sonni bir necha birlik kamaytirish.
Savatda 10 kg olma bor edi. Undan 8 kg olmani sotishdi. Savatda necha kg olma qoldi?


Echish: 10-8=2 kg
Javob: Savatda 2 kg olma qoldi.
Sodda masalalar juda xilma xil bo‗lib ular turlari bilan tugallanmaydi.Birinchi sinfda qo‗shish va ayirishga doir masalalar echiladi. Ikkinchi sainfda esa ko‗paytirish va bo‗lishga doir masalalar echiladi. Birinchi sinfda echiladigan masalalarga misollar keltiramiz.

1. 
   Nodir polizdan 4 ta tarvuz uzib chiqdi. Ali esa 3 ta qovun uzib chiqdi. Hammasi bo‗lib nechta tarvuz va qovun uzib chiqildi?
   

Echish: 4+3=7


Javob: Hammasi bo‗lib 7 ta tarvuz va qovun uzib chiqildi

2. 
   1- tarelkada 6 ta olxo‗ri 2- tarelkada 4 ta olxo‗ri bor. Hammasi bo‗lib nechta olxo‗ri bor?
   

Echish: 6+4= 10 ta Javob: Hammasi bo‗lib 10 ta.